На сторијата работеа: Даниел Василев и Теодора Цветковска
Ги нема во регистар, а ги нема ни на улица. Одземената „деловна способност“ ги држи лицата со попреченост затворени во четири ѕида. Државата нема точен број на колку лица им ја одзела деловната способност, а надлежните не знаат колку од овие лица се злоупотребувани откако нивните родители ќе починат бидејќи, за да пријават дискриминација, потребни им се согласност и потврда од старателот. Дури и во случаи кога старателот е злоупотребувачот, тие не можат да го пријават без негова писмена согласност.
Благица Димитровска од Куманово е мајка на 38-годишно лице со попреченост, кое деловната способност ќе ја загуби по нејзината и смртта на сопругот. И тоа е нејзиниот најголем страв. Што ќе биде со Александар кога неговите родители ќе заминат? Кој ќе се грижи за него? Колку државата има капацитет да ги згрижи овие лица?
Една од оние работи што го мачат синот на Димитровска е неможноста сам да раководи со своите пари зашто дури и за до банка мора да оди со мајка си.
Што треба да направи државата за да им го олесни животот на лица кои поради својата попреченост не можат да живеат нормално како сите други луѓе?
Деловна способност е способност на физичкото лице како субјект на правото да може самостојно со свои дејствија да учествува во правниот сообраќај, да создава или да укинува правни односи. Целосно или делумно се одзема на парничен суд, а од Македонското здружение на млади правници досега не учествувале во постапка на одземање на деловна способност. Сепак, од родителите на деца со попреченост добиваат низа прашања поврзани со овој проблем, затоа што и на самите нив не им е јасно што и кому во иднина ќе падне товарот за грижа на нивните деца.
Кога ќе ги прашате надлежните што со луѓето со одземена деловна способност откако нивните родители ќе починат, одговорот е дека државата работи за да ги згрижи и да им помогне, ама кога ќе ги прашате колкав е нивниот број, тогаш одговорот е „многу малку“. Во најава, како и досега, се низа измени на законите што ги засегаат лицата со попреченост.
Инаку, Македонија ја потпиша Конвенцијата на Организацијата на обединетите нации за правата на лицата со попреченост на 30 март 2007 година, а ја ратификува на 5 декември 2011 година. На 29 јули 2009 година нашата држава го потпиша Факултативниот протокол кон Конвенцијата, кој беше ратификуван заедно со Конвенцијата. Нашиот Устав, како највисок правен акт, предвидува дека меѓународните договори што се ратификувани во согласност со Уставот се дел од внатрешниот правен поредок и не може да се менуваат со закон. Тоа ѝ дава на државата одврзани раце да ѝ помогне на оваа маргинализирана категорија луѓе, но и обврска да ги брани и да ги унапредува нивните права.
Дополнително, она што загрижува е фактот дека според СЗО во секоја држава 15 проценти од населението се со некаков вид попреченост. Ако според последниот попис во Македонија живеат 1 836 713 граѓани, тоа би значело дека 275 505 од нив се луѓе со попреченост.
Но, македонските власти не го искористија пописот за да дојдат до точна бројка и, според луѓето кои во своето потесно семејство имаат лице со попреченост, попишувачите воопшто не прашувале дали во таа куќа има такво лице. На регистарот сè уште се работи, според тврдењата од Центарот за социјална заштита, бројката на овие луѓе расте, а родителите сè уште не добија одговорот на прашањето што кога нив ќе ги нема.
