Ваква слика затекна екипата на „360 степени“ во Тетово кога пред една недела тестираше колку се почитува полицискиот час.
Неколку дена подоцна се вративме на истото место. Овој пат како да беше уште пораздвижено.
Вечерниот шопинг во локалните продавнички очигледно овде е редовна пракса за време на забраната за движење.
Ретко имаше улица без пешак. Млади, возрасни, деца… во темните маалски сокаци – дружби се прават по тротоари.
Единственото што беше променето е односот на полицијата кон нашата екипа, по минатонеделната сторија во која покажавме колку органите на редот се толерантни при очигледни прекршувања на полицискиот час.
Каде одите?
-Ние сме новинари.
Да не не снимате пак? Некни исто имавте снимано, во возило микрофоните на вас, колеги сте снимале. Излезено е секаде тоа.
Полицијата во Тетово ги направи сите стандардни проверки за движење во полициски час.
Во Скопје добивме бонус третман. Нашиот автомобил, за разлика од останатите, се чешлаше темелно.
Сега само што не стопираа.
Што ни е друго работа? Да проверуваме.
Точно.
Прво, побараа дозволи за движење. Па лични карти, сообраќајна дозвола, дозвола за управување со туѓо возило, па укажување да се паркираме.
Дали имаш полномошно за возилото?
Да, да.
Може да го видиме?
По десетина минути, следуваше и претрес на багажот.
Нешто недозволено?
Не.
Во ред, затворете.
Веќе и подолго време се задржавме тука.
Уредни сте се, ајде, имајте убава вечер.
Односот на полицијата на пунктот во Влае овој пат беше многу поразличен од минатата недела кога нашите колеги тука пешачеа долго, но на полицијата не ` привлекоа внимание.
Речиси незабележана, екипата на „360 степени“ тогаш помина и во Тетово.
„Вашата сторија имаше еден дел којшто беше многу интересен, којшто да кажам со една реченица, ги опишува реформите односно неуспехот на реформите во владеењето на правото, а тоа е кога полицајците одбиваат да го казнат новинарот којшто не носи маска, заради тоа што не знаат кој е т.е. не знаат со кого си имаат работа, ако можам да цитирам. Тоа всушност во една реченица кажува дека правилата не важат за сите подеднакво“,
вели Миша Поповиќ од Институт за демократија.
За Поповиќ, примерот укажува на системски проблем и на двојни аршини во време на сериозна здравствена криза.
„Ова е типично однесување кај нас во смисла кога се гледа дека многу често оние што ги следат правилата, на крајот излегува дека не се исплатело. Тоа прави ерозија во довербата на институциите“,
вели Поповиќ.
„Техничкиот“ врв на МВР е поделен, па поделени се и мислењата внатре во институцијата за тоа дали на терен соодветно се спроведува полицискиот час. Министерот Наќе Чулев, кадар на ВМРО-ДПМНЕ, уверува дека Уредбите се спроведуваат во целост, а Одделот за внатрешна контрола во МВР постапува секаде каде што има индиции за пропусти. Дополнителната заменичка, Славјанка Петровска од СДСМ, смета дека проблемот е поголем.
„За жал, колегите направиле навистина престап во своето работење и веќе началникот, колку што сум јас информирана, нивниот началник повел постапка за утврдување на дисциплинската одговорност. Меѓутоа останува прашањето дали МВР на овој начин покажува на терен конзистентност, односно полицајците доследно ги применуваат или не ги применуваат мерките на Владата, односно ги спроведуваат“,
вели дополнителната заменик-министерка Славјанка Петровска.
Според Петровска, еден од главните проблеми е јавниот став на министерот Чулев, кој порача дека граѓаните кои ги кршат мерките – прво треба да бидат предупредени, а да се казнат ако го повторат делото. Тоа создава забуна и кај граѓаните и кај полицијата, вели таа.
„Тој со несоодветните изјави, додворувачки изјави кон граѓаните, сакајќи повеќе да им се допадне отколку да го спроведе правото, се трудеше да покаже дека полицијата не мора да биде толку рестриктивна кон граѓаните. Да се разбереме, полицијата не е рестриктивна кон сите граѓани. Единствено е рестриктивна, односно го применува правото, кон сите граѓани, а ги казнува исклучиво оние кои не постапуваат во согласност со законот“,
вели Петровска.
За тоа што го затекнавме на терен, но и за коментарите на Петровска, го контактиравме и министерот Чулев, но како и минатата недела одби да зборува пред камера. На прашањата ни одговори по СМС-порака.
Министерот не даде директен одговор за масовните прекршувања на полицискиот час, туку се осврна на уредбите кои претрпеа промени – како за начинот за изрекување на казната за граѓаните што не носат маски.
„Прашањето поврзано со уредбите на Владата беше актуелно изминатиот период и клучниот проблем беше фактот дека Уредбата (за носење маски н.з.) која првично ја донесе Владата, не беше практично спроведлива на терен, факт кој дополнителната заменик министерка не сака да го признае веројатно од политички причини. Од моментот кога Владата направи корекција, Уредбата се спроведува во целост и Министерството за внатрешни работи постапува во оние случаи каде е утврдено нејзино непочитување“,
вели техничкиот министер за внатрешни работи Наќе Чулев.
За сите пропусти од самите полицајци, Чулев вели дека ја поддржува работата на Внатрешната контрола, во чија надлежност се случаите. Изјавите на неговата заменичка Петровска, на пример, дека тој создава забуна со јавните настапи, ги нарекува политички мотивирани.
„МВР во исклучително важни моменти за државата покажа високо ниво на одговорност и професионалност и тоа ги демантира сите изјави кои имаат цел да фрлат сенка на работата на полициските службеници, а кои се мотивирани исклучиво од политички причини“,
додава Чулев.
За мерките против ковид-19 да имаат некаков ефект не е важно само постапувањето на полицијата, туку уште повеќе – свесноста и поведението на граѓаните. Полицискиот час е залуден ако доследно не се следат и останатите мерки за заштита преку ден – како задолжителното носење маска и забраната за групирање.
Во градскиот парк во Скопје веднаш е воочливо дека би биле потребни десетици или стотици полицајци за состојбата да биде под контрола.
„Ме има застанато неколку пати полиција, ќе им поправам муабет и се знае каква е полицијата во Македонија… не мора да се замараме со мерките“,
порачаа дел од младите кои се забавуваа во паркот.
Специјалниот денски полициски час за малолетниците и повозрасните од пред неколку дена е укинат, иако и додека беше во сила, на терен не се почитуваше.
„Јас сум стара, никој ниту оди до мене ниту ништо, зошто да се плашам? Јас се движам лично за себе, а не за тебе или за него“,
вели пензионерка од Скопје.
Во пракса, тешко оди и стекнувањето на навика за носење маски.
„Па добро треба да се пазиме, времето е деликатно, не е толку страшно само треба да ги следиме полициските часови. (Од овие другите мерки за заштита, не стравувате ли, има парични казни?) -Не“,
вели жител на Скопје.
„Буквално во паркот еве денеска не видов ниту едно полициско лице. Јас сум искрено и разочаран, бидејќи не се почитуваат мерките. Еве, јас не носам сега маска, но кога одам во маркет ја носам со мене, бидејќи на затворено место“,
вели друг граѓанин.
„Не се почитува по мое, абе ние сме балканци овде, како да се изразам“,
вели пензионер од Скопје.
Според најавите од здравствените власти, граѓаните ќе мора да се навикнат да живеат со мерките за лична заштита, бидејќи најверојатно уште долго ќе бидат на сила. А ако почитувањето и контролата оди тешко во парк, како ли ќе биде по кафеаните и кафулињата?