Апелациските судии сметаат дека има неусогласеност меѓу пресудата и она што е писмениот примерок односно нема опис на незаконските дејствија на секој од обвинетите, а исто така наведуваат и дека тоа што Кривичен смета дека е докажано не соодветствува со доказите односно со вештачењата во однос на прислушување и на вредноста на уништената опрема за следење на комуникациите
Осудителната пресуда на Основниот кривичен суд Скопје за масовното прислушување и уништување на опремата за следење на комуникациите во случајот „Таргет-Тврдина“ била нејасна, неразбирлива и неподобна за понатамошно испитување, оценил петчлениот совет во Апелацискиот суд кој одлучи да ја укине пресудата и да го врати предметот на повторно судење.
Откако во петокот објавија само кратка информација, а и по бурата реакции во јавноста, од Апелација денеска излегоа со соопштение во кое објаснуваат зошто решиле да ја укинат пресудата.
Петчлениот совет кој ја донесе одлуката беше на чело со судијата Јани Нича. Судија известител беше Енвер Беџети, а преостанатите тројца членови беа: Ѓоко Ристов, Тања Милева и Лидија Чачева.
Каква суштествена повреда на постапката е направена според Апелација?
Суштествената повреда на постапка Апелација оценила дека има според членот 415, став 1, точна 11, како и според ставовите 2 и 3 од истиот член.
Во точната 11 од ставот 1 во членот 415 се наведува дека ако пресудата е нејасна и противречна на самата себе или во неа не се наведени причините за решавачките факти или докази изведени на главната расправа тогаш постојат суштествени повреди на одредбите на кривичната постапка.
Преостанатите ставови 2 и 3 од овој член со кои судиите во Апелација ја правдаат својата одлука предвидуваат дека има суштествена повреда ако судот не применувал или неправилно применил некоја одредба од законот, како и ако ги повредил правата на одбраната.
„Апелациониот суд Скопје, информира дека првостепената пресуда е укината поради сторени суштествени повреди на одредбите на постапката од член 415 став 1 точка 11, став 2 и став 3 од ЗКП како и повреди на кои судот внимава по службена должност во смисла на член 427 в.в. член 375 од ЗКП, а кои повреди влијаеле и врз правилно утврдување на фактичката состојба и правилна примена на материјалното право“;
„Имено, внимавајќи по службена должност советот на Апелациониот суд Скопје утврди дека постои неусогласеност меѓу изречената пресуда и она што е наведено во нејзиниот писмено изготвен примерок, односно во изворникот на пресудата нема опис на противправните дејствија за секој од обвинетите. Ова особено што писмено изработената пресуда мора во целост да одговара на изреката што е внесена во записникот и затоа објавувањето на пресудата треба да биде јасно и прецизно односно јавно објавената изрека од пресудата треба да ги содржи сите потребни елементи од член 408 од Законот за кривична постапка (ЗКП). Ваквата суштествена повреда е од апсолутен карактер и ја прави пресудата нејасна, неразбирлива и неподобна за понатамошно испитување“,
пишува во дел од објаснувањето од Апелација.
Понатаму, Апелација наведува и дека фактите што Кривичен смета дека се докажани за дејствијата на обвинетите, не соодветствуваат со доказите што биле изведени во текот на судењето.
„Фактите коишто ги зел за утврдени првостепениот суд, а по однос на дејствијата на извршување на обвинетите, не соодветствуваат со доказите изведени на главната расправа пред првостепениот суд, по однос на наодите и мислењата на вештите лица на Јавниот обвинител и одбраната, како во делот на дејствијата по однос на следењето на комуникациите, така и по однос на вредноста на уништената опрема“,
велат од Апелација.
Покрај наведените, Апелација додава дека петчлениот совет утврдил и други процесни повреди, за кои детално образложение ќе даде во писмено изготвената одлука, со соодветни напатствија до првостепениот суд.
Оттаму наведуваат и дека не можат јавно да ја објават својата одлуката бидејќи тоа им го забранува законот. Имено, Законот за управување со движење на предметите во судовите од 16 февруари 2020 година, предвидува дека на веб-страницата на судот се објавуваат анонимизирани пресуди, но само оние кои се правосилни. Во случајот со „Таргет-Тврдина“, кога предметот е вратен на повторно судење нема правосилност и затоа не може да се објави.
Зошто Апелација не одлучи мериторно за да не дојде до застарување на делата?
Со оглед на должината на судските постапки, со враќањето на предметот на повторно судење, Апелација го отвори патот за застарување на делата за масовното прислушување. Застарувањето би требало да настапи во 2025 година.
Првиот судски процес за „Таргет-Тврдина“ започна во декември 2017 година, а пресуда беше донесена во февруари 2021 година. Апелација одлучи да ја укине во декември 2022 година. Ова значи дека од првото судско рочиште во Кривичен, до неправосилната пресуда, а потоа и до одлуката на Апелација беа потребни пет години.
За да не дојде до застарување, сега сето ова ќе треба да се случи за помалку од три години, секако доколку и во второто одлучување Апелација не реши повторно да ја укине пресудата.
Меѓутоа, второстепениот суд имаше можност да одлучи мериторно и да донесе правосилна пресуда. Во објаснувањето зошто не го направил тоа, во соопштението оттаму се вели дека причината лежи во суштествената повреда на постапката пред првостепениот суд.
„Иако судот по службена должност внимава на роковите за застареност на кривичното гонење, со оглед на причините поради кои е донесена одлуката, не се впушти во мериторно одлучување по однос на застареност на дел од кривичните дела, која всушност и не настапила пред овој суд“,
велат од Апелација.
Судијката Чачева гласала, па по два дена се пензионирала
Меѓу информациите кои излегоа во јавноста е и дека една од судијките кои одлучувале, Лидија Чачева, се пензионирала на 7 декември, а соопштението за одлуката за „Таргет-Тврдина“, Апелација го објави минатиот петок на 16 декември. Тоа го отвори прашањето дали одлучувала пензионирана судијка, а доколу одлуката била донесена пред пензионирањето, зошто се чекало толку време за да се објави во јавноста.
Одговори околу овие дилеми може да се пронајдат во денешното соопштение од судот во кое се наведува дека одлуката била донесена на 5 декември односно два дена пред да се пензионира судијката Чачева. За тоа што чекале повеќе од 10 дена за да ја известат јавноста, пак, од Апелација објаснуваат дека морале да одлучат и за мерките притвор и куќен притвор на обвинетите, да изготват решенија, па потоа да соопштат.
„Одлуката по предметот е донесена на нејавен дел од седница, на ден 05.12.2022 година, кога е составен и потпишан записник за советување, а со оглед дека спрема дел од обвинетите биле определени мерки за обезбедување присуство, советот на Апелациониот суд Скопје во смисла на член 436 став 5 од ЗКП, одлучи и по однос на мерката притвор односно куќен притвор спрема дел од обвинетите. По изготвувањето и верифицирањето на решенијата за мерката притвор односно куќен притвор, истите се доставени до првостепениот суд на понатамошно постапување и истиот ден е издадено соопштение за јавноста за донесената одлука“,
наведуваат од Апелација.
Од второстепениот суд во соопштението хронолошки наведуваат и како течело постапувањето на судиите откако во јавноста беа критикувани за неажурност. Откако била донесена пресудата во Кривичен, во Апелација предметот заедно со жалбите, како што тврдат, пристигнал на 8 октомври 2021 година и бил автоматски распределен кај судија известител, во случај Енвер Беџети.
Списите од предметот ги испратиле до Вишото обвинителство во Скопје за изјаснување четири дена по приемот односно на 14 октомври 2021. Вишите обвинители го задржале кај себе околу месец и половина и на 30 ноември лани го вратиле во Апелација.
По речиси два месеци откако го добиле предметот, на 21 февруари годинава била издадена наредба да се закаже јавна седница која се одржа на 7 март 2022. По јавната седница, на петчлениот совет му требале девет месеци за на 5 декември годинава да донесе одлука.
„По одржаната јавна седница советот на овој суд повеќе пати заседаваше со оглед дека се работи за сложен предмет, во кој има повеќе обвинети лица со повеќе кривични дела и обемен доказен материјал“,
велат од Апелација.
Како постапувале апелациските судии, денеска ќе биде тема на дискусија на итна седница на Судскиот совет. Итната седница ја закажа претседателката на Советот, Весна Дамева, а освен за „Таргет-Тврдина“ се очекува да се расправа и за други предмети кои долг период чекаат Апелација да се изјасни.
„Таргет-Тврдина“ е главен предмет од аферата за масовното нелегално прислушување, а со првостепената пресуда ексшефот на УБК, Сашо Мијалков, беше осуден на 12 години затвор.
Покрај него а затворска казна од четири години беше осудена поранешната министерка за внатрешни работи Гордана Јанкулоска. Највисоки казни од по 15 години затвор добија двајцата избегани контраразузнавачи од т.н. Петта управа на тогашната УБК, Никола Бошковски и Горан Грујовски.
Во случајот беа обвинети вкупно 11 лица, кои со првостепената пресуда, која Апелација сега ја укина, беа осудени на вкупно 55 години затвор и 10 години условен затвор.