Меморандумот е составен од четири члена. Законски е необврзувачки и останува ефективен 12 месеци (до крајот на март 2022 г.). Може да биде променет со консензус на страните, односно Владата и американско-турскиот конзорциум
Од Платформата на граѓански организации за борба против корупцијата изразуваат загриженост од ниското ниво на транспарентност на процесот со кој Владата на Република Северна Македонија ја договара изградбата на автопатските делници од коридорите 8 и 10
„Страните се обврзуваат заеднички да работат за изнаоѓање одржливо решение со цел исполнување на овој проект од национален интерес.“
Вака гласи дел од преамбулата на Меморандумот за разбирање, кој Владата го склучи со американско-турскиот конзорциум „Бехтел и Енка“, за изградба на автопатски делници за коридорите 8 и 10. Станува збор за делниците Тетово-Гостивар-Букојчани, Струга-Ќафасан, како и Прилеп-Битола, за кои Владата сака да го заобиколи Законот за јавни набавки и да ги гради во директни преговори со „Бехтел и Енка“. Меморандумот за соработка со американско-турскиот конзорциум е составен од четири члена.
Во првиот член се вели дека веднаш по потпишувањето двете страни („Бехтел и Енка“ и Владата) „ќе соработуваат тесно во подготовката на највредните технички, финансиски и комерцијални решенија за спроведување на овој проект“. Понатаму, страните изразуваат интерес за проектот да вклучува соработка во повеќе области, проценка на социјалното влијание врз животната средина, дизајнирање и изградба на проектот.
Владата и „Бехтел и Енка“ треба да подготват акциски план што ќе го вклучи тековниот статус на проектно-техничката документација, распоредот на проектните активности, моделите на финансирање, моделите на изградба, раководителите на проектните активности и роковите до кога би се завршила изградбата.
Меморандумот правно е необврзувачки, но останува ефективен 12 месеци (до крајот на март 2022 г.). Може да биде променет со консензус на страните.
„360 степени“ го доби документот среде емисија минатиот петок, кога наш гостин беше министерот за транспорт и врски Благој Бочварски. Претходно, кога го побаравме од Владата, нѐ упатија да испратиме формално барање за слободен пристап до информации од јавен карактер, а откако се обративме и на тој начин ни кажаа дека барањето треба да се адресира до првиот вицепремиер Артан Груби, чија канцеларија, патем, е во Владата.
БОЧВАРСКИ: ИМАМЕ ПРАВО ДА РАЗМИСЛУВАМЕ НА СИТЕ МОЖНИ НАЧИНИ НА ИЗГРАДБА
Ресорниот министер не отстапува од тезата дека нема ништо лошо што Владата се одлучила на директни преговори со „Бехтел и Енка“. Според него, Македонија има скромни капацитети во делот на проектирање патишта, а домашните компании имаат ограничени ресурси. Се случувало, вели Бочварски, и компании ангажирани на меѓународни тендери да ја напуштат трасата и повторно да имаме арбитражи и судски постапки.
„Овие аспекти што ги кажав, навистина, покажале дека се случуваат проблеми во тие постапки кои се воделе многу време, потрошена е енергија, немаме јасно исцртани коридори, а ние сме транзитна земја на Коридорот 8 и Коридорот 10, кои се вкрстуваат. Не сакаме како Влада да се доведеме во ситуација тие коридори, при некои идни поместувања, да бидат изместени во некоја друга траса и ние да бидеме заобиколени, да останеме како слепо црево. Апсолутно имаме право како Влада да размислуваме на сите можни начини за изградба на патишта. Притоа, недозволиво е да се влезе во постапки, во преговарање во четири очи, затоа што овде ќе бидат вклучени многу институции, многу експерти, консултантски компании, меѓународни реномирани компании, кои ќе работат на креирање, најпрвин на закон, а потоа и на договор и тие двата треба потоа да завршат во Собранието, каде што повторно ќе се отворат пред пратениците, пред опозицијата, ќе се разговара со сите страни и апсолутно нема да има ништо скриено“,
кажа Бочварски.
Бидејќи нема тендер, ќе има само една понуда на „Бехтел и Енка“, за што Владата директно ќе преговара. Бочварски најавува дека во идниот период правни тимови од повеќе министерства ќе работат на законско решение. Откако ќе се искреира законот, ќе следува дебата и со опозицијата, со невладините организации, со експерти и на крај ќе се пушти во собраниска процедура.
„Тој закон може да помине, може и да не помине. Ако не помине, завршува постапката“,
вели Бочварски.
Доколку законот ја добие поддршката на мнозинството пратеници, Бочварски вели дека тогаш ќе се потпише договор со „Бехтел и Енка“. Во однос на цените, ќе се ангажираат консултантски куќи. Министерот вели дека е рано да се прогнозира колку ќе чини изградбата на автопатските делници. Како државата ќе најде пари да ги исплати, последниот збор ќе го има Министерството за финансии.
НЕВЛАДИНИ: ГОЛЕМИТЕ ИНВЕСТИЦИСКИ ПРОЕКТИ ТРЕБА ДА СЕ СПРОВЕДУВААТ СО КОНКУРЕНТНИ ПОСТАПКИ
Директните преговори со само една фирма жестоко го критикуваат од Платформата на граѓански организации за борба против корупцијата. Тие изразуваат загриженост од ниското ниво на транспарентност на процесот со кој Владата на Република Северна Македонија ја договара изградбата на автопатските делници од коридорите 8 и 10.
„Од информациите што ѝ се достапни на јавноста, не може да се утврди оправданост за најавеното склучување на директен договор за реализација на инфраструктурни проекти, без да се примени Законот за јавни набавки. За нас, како граѓани, е исклучително важно целиот процес да биде транспарентен – од објавување на огласот до склучување на договорот, да овозможи учество и еднаков третман на сите заинтересирани компании, да обезбеди правна заштита на сите учесници во постапката и, секако, она што е особено значајно, да се овозможи надзор врз целата постапка од страна на надлежните институции, заинтересираната стручна јавност и граѓаните“,
пишува во реакцијата на Платформата на граѓански организации за борба против корупцијата.
Здружените граѓански организации го проблематизираат и начинот на кој би се спровел договорот на Владата со „Бехтел и Енка“.
„Примената на посебно законско решение (lex specialis) е лош начин на управување со капитални инвестиции, бидејќи се оневозможува натпревар помеѓу економските субјекти од земјава и странство и со себе, вообичаено, носи зголемен ризик од цени повисоки од пазарните. Вакви постапки сериозно може да ги нарушат принципите за добро владеење и да доведат до можни злоупотреби. Воедно, еден од клучните аргументи што беше изнесен во јавноста од страна на претставниците на Владата во одбрана на концептот на примена на посебно законско решение и склучување на директен договор за изградба на автопатските делници, беа негативните последици од изградбата на автопатската делница Кичево–Охрид. Но, укажуваме дека токму тој договор беше склучен без да се примени Законот за јавни набавки и со донесување посебен закон“,
реагираат невладините.