„Предложените измени во кои се намалува контролата на јавните набавки сметам дека е контрадикторно на она на што сведочиме сега, а тоа е доказ дека една од најпогодените области од корупција во нашата земја се токму јавните набавки. Оттука сметам дека треба сериозно да се размисли околу предложените измени, да не речам во најголем дел и да се повлечат и да се отвори една широка јавна расправа во однос на тоа доколку треба да се подобрува контролата во јавните набавки како тоа да се направи квалитетно, а не да се оди кон нејзино укинување, што апсолутно не е на линија на засилување на борбата против корупцијата во јавните набавки“, вели Сабина Факиќ од ЦГК
Во македонските општини има сериозни ризици од корупција, а најмногу се во спроведување на јавните набавки, како и при доделување градежни дозволи и продажба на градежно земјиште, покажуваат истражувањата на Центарот за граѓански комуникации (ЦГК).
Истражувањата покажале и дека дури две третини од деталните урбанистички планови се менуваат по барања на физички и правни лица, а констатиран е и слаб инспекциски надзор во областа на градежништвото.
Сабина Факиќ од Центарот за граѓански комуникации смета дека овие резултати се слика на широките надлежности на општините, наспроти нивните ниски кадровски и финасиски капацитети.
„Воведувањето на нови политики и јакнењето на капацитетите на кадарот за да постапуваат со интегритет и да не дозволуваат да бидат предмет на поткуп и да имаат судир на интереси. Оттука мислам дека е важно да се работи со општините во насока да ги применуваат овие мерки, но и да се работи на санкционирање на што е можно повеќе корупција и да се испрати порака дека ќе биде санкционирана на сите нивоа, и на централнo и на локално ниво“,
вели таа.
Посочи дека треба да се размисли за повлекување на измените на Законот за јавни набавки и да се спроведе широка јавна расправа која треба да донесе поквалитетна контрола на јавните набавки.
„Предложените измени во кои се намалува контролата на јавните набавки сметам дека е контрадикторно на она на што сведочиме сега, а тоа е доказ дека една од најпогодените области од корупција во нашата земја се токму јавните набавки. Оттука сметам дека треба сериозно да се размисли околу предложените измени, да не речам во најголем дел и да се повлечат и да се отвори една широка јавна расправа во однос на тоа доколку треба да се подобрува контролата во јавните набавки како тоа да се направи квалитетно, а не да се оди кон нејзино укинување, што апсолутно не е на линија на засилување на борбата против корупцијата во јавните набавки“,
рече Факиќ.
За тоа што може да се направи околу намалување на концентрацијата на мал број фирми што ги добиваат тендерите, мерка која е побарана и од Светска банка во најновиот извештај, според неа, се потребни системски мерки и поголема комуникација на институциите со бизнис-секторот.
„Институциите мора да се борат против корупцијата, бидејќи во услови кога е таа широко распространета се разбира дека мал дел од фирмите наоѓаат интерес и да аплицираат на тендерите. Стравуваат, дури и во ситуации и да не е така, дека сите тендери се наместени. Оттука, малото учество на фирмите ја овозможува оваа ситуација и комфор-зона за една мала група фирми да доминираат и да земаат голем број тендери. Оттука потребни се системски мерки и многу повеќе институциите да комуницираат со бизнис-секторот и да ја испраќаат пораката дека јавните набавки навистина се транспарентни и дека преку огласите сакаат да ја добијат најдобрата понуда. За жал, се чини дека состојбите не се такви“,
кажа таа.
Како пример ги посочи податоците од испитување спроведено со холандските инвеститори во земјава, според кои еден од главните проблеми со кои се соочуваат е корупцијата.
Иницијатива за измена и дополнување на Законот за јавните набавки по скратена постапка во Собранието на 5 декември поднесоа седуммина пратеници од ВМРО-ДПМНЕ и Коалицијата, но по реакциите од ДКСК и од граѓанскиот сектор е договорено измените на Законот да се носат во редовна собраниска постапка.
Покрај начинот на носење на измените, меѓу клучните забелешки на опозицијата, како и на дел од експертите, се и укинување на управната контрола на Бирото за јавни набавки, како и промена на составот на Државната комисија за жалби по јавни набавки, во исклучително краток рок од 15 дена, што се оценува дека отвора дополнителни прашања за транспарентноста и оправданоста на ваквите измени.