Во отсуство на детални одговори за набавката на софтверот вреден 81 000 евра, а и откако фирмата стана недостапна за нашата редакција, тргнавме во нејзина потрага
По десет дена од објавата на „360 степени“ за спорната набавка на софтверот за сообраќајни прекршоци што лани го купил Генералниот секретаријат на Владата, а никој не го користи, гласот допре и до Обвинителството за гонење организиран криминал и корупција.
Поранешниот генерален секретар веста ја дочека на одмор во Мексико.
Во меѓувреме, во негова одбрана стои премиерот, иако нема објаснување – зошто Рашковски купил софтвер што полицијата не планира да го користи и дали нарачката била по мерка на неговиот претходно патентиран изум.
„Лично јас проверив – постапката е целосно законито направена“,
вели Заев.
За другите спорни аспекти од набавката, се обидовме да добиеме одговори од фирмата што го добила тендерот, но на терен не бевме добредојдени.
„Било каде да прекинете да ѕвоните, на било кој стан, инаку ќе повикам полиција!“,
ни рекоа на „Охридска“ 37.
„Охридска“ 37 е адресата која во Централниот регистар и во тендерските документи фигурира како седиште на „Инвока гроуп“, фирмата што лани изработила софтвер за мерење просечна брзина на возилата во сообраќајот и изрекување казни, по нарачка на Генералниот секретаријат кога со него раководеше Драги Рашковски.
Во отсуство на детални одговори за набавката на софтверот вреден 81 000 евра, а и откако фирмата стана недостапна за нашата редакција, тргнавме во нејзина потрага.
Околу станбената зграда на улица „Охридска“ 37 во центарот на Скопје ништо не најавува дека тука има фирма за информатика и дигитален дизајн.
Во неколку наврати ѕвоневме на стан број 17, кој се води како официјално седиште на „Инвока гроуп“, но попусто. Се обидовме да добиеме информации и од соседите.
– Барам фирма „Инвока“. Дали е во оваа зграда?
– Знаете која е адресата?
– „Охридска“ 37/17
– Ова е „Охридска“ 37, ѕвонете на стан 17.
– Не можев да добијам никој, па се обидувам да дознам дали сум на вистинското место?
– Немам информација дека во зградата постои било каква фирма, а не па… како и да ја кажавте.
ни рече еден од станарите преку домофонот на зградата.
По уште неколку обиди да добиеме некој што слушнал за „Инвока гроуп“, налетавме на истиот глас. Овој пат со закани нѐ убедуваше дека тука нема таква фирма.
– Значи, било каде да прекинете да ѕвоните, на било кој стан инаку ќе повикам полиција! Во зградата нема никаков натпис дека постои било каква компанија. Да си најдете начин да си ја најдете компанијата!
– Извинете, господине, убав ден, нема веќе да ѕвониме кај вас.
– Не кај мене, во зградата! Значи, да си одите! Дали ме разбирате! Во стан 17 нема кој да ви отвори, не ви отвораат очигледно, тоа значи дека вие треба да си заминете оттука. Ова е приватен имот!
ни рече станарот.
За „Инвока гроуп“ се распрашавме и во околината на нивната стара адреса, на улица „Димо Хаџи Димов“ во населбата Кисела Вода.
Во зградата што се води под број 15а, каде што според Централниот регистар е старото седиште на „Инвока гроуп“, никој не слушнал за таква компанија.
– Не. Не сум слушнал.
– Бараат некоја фирма тука регистрирана на 15а за информатика, за дизајн. Да не знаеш нешто такво да имало во нашата зграда? Не. Со сигурност не. Тој е прв станар тука. Нема, не.
ни рекоа дел од станарите во зградата.
Освен теренски, се обидовме и телефонски да стапиме во контакт со управителот на фирмата, Даниел Станчев. Го побаравме и од службениот број од кој претходно комунициравме, но и од друг, како потенцијални клиенти, но не ни одговори на повиците.
По неколку часа од посетата на адресите на фирмата, управителот стапи во контакт со нас.
Во триесетминутен телефонски разговор исполнет со навреди за нашата редакција, Станчев обвини за медиумска хајка против неговата фирма. Рече дека работат „виртуелно“ и дека фирмата може да биде регистрирана на која било адреса. За клучните прашања околу изработката на софтверот, управителот рече дека одговор ќе даде пред истражните органи. На прашањето дали софтверот е поврзан со патентираната идеја на Рашковски, нѐ упати одговори да бараме од Владата.
Владата, пак, иако најави, не објавија документи што би покажале зошто е набавен софтверот за сообраќајни прекршоци.
А недостигот на транспарентност носи дополнителни дилеми за набавката, вели Миша Поповиќ од Институтот за демократија.
„Тој софтвер чита регистарски таблички на возила на одредена локација. Тоа се значајни информации. Таа фирма треба да има некаков углед, не може да биде непозната фирма. Тоа што во моментот таа фирма е недостапна, нема свој веб-страница, тоа се лоши знаци. Исто така, треба да се види на кој начин е направена безбедносна проверка на софтверскиот код. Како се уредува безбедноста на податоците, и тоа е едно од прашањата коишто некој може да ги постави, а требало да бидат одговорени и да можеме да ги видиме ако ги има во досието“,
вели Поповиќ.
Детални одговори и документи за набавката на софтверот, сега и владиниот Генерален секретаријат и „Инвока гроуп“ ќе треба да достават до Обвинителството за гонење организиран криминал и корупција.
„Следејќи ги повеќедневните написи во медиумите за набавката на софтверот од страна на Генералниот секретаријат на Владата, Обвинителството отвори предистражна постапка, при што предметниот обвинител издаде повеќе наредби за прибирање на потребната документација“,
соопштија од Обвинителството за гонење организиран криминал и корупција.
Обвинителството отвори предмет минатата недела, а набавката веќе ја истражува Државната комисија за спречување корупција. Двете институции ќе проверуваат зошто Рашковски како генерален секретар распишал тендер за софтвер за изрекување казни за сообраќајни прекршоци без координација со МВР, но и дали има и каква е поврзаноста меѓу фирмата „Инвока гроуп“ и Рашковски, кој, пак, пред да го распише тендерот, патентирал слична идеја.
За својата патентирана идеја Рашковски објавил анимација на Фејсбук во март лани, еден и пол месец по склучувањето на договорот со „Инвока“.
Иако спецификите на неговиот патент и на софтверот што го купил како генерален секретар се речиси исти, Рашковски тврдеше дека набавката не е поврзана со неговиот изум. Но, премиерот го вели спротивното.
„Не треба секој да биде обвинуван заради тоа што претходно имал создадено свој систем, го патентирал како систем, односно како процес, одредено право го отстапил бесплатно, нормално на користење на својата земја и дека на тој начин е забрането да се спроведува постапка, за да се набави таков систем, таков софтвер за потребите на државата“,
рече Заев.
„360 степени“ побара појаснување од Владата за изјавата на премиерот – на кој начин биле регулирани авторските права со Рашковски, но не добивме одговор. Освен што софтверот никој не го барал ниту го користи, паѓа во очи и тоа што во годишниот план за јавни набавки на Генералниот секретаријат за 2019 година оваа набавка не била предвидена, туку е дополнително додадена.
Од Владата не дадоа објаснување за ова прашање и не кажаа зошто е купен софтвер што никој не го користи ниту планира да го користи.
„Информации поврзани со набавката Владата веќе сподели преку соопштение до јавноста. Документацијата за набавката ќе биде доставена до надлежните институции кои го проверуваат случајот“,
велат од Владата.
Додека Рашковски одмора во Мексико, освен Владата, во негова одбрана застанаа и неговите колеги од Асоцијацијата на иноватори.
„Не мора да се води хајка за некој што направил нешто во интерес на државата“
вели Мирко Узелац, претседател на Националната асоцијација на пронаоѓачи на Македонија.
Иако ексгенералниот секретар на Владата тврди дека не распишал тендер за сопствениот патент, Асоцијацијата испрати порака дека треба да се поздрави тоа што Рашковски решил патентот да го пласира во Македонија.
„Не значи дека во Владата треба да работат само глупави луѓе, таму има и паметни луѓе. Значи, Драги е наш член пред да влезе во Владата. Не му е ова единствен патент што го работи. Така што се работи за еден врвен иноватор, кој има врвни идеи и врни патенти и сега некој се закача за тоа дали е тоа било набавено по оваа процедура или онаа процедура, нас процедурите не не интересираат, нас не интересира самиот проект“,
вели Узелац.
Според Узелац, патентот на Рашковски е современо решение за безбедност во сообраќајот.
„Тоа е нешто што исклучиво спаѓа во областа безбедност и исклучиво одлучува државата за тоа, вклучувајќи го пред се МВР, а дали ќе се користи денес, утре тоа е нешто друго, или Владата може на крај да го продаде, ако е пренесено правото, не знам дали е пренесено, ако го купила веројатно е пренесено правото, може да го продаде на друга држава и тука не постои апсолутно никаков сомнеж за некакво кривично дело или не знам што. На крај, постојат институции за тоа што ги регулираат тие, да кажам, такви, условно речено, проблеми или инсинуации“,
вели тој.
Поповиќ од Институтот за демократија порачува дека за расчистување на сомнежите неопходно е Владата да даде детално образложение пред јавноста зошто се потрошиле 81 000 евра за нешто што не се користи. Според него, овој случај ги покажува и двојните аршини кога е во прашање понесување одговорност кога има индиции за конфликт на интереси и злоупотреби.
„Тоа не значи дека вие како Влада треба веднаш на било каква сторија на новинари да отпуштите некого, да разрешите, но истовремено, потребно е да има една фина линија меѓу пресумцијата на невиност, меѓутоа истовремено и политичката и моралната одговорност, односно позицијата во јавната служба, која што во момент се смета дека можеби повеќе спречува разрешување на случајот, отколку што ќе помогне. Така што, тој баланс, е потребно да биде ист за сите“,
вели Поповиќ.
Дали фактот што со јавни пари купил производ што никој не го користи не е доволна причина да си поднесе оставка од позицијата секретар во кабинетот на премиерот, Рашковски, кој сѐ уште е во Мексико, не ни одговори.