Европските лидери денеска, во рамки на редовниот самит на ЕУ, на видеоконференција разговараа за состојбата со коронавирусот, ја потврдија одлуката за започнување преговори со Северна Македонија и Албанија, се заложија за помош на Хрватска за справување со последиците од земјотресот и изразија загриженост за состојбата на грчко-турската граница во врска со бегалскиот бран
Пандемијата на ковид-19 претставува невиден предизвик за Европа и за целиот свет и затоа е потребно итно, одлучно и сеопфатно дејствување на ЕУ, на национално, регионално и на локално ниво, се вели во заедничката изјава на лидерите на ЕУ, по денешниот самит, во врска со ситуацијата со коронавирусот.
Тие се заложија да направат сè што е потребно за заштитата на граѓаните и за надминување на кризата, а притоа да се зачуваат европските вредности.
Европските лидери во изјавата ја поздравуваат посветеноста на здравствените работници и одговорноста на граѓаните во оваа ситуација и најавија соработка со меѓународната заедница и со сите надворешни партнери во борбата против пандемијата.
Европските лидери на денешниот самит донесоа и повеќе заклучоци во однос на спречување на ширењето на коронавирусот, обезбедување медицинска опрема, промовирање на истражувањата за пронаоѓање лек, справување со социо-економскиот аспект на кризата и помош за граѓаните кои се заглавени во трети земји поради ограничувањето на слободата на движење во контекст на пандемијата.
Во однос на спречување на ширењето на вирусот, земјите членки треба да ги спроведуваат советите на своите национални здравствени власти, во согласност со упатствата од Европскиот центар за превенција и контрола на болести (ECDC) и препораките на Советодавниот панел на Комисијата за ковид-19. Развојот на настаните ќе се следи преку интегралниот механизам на ЕУ за одговор на политичката криза (ИПЦР), активиран од хрватското претседателство и доколку е потребно ќе се издаваат нови упатства.
Со ограничување на несуштинските патувања во ЕУ, зајакната е контролата на надворешните граници и во следниот период врз основа на состојбата ќе се одлучува дали овие мерки ќе бидат продолжени.
И покрај привремените внатрешни гранични контроли, европските лидери се одлучни дека ќе се обезбеди непречено движење на луѓе и стоки и ќе се зачува функционирањето на единствениот пазар, врз основа на упатствата на Комисијата од 16 март 2020 година, преку т.н. „зелените ленти“.
Ова се однесува на граѓаните на ЕУ блокирани во внатрешните граници на ЕУ, кои спречија враќање во нивните матични земји и на прекугранични и сезонски работници кои треба да продолжат со својата работа и притоа да се спречи натамошно ширење на вирусот. Истото важи и за снабдувањето со стоки и основни услуги, без оглед дали оди преку копно, море или воздух.
Лидерите на ЕУ зазедоа став и во однос на борбата со дезинформациите, истакнувајќи дека за таа цел ќе обезбедат транспарентно, навремено и засновано на факти известување за работата на Европскиот совет.
Европскиот совет ја повикува ЕК да продолжи и да ги забрза своите напори да помогне во обезбедувањето итна медицинска опрема за земјите членки на ЕУ, како врвен приоритет. Исто така бараат да се укинат сите внатрешни забрани или ограничувања за извоз на опрема за лична заштита.
Европските лидери се заложија за координација на напорите и зголемување на капацитетите за поддршка на истражувањето во ЕУ, за што, како што се вели во изјавата, веќе се обезбедени 140 милиони евра за 17 проекти, вклучително и за истражување на вакцини.
Се заложуваат за споделување научни информации и соработка во светски рамки за развој на вакцина во најкус можен рок, која би била достапна за сите, без никакви географски бариери.
„Свесни сме за тежината од социо-економските последици од ковид-19 и ќе направиме сè што е потребно за во духот на солидарноста да се справиме со предизвиците. Ја поддржуваме одлучната акција преземена од Европската централна банка за обезбедување услови за финансиска поддршка на сите земји од еврозоната“,
заклучија европските лидери.
Ја поканија еврогрупата во наредните две недели да достави предлози, кои треба да го имаат предвид влијанието на состојбата со коронавирусот врз сите земји и најавија најсилен одговор таму каде што е потребно.
„Нашите земји членки презедоа обемна акција за поддршка на нивните економии и за ублажување на последиците. Ние ќе ги искористиме инструментите на ЕУ за поддршка на нивната акција колку што е потребно“,
констатираа лидерите.
Со предлогот на Комисијата се обезбедуваат 37 милијарди евра инвестиции во рамките на кохезивната политика за решавање на последиците од кризата.
Со предложената измена на Фондот за солидарност на ЕУ, тој ќе може да се искористи за вонредни здравствени ситуации како што е ковид-19 и се бара понатамошно зголемување на флексибилноста во употребата на инструментите на ЕУ. Го поздравија придонесот на Групацијата ЕИБ во мобилизирање ресурси за банкарски гаранции за инвестиции во европски компании, особено мали и средни претпријатија, вклучително и преку употреба на буџетот на ЕУ, и директивите на Комисија за скрининг на директните странски инвестиции и повикот за земјите-членки да ги преземат сите неопходни мерки за заштита на стратегиските средства и технологии од странските инвестиции кои можат да ги загрозат легитимните цели на јавната политика.
Една од точките во заедничката изјава се однесува и на граѓаните на ЕУ кои поради кризата со коронавирусот се заглавени во трети земји.
Лидерите на самитот се договориле дополнително да ги засилат напорите за да ги вратат граѓаните на ЕУ кои поради коронавирусот се заглавени во трети земји и сакаат да се вратат дома, а во тоа ќе помогне Европската комисија, која ќе испрати упатства за олеснување на транзитот. Во оваа насока формирана е и Конзуларна работна група која ќе биде во тесна координација со Европската комисија и со земјите членки, а процесот на враќање дома на граѓаните заглавени во трети земји ќе се одвива преку механизмот за цивилна заштита на ЕУ.
На крајот од заедничката изјава на Европскиот совет се нагласува дека треба да се започне со подготовка и на мерки за враќање на нормалното функционирање на општествата и на економијата, а во тој процес на враќање да се интегрира и дигитална трансформација на општествата, како и да се научат лекциите од оваа криза.
Лидерите ги повикуваат претседателите на Европската комисија и на Европскиот совет, да почнат консултации со другите институции, пред сè со Европската централна банка, за да се направи акциски план за идните чекори за справување и излегување од кризата.
„Мораме да извлечеме и лекции од сегашната криза и да почнеме да размислување за тоа како ќе се соочуваат нашите општества со вакви настани. Дојде време да воспоставиме поамбициозен план и систем за управување со кризи кој ќе биде посеопфатен“,
пишува во заедничката изјава.
По точките во изјавата кои се однесуваат на коронавирусот, лидерите нагласуваат уште три други теми.
Една од нив е и проширувањето. Во единствената реченица за ова се вели:
„Ги одобруваме заклучоците донесени од Советот на 25 март 2020 година за процесот на проширување, стабилизација и асоцијација“.
Понатаму во изјавата, лидерите се осврнуваат на земјотресот во Хрватска од пред неколку дена во кој велат дека изразуваат сочувство со хрватското претседателство и со народот, како и дека се подготвени да помогнат во справувањето со последиците.
На крајот од заедничката изјава тие се осврнуваат на состојбите на надворешните граници на Унијата, при што нагласуваат дека се загрижени за ситуацијата на грчко-турската граница и дека во целост се солидаризираат со Грција, но и со Бугарија, Кипар и другите земји членки кои се засегнати со кризата.