„360 степени“ доби увид во рендгенски снимки и резултати од компјутерска томографија.
„Викаат дека имаат срчи или како стакло да имаат во белите дробови“,
вели пулмологот проф д-р Дејан Докиќ за „360 степени“.
Македонија не ја одминаа најтешките форми на болеста, кои најчесто завршуваат фатално.
„Со практично крвавење и на некој начин распад на белите дробови“,
кажа министерот Венко Филипче на една од прес-конференциите соопштувајќи смртен случај кај 31-годишен пациент со ковид-19.
Најкритичните пациенти се во вештачка, медицински контролирана кома и дишат со помош на механичка вентилација.
„Се надевам дека ќе почнеме да будиме некого и да имаме успех во лекувањето“,
вели д-р Илир Демири од Клиниката за инфективни болести и фебрилни болести.
Зошто болеста во некои случаи молскавично го совладува човечкиот организам и може ли да се порази?
*****
Хоспитализирањето пациенти со коронавирус на Инфективната клиника во Скопје е секојдневие. Болничките соби овде се резервирани за оние со тешка и најтешка форма на заболувањето. Прогнози за текот на болеста се речиси невозможни, зашто состојбата кај заразените може за миг да се влоши.
„Почнува во грлото, со кашлица, па со градна болка, па со отежнато дишење и потреба од кислород и после, ако не се прекрати тука како болест, тогаш зазема полош тек и оди со повеќеорганско засегање. Потешките пациенти, тие кои завршија со лош исход, имаа засегање на бубрези, на црниот дроб и на срцето, значи повеќеорганско засегање кое, за жал, многу брзо се развива и завршува со летален исход.
– Колку од пациентите коишто се на распиратори преживуваат?
Мораме да се соочиме и јас и вие со тој факт дека сите пациенти кои досега се на респиратор или продолжуваат на респиратор или се починати“,
вели д-р Демири.
Терапиите се индивидуални. Дел од пациентите ја примаат комбинацијата на антималарик со антибиотик, а дел – антиретровирусната терапија за ХИВ.
„Кај дел од пациентите имаме доста добар одговор, затоа доста пациенти се оздравени и испишани како здрави од оваа институција, но, за жал, имаме доста пациенти кои не одат добро и завршуваат со лош исход. Меѓутоа, причина за смртта кај сите овие пациенти е повеќеорганското засегање“,
објасни Демири.
Докторите на Инфективната клиника добиваат помош од колегите од другите клиники. Таков персонал пратила и сродната Клиника за пулмологија. И таму секој пациент со белодробно заболување се пречекува како потенцијално заразен со коронавирус, а во два наврата сомнежот на пулмолозите се потврдил со позитивни тестови. Пациентите биле примени по протокол, а откако се утврдила заразата се испратени на Инфективната клиника. Рендгенските и компјутерските снимки покажуваат какви се последиците од коронавирусот за белите дробови. На нив се гледа дека алвеолите или завршетоците на дишните патишта, преку кои се дотура кислород во крвта, се блокирани од секрет од вирусот.
„Ова е пневмонија предизвикана од ковид-19, карактеристична слика на компјутер, и најточни слики и дијагноза се поставува со компјутеризирана томографија на белите дробови“.
– На која возраст е пациентот?
„Пациентот е на 67-годишна возраст“.
Во каква состојба е?
„Во тешка состојба е, не знам дали е ставен на респиратор или не, меѓутоа е во тешка состојба, со тешкотии во дишењето, плитко дишење, болки во градите, во сите мускули, висока температура, кашлица, слабост, малаксаност, така што овој пациент најверојатно веќе е ставен на респиратор, затоа што во нормални услови тој не може да обезбеди доволно кислород во неговата крв, а со тоа да ги снабди и сите органи. Со тоа страдаат сите органи, меѓу другото, најмногу и мозокот. И понатаму, ако кај тие пациенти не може да се исфрли јаглерод диоксидот во алвеолите, настанува зголемена киселост на крвта, што сама по себе може да доведе до смртен исход“.
– Со ваква состојба можно ли е да се преживее?
Тешко е да се каже“,
објаснува проф. д-р Докиќ.
Шансите за преживување зависат од имунитетот на заразениот, како и од тоа дали и какви хронични болести има.
„Ќе видите случаи, млад човек без никакви проблеми починал, и ќе има такви случаи, никој не може да објасни зошто кај млад и здрав пациент тоа настанало, веројатно има проблеми со имуниот систем. Меѓутоа, во принцип, може генерално да се каже дека повозрасните се поосетливи, пред сѐ затоа што кај повозрасните пациенти имаме секогаш дополнителни болести“,
вели Докиќ.
Кога лекарите ќе увидат дека болеста го совладува телото, и органите почнуваат да откажуваат, започнува механичка поддршка.
„Доколку дојде до ARDS најтешката форма, во тој случај се распаѓаат белите дробови, бидејќи комплетно немаме веќе комуникација, многу тешко да влезе кислородот во крвните садови, заради што тие пациенти имаат потреба да се стават на механичка вентилација, односно на респиратори.
-Но, се покажува дека респираторите и не помагаат кога пациентите ќе дојдат до таа фаза…
Индивидуално е тоа, зависи од други коморбидни состојби, од самиот пациент и не може однапред да кажете кај кого ќе помогне респираторот, а кај кого не. Вие морате ако сакате да го спасите тој човек или барем да му дадете можност да се спаси, ќе треба да го ставите на респиратор. Пак ќе кажам, тие пациенти толку тешко и плитко дишат што, практично, се гушат како риба на суво“,
кажа Докиќ.
Но, објаснува професорот Докиќ, респираторот може да направи и компликации. Самото интубирање може да внесе болнички бактерии во дишните патишта на пациентот или притисокот под кој се доведува кислородот да предизвика распрснување на кревките алвеоли.
„Не постои метод или апарат што на вас сто посто ќе ви гарантира излекување, не постои“,
вели Докиќ.
Докторите од Универзитетската болница „Џорџ Вашингтон“ од САД отидоа чекор понапред, па во обид да се подигне јавната свест за болеста, покажаа инфицирани бели дробови во виртуелна 3Д-верзија. Инфекцијата е прикажаното жолтило на белодробието.
„Сакав преку овие слики да се испрати порака до јавноста, за луѓето кои досега не ги слушнале предупредувањата на експертите за јавно здравје, можеби преку сликите ќе видат какво уништување е предизвикано на белите дробови и зошто белите дробови на овие пациенти откажуваат до точка на потреба од механичка вентилација. Се надевам дека јавноста ќе ги види овие слики и навистина ќе почне да сфаќа зошто е ова толку сериозно и дека вирусот не ги одминува различните групи на луѓе“,
кажа д-р Кит Мортман од универзитетската клиника „Џорџ Вашингтон“.
Научниците се уште се во потрага по конкретен лек или вакцина против ковид-19. Како привремена мерка и по теркот на други земји и Македонија изготви протокол за лекување на заболени од коронавирус со инфузија на крвна плазма од пациенти кои целосно се опоравиле од заразата.
„Мислам дека скоро и ние тоа ќе почнеме да го применуваме како начин да помогнеме на луѓето“,
вели Демири.
Но, додека не се пронајде лек, a најмалиот пациент е четиримесечно бебе, разбирлива е емотивната реакција кај лекарите.
„Кога имаме пациенти кај кои не завршува ова со добар исход, сите сме разочарани едноставно, додека кога испишуваме некого да се врати дома кај неговите, нема посреќен момент во животот некој да се врати дома“,
ни раскажа д-р Демири.
Разликата во бројот на излекувани и починати од коронавирусот во Македонија засега е мала. Лекарите ќе продолжат да се борат да ја направат што поголема, иако болеста со која се соочуваат е исклучително голема непознаница за нив.