Добро е што конечно ќе има избори, вели амбасадорот на Кралството Холандија, Дирк Јан Коп, дополнувајќи дека земјава помина многу време без парламент, што не е добро за ниедна држава. Амбасадорот Коп чија земја е една од најстрогите кон земјите кандидатки за време на пристапните преговори, го прашавме кога ќе се одржи првата меѓувладина конференција ЕУ-Северна Македонија и што мисли за бугарската позиција.
Дали Холандија ја врзува својата согласност за одржување на првата меѓувладина конференција ЕУ – Северна Македонија со донесување на законот за антидискриминација?
Не. Она што го рековме и она што јавно го кажа ЕУ, како и вашата влада, е дека веднаш штом ќе се формира новиот парламент ова прашање ќе биде приоритет. Ако ја читате пресудата на Уставниот суд, задоволен сум што законот не беше критикуван поради неговата суштина, туку поради процедурата. Тоа може да се поправи и е неопходно да се поправи. Во процесот на пристапување на Северна Македонија кон ЕУ, ова за нас не е посебна точка.
Дали за Хаг има други предуслови што треба да се исполнат за да се одржи првата меѓувладина конференција со Северна Македонија?
Како што знаете, комесарот Вархеји најави дека оваа недела земјите членки ќе ја добијат преговарачката рамка и тогаш тоа ќе стане документ за кој ќе разговараат членките. Јасна е позицијата на Холандија, но јас не можам да дадам… Не сум го видел документот, не можеме да дадеме предвидувања за неговата содржина, но, имајќи предвид што едногласно беше договорено во март, документот не би требало да содржи некакви изненадувања. Секако дека новата методологија треба да биде вградена во преговарачката рамка.
Кои се проценките на холандската влада за тоа кога би можело да се очекува одржување на првата меѓувладина конференција?
Кој може на тоа да одговори. И Европската комисија и идниот претседавач со ЕУ – Германија, рекоа дека се надеваат дека тоа би можело да се случи веќе во декември, но прво мора да се воспостави преговарачката рамка. Оттука, не знам, не можам да предвидам колку време ќе треба за тоа. Потоа, истото прашање се поставува и за Албанија.
Мислите ли дека е реалистично тоа да се случи до крајот на годината?
Навистина не знам, навистина не знам. Но, ќе продолжиме да работиме, сметам дека за Северна Македонија единствената важна работа е да се подготви, земјата знае што треба да направи. Имаше одложувања поради коронавирусот, но, генерално, реформите што треба да се преземат во голем дел се веќе ставени на хартија и треба да се имплементираат. Овој процес ќе продолжи. А кога ќе се одржи првата меѓувладина конференција – тоа ќе биде во текот на овие подготовки, но тоа не треба да ја спречи Северна Македонија да продолжи со процесот.
Што мислите за унилатералната изјава на Бугарија приложена кон заклучоците на Советот за општи и заеднички работи со кои беше дадено „зелено светло“ за почеток на пристапни преговори со Северна Македонија?
Важно е, како што реков, што договорот за почеток на преговори беше едногласно донесен. За да стане членка на ЕУ, Северна Македонија ќе треба да ги имплементира договорите со своите соседи и да ги надмине проблемите ако ги има. Тоа не е секогаш едноставно. Од падот на СССР почна процес на зачленување на поранешните членки на источниот блок во НАТО и ЕУ, а притоа имаше многу билатерални проблеми кои со децении беа нерешливи и потоа, еден по еден, државите успеваа да ги надминат тие проблеми – Полска и Литванија, Словенија и Италија, има многу примери. Земјите што се фокусираа на крајната цел – зачленување во ЕУ и во НАТО, успеаја да најдат компромис за да ги решат проблемите со соседите. Не се сомневам дека на сличен начин Северна Македонија ќе може да ги реши проблемите со соседите.
Што мислите за пресуда за случајот „Рекет“, со оглед на тоа што го помагавте градењето на капацитетите на СЈО?
Во тој период за нас беше многу важно да има систем што ќе обезбеди дека никој не е над законот, дека сите се еднакви пред законот, дека судиите се непристрасни. Нема да коментирам за предмет што е во тек и за кој е можна жалбена постапка. Со одлуките на парламентот во февруари… Северна Македонија работи и многу постигнува во воспоставувањето судски систем кој може непристрасно да функционира, со Судски совет, со она што го гледаме во Уставниот суд, со она што го гледаме во Врховниот суд – сето тоа води кон вистинска насока. Луѓето што го прекршиле законот и извршиле криминал треба да бидат обвинети, независно кои се, независно на која функција биле или се.
Какви се очекувања на Холандија од претстојните избори во Северна Македонија?
Добро е што конечно ќе има избори. Разбирливо е дека поради коронавирусот земјата помина многу време без парламент, што не е добро за која било земја. Го поздравувам фактот дека е утврден датум за изборите. Целосно сум уверен дека земјата ќе спроведе фер и кредибилни избори, тоа го има направено порано, така што тоа може пак да го направи. Има посебни околности, во овој случај тоа се дополнителните мерки на претпазливост за сите што учествуваат во процесот да не се заразат. Втората важна работа е дека за кредибилноста на овие избори е важно тие да бидат набљудувани од меѓународни претставници. Тоа е комплицирана задача зашто луѓето треба да допатуваат во Северна Македонија, но тоа е осигурено… Изгледа дека тоа ќе биде темелно направено како што е вообичаено, со присуство на ОДИХР. ОДИХР најави дека ќе дојде. Има празен простор во средината, меѓународните претставници вообичаено го набљудуваат целиот процес – од почетокот, како се направени листите, како се избрани кандидатите, дали сите добиваат исто време во медиумите… Сето ова се скуси, набљудувачите мораа да ја напушта земјата и сега имаат 20 дена за да ја завршат работата. Важни невладини организации однатре ќе ги набљудуваат изборите, организации како МОСТ се значајни зашто имаат своја улога во процесот да внимаваат тој да биде фер, но крајно е време и го поздравувам фактот дека наскоро ќе се одржат овие избори.