Ректорот на најголемиот универзитет во земјава, „Св.Кирил и Методиј“, потврди дека предлози за измени се доставени без да ги разгледа Сенатот бидејќи така барал министерот за образование. Од МОН, пак, велат дека иницијативата за измени потекнува од Министерството, но нема дефиниран конкретен предлог туку дека предлозите се уште се разгледуваат и сите издржани ќе бидат предложени до Владата
Измените на Законот за високо образование ги покренаа протестите во 2015 година. Смислата на овој документ сега е враќање на 2015 година, на законот од времето на Никола Груевски, вели професорот Тони Дескоски
Законот за високо образование до крајот на годината би можел да претрпи измени за кои дел од академската фела веќе критикува дека се подготвуваат нетранспарентно и на врата ги враќаат контроверзиите што во 2015 година предизвикаа протести и формирање на професорски и студентски пленум.
Станува збор за предлози кои во форма на забелешки на Законот се разгледани единствено од Интеруниверзитетската конференција и се доставени до Министерството за образование и наука. Тие, според сознанија на „360 степени“, се однесуваат на одземање на правниот статус на факултетите во рамките на еден универзитет и концентрирање на моќта кај ректорот, одземање на ингеренциите на одлучување и управување на Сенатот и ректорската управа и нивно сведување на советодавни тела, изземање од трезорската сметка на средствата прибрани од партиципација и школарина од студентите што би значело дека државата ќе нема увид во тоа како се трошат овие пари. Понатаму се предлага продолжување за една година на мандатот на ректорите, деканите, продеканите и сенаторите, како и воведување на број на објавени трудови со импакт фактор во реномирани списанија за доцент, вонреден и редовен професор.
Тони Дескоски, редовен професор на Правниот факултет „Јустинијан Први“ при УКИМ, на својот фејсбук-профил објави статус во кој вели дека сосема случајно дознал дека некој во име на Универзитетот поднел некаква иницијатива за измена на Законот за високото образование од 2018 година.
„И многу намерно на авторите на таквата измена им пречело тоа што средствата прибрани од партиципација и школарина од студентите се опфатени со трезорското работење, па барале нивно изземање од трезорот. Па уште им пречело тоа што мораат да добијат согласност од Министерството за финансии за нови вработувања, иако сите вработени на Универзитетот платата ја примаат од Буџетот“,
пишува Дескоски на Фејсбук.
Според него, со овие забелешки се бара и продолжување на мандатот од 3 на 4 години на Ректорите, деканите, продеканите и сенаторите.
„За жал не разбрале дека дури и кога би се усвоила таквата измена, не би ги опфатила лицата избрани по сегашниот Закон за високо образование“,
додава Дескоски.
Исто така, Дескоски вели дека со новите забелешки на факултетите им се забранува статусот да бидат правно лице.
Во разговор за „360 Степени“, Дескоски вели дека она што е, исто така, интересно во овие забелешки е што се предлага да се предвиди бројот на објавени трудови со импакт фактор во реномирани списанија за звањето доцент, вонреден и редовен професор.
„Измените на Законот за високо образование ги покренаа протестите во 2015 година. Смислата на овој документ сега е враќање на 2015 година, на законот од времето на Никола Груевски“,
вели Дескоски.
Според него, сигурно има уште многу забелешки за одредбите на Законот за високо образование кои го спречуваат самоволието на лицата избрани на функции на универзитетите и факултетите.
„Веројатно е нападнато и ограничувањето на бројот на мандати за кои може да биде избрано едно лице“,
додава тој.
Дескоски вели дека ниту Сенатот на УКИМ, ниту Ректорската управа, ниту наставно-научниот совет на Правниот факултет или на било кој друг факултет од УКИМ расправал за ваквата иницијатива.
Според професорот Дескоски, додека УКИМ тоне на сите квалитативни рангирања, на Ректоратот и на Интеруниверзитетската конференција им е важна должината на мандатите.
„Забораваме дека УКИМ беше на врвот кога овие мандати изнесуваа една година, со право на еден реизбор. Ако за величините како Блаже Конески, Ксенте Богоев, Тодор Џунов, Ѓорѓи Филиповски, Бранко Трпеновски, Стеван Габер, Димитар Митрев, максималните две години беа доволни за да покажат што знаат, тоа би требало да важи и денес. Посебно што Ректорот и деканите се само први меѓу еднаквите. А времето поминато како ректор или декан во значителна мерка го ограничува времето за научна и наставна дејност“,
вели Дескоски додавајќи дека се надева оти основачот на УКИМ нема да има слух за ваквите промашени иницијативи.
Ректоратот потврдува дека предлози се доставени
За информациите изнесени од професорот Дескоски, „360 степени“ го контактираше и ректорот на Универзитетот „Свети Кирил и Методиј“, Никола Јанкуловски, кој ни рече дека министерот за образование и наука, Јетон Шаќири, побарал од Интеруниверзитетската конференција да се поднесат предлози за Законот за високо образование.
„На седница на Интеруниверзитетската конференција беа изнесени повеќе предлози, дел од нив се прифатени, дел не. Ние даваме предлози, а останува на министерот да одлучува што од тоа што му е доставено ќе прифати, што ќе врати и дали тоа ќе бидат некои стари закони“,
вели Јанкуловски.
Тој потврди дека се доставени предлози за изземање од трезорот на средствата прибрани од партиципација и школарина од студентите, како и за продолжување на мандатот на ректорот, деканите, продеканите и сенаторите за уште една година, затоа што, според него, реално е мандатот да трае четири години. На прашањето дали има предлог со кој се предвидува бројот на објавени трудови со импакт фактор во реномирани списанија за звањата доцент, вонреден и редовен професор, Јанкуловски вели дека тоа не е доставено, но според него би требало, со цел, како што рече, ако не за друго, тогаш за подигнување на рејтингот на Универзитетот.
Јанкуловски потврди дека овие забелешки не се доставени до Сенатот за разгледување затоа што министерот за образование и наука побарал став од Интеруниверзитетската конференција.
МОН очекува до крајот на годината процесот да биде заокружен
Одговори на сите овие прашања „360 степени“ побара и од Министерството за образование и наука, а од таму само кратко ни одговорија дека пред неколку месеци министерот покренал иницијатива за измена на Законот за високо образование.
„Пред неколку месеци министерот за образование и наука покрена иницијатива и ги повика сите чинители на високообразовниот систем во државата да поднесат свои предлози, идеи и сугестии за измена на Законот за високото образование, со цел негово подобрување, а заради обезбедување на повеќе и подобри можности за студентите, наставно–научниот кадар и така натаму. Во моментов, експертска група работи на анализа на доставените предлози, по што сите издржани измени во сумиран документ ќе бидат проследени до Владата кога и ќе може да се споделат повеќе информации, а потоа ќе бидат и внесени во парламентарна процедура на конечна дискусија и усвојување. Очекуваме целиот процес да биде заокружен до крајот на годината“,
велат во писмениот одговор од МОН.
Интеруниверзитетска конференција е форма на соработка и тело преку кое се усогласуваат заедничките интереси на акредитираните државни и приватни високообразовни установи во Република Северна Македонија и во чии рамки се одлучува за прашања од заеднички интерес за сите високообразовни организации во државата.
На седница одржана на 22.9.2022 година проф. д-р Абдулменаф Беџети, ректор на Универзитетот на Југоисточна Европа од Тетово, е избран за нов претседател чиј мандат почнува од 1 октомври и трае 2 години.
За потсетување, контроверзни измени со кои и тогаш критичарите зборуваа дека се губи автономијата на факултетите беа донесе пред околу седум години. Студенсткиот пленум од пред Собранието тогаш порачаа „ќе бојкотираме, ќе блокираме и ќе окупираме“ откако беа усвоени измените на Законот за високо образование и покрај противењето на студентите и голем дел од професорите, кои сметаа дека со нив се урива универзитетската автономија. Власта велеше дека револт нема, студентите се изманипулирани и партиски оркестрирани, а Професорскиот пленум доби контра-пленум.
По низата протести Студенсткиот пленум постигнаа договор со власта за изработка на нов закон за високо образование. но поради политичката криза, таквиот договор со Министерството за образование брзо беше раскинат со објаснување дека власта за нив веќе нема легитимитет.
Во 2018 година, во периодот кога министерка за образование и наука беше Рената Дескоска беше донесен нов Закон за високо образование во чија подготовка учествуваа и пленумите и универзитетите.