Ниту една од четирите фирми од конзорциумот што ќе треба да врши надзор над „Бехтел и Енка“, уверуваа денеска Бочварски и Рустеми, нема негативна референција и имала право да учествува во постапката
Во просек, ако се потрошат 1,3 милијарда евра, како што се предвидува, еден километар автопат би чинел 11,8 милиони евра. Според физибилити студија направена од Градежниот факултет, најскапа ќе биде делницата Гостивар – Букојчани. За 30,3 километри предвидено е дека ќе се потрошат 560 милиони евра
Сè е по закон и транспарентно. Оваа флоскула, која често ја слушаме од јавните функционери, доминираше и денеска на брифингот со новинарите што го одржаа министерот за транспорт и врски Благој Бочварски и директорот на Јавното претпријатие за државни патишта (ЈПДП), Ејуп Рустеми, за изградбата на автопатите од коридорите 8 и 10-д и за изборот на фирмите што ќе треба да вршат надзор.
Автопатите ќе ги гради американско-турскиот конзорциум „Бехтел и Енка“, а надзорот ќе го прави конзорциумот предводен од „ИРД инженеринг“ во кој учествуваат уште три компании: шпанско-кинеската „Ептиса“ и домашните „Евро консалтинг“ и „Електра солушнс“.
Контроверзии и сомнежи за дел од фирмите за надзор изминатиот период ја брануваа јавноста, па Бочварски и Рустеми денеска седнаа со новинарите за, како што рекоа, да одговорат на сите прашања. Со нив беше и претставник на ИРД, како и членови на комисијата за јавни набавки во ЈПДП.
Надзорот, рече директорот на ЈПДП, е избран во транспарентна постапка за која имало и управна постапка. Имало вкупно три понуди, од кои двете одбиени се жалеле до Државната комисија за жалби по јавни набавки која ги отфрлила, по што бил потпишан и договорот со „ИРД инженеринг“.
„Ние сме должни да го почитуваме Законот за јавни набавки. Ако не го почитувавме, денеска поинаку ќе зборувавте. Почитувани се сите законски одредби“,
вели Рустеми.
Ниту една од четирите фирми, уверуваа денеска тие, нема негативна референција и имала право да учествува во постапката. Тоа значи дека ниту имале забрана за учество во постапка ниту, пак, за нив се водела стечајна или постапка за ликвидација.
„Не е вршена евалуација на лица, туку на фирми. Фирмите немаат негативни референции“,
зборуваа денеска на брифингот претставниците на Министерството за транспорт и врски и на ЈПДП.
Ова беа нивните одговори на прашањата поврзани со лицето Бранислав Димитријевиќ, за кого „Призма“ објави дека во земјава се јавува како еден од сопствениците на „Евро консалтинг“, а кој во Ерменија бил ангажиран како лидер на тим во француско-шпанскиот конзорциум „Савеж-Ептиса“ за голем инфраструктурен проект. Ерменското обвинителство има покренато обвинение за тој проект – „Развој и спроведување патен коридор Север – југ во периодот од 2009 до 2018 година“. Димитријевиќ, конкретно, се гони за кривично дело кое во ерменскиот закон гласи „извршена измама од голем обем“ (член 178, став 3, точка 1 од Кривичниот законик на Ерменија).
„Ептиса“, која учествувала во конзорциумот во Ерменија, а сега е дел од конзорциумот во Македонија, пак, веќе има своја историја и во земјава. За неа, ТВ Алсат-М објави дека Владата на 24 ноември 2020 година донела одлука со која на сите државни институции и општини им забранила да ја ангажираат на тендери над 1 милион евра поради незаконско, неетичко и неодговорно постапување во надзорот на работите на пругата Куманово – Белаковце. Меѓутоа, одлуката била укината на 9 февруари 2021 година.
Бочварски денеска рече дека, најверојатно, Владата тогаш била незадоволна од текот на изградбата на пругата каде што изведувачот решил да излезе од проектот, па бил донесен таков заклучок. Меѓутоа, во меѓувреме, Министерството за финансии барало одлуката да се повлече бидејќи фирмата била ангажирана во надзор на други проекти финансирани со европски пари, како и од причина што, вели Бочварски, не може врз основа на таков заклучок од Влада да ѝ се забрани да учествува во повиците за јавни набавки.
Претставникот на италијанска „ИРД инженеринг“, Дарко Спировски, рече дека кога неговата компанија го потпишувала договорот за конзорциум, она што го гледале е дали некој од потенцијалните партнери има забрана за учество во тендерски постапки или не.
Додека од една страна се тврди дека сè е по закон, а од друга – има простор да се јавуваат сомнежи, логично, за новинарите на денешниот брифинг се наметна прашањето зошто актуелната власт не променила ништо.
„Законот е во надлежност на Министерството за финансии. Тоа што го знам е дека е усогласен со легислативата на ЕУ. Додека е во сила овој закон, сите ќе работат според него“,
вели Бочварски.
Колку ќе чина коридорите 8 и 10-д не се знае: Над половина милијарда ќе однесат 30 километри
Автопатите од коридорите 8 и 10-д, и денеска нагласи Рустеми, ќе се градат на нов начин – паралелно ќе се проектираат делови од трасите, ќе се прави експропријација и ќе се гради наместо како досега – прво да се прави целосен проект, а потоа да се гради. Новиот модел американски „Бехтел“, велат, го применил во 1990-тите во Хрватска, а изминатите години и во земјите од соседството.
Досегашниот модел, според надлежните, се покажал дека ја забавува реализацијата на проектите, а со новиот очекуваат да бидат завршени на време. Првите активности на терен се очекуваат да започнат на 22 април годинава, а од она што е познато од договорот е дека рокот за изградба на коридорите 8 и 10-д е до 2027 година.
Проектот опфаќа изградба на вкупно 110 километри автопат или конкретно по делници: Тетово – Гостивар над 17 км (33 месеци рок на реализација); Гостивар – Букојчани – 30,3 км (57 месеци рок на реализација); Требениште – Струга – Ќафасан 22 км (49 месеци рок на реализација); Прилеп – Битола 40 км (57 месеци рок на реализација).
Според иницијалниот проект, предвидено е дека коридорите 8 и 10-д ќе чинат 1,3 милијарда евра, но поконкретна сума, велат од ЈПДП и од ИРД, ќе се знае кога ќе се направи основниот проект.
Според физибилити студија на Градежниот факултет, најскапа ќе биде делницата Гостивар – Букојчани. За 30,3 километри предвидено е дека ќе се потрошат 560 милиони евра. Таа чини најмногу бидејќи, како што објаснуваат, теренот е најтежок за градба.
Делниците Прилеп – Битола (40 километри) и Тетово – Гостивар (17 километри), пак, ќе чинат 260 односно 125 милиони евра, но кај нив е предвидено само проширување на постојните автопати со трета лента.
Требениште – Струга – Ќафасан (21,7 километри) се очекува да чини 360 милиони евра.
Грубите пресметки од сите делници покажуваат дека во просек еден километар автопат ќе чини 11,8 милиони евра.
И Рустеми и Бочварски уверуваат дека ова не е скапо, со оглед на повисоките цени на материјалите и работната рака за разлика од периодот пред економската и енергетската криза. Тие пред новинарите посочија и на примерите во Косово каде што еден километар чинел 10,7 милиони евра, и тоа според цени формирани во 2015/2016 година, и на автопатот Белград – Сараево, кој според договор од 2021 г., ќе чини 13,7 милиони евра за километар.
Покрај 1,3 милијарда евра, Градежен предвидел и 238 милиони евра за експропријација на земјиштето. Тоа што досега не е направена експропријација, според директорот на ЈПДП, нема да ја кочи работата бидејќи државата може да располага со земјиштето од моментот кога ќе го извести сопственикот, кој потоа доколку не е задоволен од сумата што ќе му се понуди може да оди на суд и да бара повисока цена.