Уште кога се појави, таа беше пофалена поради нејзината цена и предностите за транспорт и чување. Но, неодамнешните случаи на појава на тромб кај лица што ја примиле вакцината предизвикаа сомнежи во нејзината безбедност
Вакцината на „Астра Зенека“ е направена од ослабена верзија на вирус на настинка (познат како аденовирус) од шимпанза. Изменет е да изгледа повеќе како коронавирус – иако не може да предизвика болест. Таа го транспортира површинскиот протеин на САРС-CoV-2 до човечките клетки, каде што предизвикува имунолошки одговор против коронавирусот.
Препорачани се две дози дадени интрамускулно (по 0,5 ml) во интервал од 8 до 12 недели.
Вакцината ја развива и произведува тим од Универзитетот Оксфорд и британско-шведската фармацевтска компанија „Астра Зенека“.
Колку е ефикасна?
Компанијата што стои зад оваа вакцина неодамна ја ревидира ефикасноста на вакцината. Во објавата на веб-страницата (од 25 март), „Астра Зенека“ вели дека вакцината има ефикасност од 76% во спречување на ковид-19, наместо претходните 79%. Во однос на возрасните групи, кај онаа над 65 години, ефикасноста е до 85%.
Ревизијата на ефикасноста се случи по барање на експерти во САД, каде што оваа вакцина сѐ уште не е одобрена, кои укажаа дека можно е ефикасноста од 82 отсто, како што претходно се тврдеше компанијата, можеби е резултат на постари истражувања кои би можеле да дадат „нецелосен преглед на податоците за ефикасноста“.
Во однос на британската мутација, за „Астра Зенека“ се тврди дека нејзината ефикасност е слична како и против оригиналниот вирус.
Во однос на можноста од хоспитализација, има добра вест во врска со ефектот што го има оваа вакцина. Студија на Универзитетот во Единбург покажа дека четири недели по првата доза, ризикот на вакцинираните на кои им била потребна хоспитализација паднал за 94%. Кај вакцината на „Фајзер“, тој ризик е намален за 85%.
Зошто беше прекината употребата на вакцината?
Но, она што ја помати речиси совршената слика за т.н. оксфордска вакцина се случаите со згрутчување на крвта во повеќе европски земји, што беше причина тие да ја прекинат вацинацијата – Германија, Италија, Франција, Холандија, Исланд, Ирска, Бугарија, Норвешка, Данска, Естонија, Литванија, Луксембург, Летонија и Романија…
Сѐ започна во првите денови на март, кога данското Министерство за здравство објави дека привремено запира со вакцинацијата со „Астра Зенека“ поради неразјаснета смрт по вакцинација и тоа што во моментот не можат да исклучат поврзаност помеѓу вакцината и згрутчувањето на крвта.
Ова беше причина Европската агенција за лекови да спроведе испитување и заклучи дека во моментов не е познат случај на каузална врска смртните случаи како последица од тромб и вакцината.
„Нејзините придобивки продолжуваат да бидат далеку поголеми од ризиците“,
објавија од ЕМА на прес-конференција.
И Светската здравствена организација во соопштението рече дека придобивките од вакцината ги надминуваат нејзините ризици и препорачува вакцинациите да продолжат.
По ова, Германија на 19 март продолжи со вакцинацијата, но не и Норвешка и Шведска, кои најавија дека нивните тела за јавно здравје ја проценуваат состојбата.
Во меѓувреме, довербата на јавноста во вакцината е во опаѓање во голем број европски земји.
Кој може да ја прими?
СЗО, исто така, даде препораки кој може да ја прими вакцината, врз основа на испитувањата што ги доставила самата компанијата. Таа е безбедна за лица со хронични болести, кои имаат зголемен ризик од тежок облик на ковид-19, лица со ХИВ и автоимуни болести и бремени жени.
Исто така, и оние што веќе имале ковид-19 може да се вакцинираат, но, според СЗО, можат и да го одложат тоа за шест месеци од периодот на заразата, за да им се овозможи вакцинација на оние на кои им е потребна итна заштита.
Единствено не се препорачува на лица со историја на тешка алергиска реакција на која било состојка на вакцината.
Дали е безбедна за сите возрасти?
Возраста е вториот предизвик со кој се соочи оваа вакцина.
Светската здравствена организација препорача употреба на вакцина „Астра Зенека“ за лица постари од 18 години, вклучително и лица постари од 65 години, што се совпаѓа со ставот на ЕМА.
Со почетокот на имунизацијата, прво Швајцарија, а потоа и неколку други држави ја доведоа во прашање безбедноста на оваа вакцина за лицата постари од 65 години. Причина е информацијата од самата компанија „Астра Зенека“ во која стои дека повеќето учесници во студиите биле на возраст меѓу 18 и 55 години и дека „ефикасноста на вакцината кај повозрасните групи не може да се процени“.
Но, вчера Канада објави дека привремено се забранува вакцинација на лица помлади од 55 години поради одредени случаи каде што се појавиле компликации.
Истата вест подоцна стигна и од Германија за лица помлади од 60 години, поради компликации со згрутчување на крв, од кои некои завршиле и фатално.
Предности
За разлика од вакцините „Фајзер/Бионтек“ и „Модерна“, „Астра Зенека“ не мора да се чува на ултраниски температури, туку на нормална температура на ладење (2-8 Целзиусови степени) најмалку шест месеци.
Белгиската државна секретарка за финансии Ева де Бликер на Твитер ги објави наводните цени по кои ЕУ ги купува вакцините – 15 евра за „Модерна“, 12 евра за „Фајзер/Бионтек“ и 1,78 евра за „Астра Зенека“ по доза, но набрзо овој твит беше избришан.
И конечно: Дали спречува инфекција и пренесување?
Нема достапни потврдени податоци за тоа дали вакцинираните можат да се заразат. Поради тоа, СЗО препорачува и натаму користење на мерките за заштита како маски, физичко растојание, миење раце, избегнување метежи и проветрување.
Податоци за вакцината има и на на интернет-страницата на СЗО на следниот линк.