Анализа на „360 степени“: Во кои општини може да се очекуваат најинтересни изборни соочувања, од аспект на кадровските понуди на најголемите партии, и кои се можните пресврти во споредба со последните локални избори во 2017 год.
Колку кандидати за градоначалници на 80 општини во земјава и колку листи на советници ќе учествуваат на локалните избори, на 17 октомври, треба да соопшти денеска Државната изборна комисија, откако на полноќ истече рокот за доставување на кандидатурите.
Претстојните избори, меѓу другото, се специфични и поради тоа што се одржуваат во период кога владејачките СДСМ и ДУИ веќе ја трошат петтата година од заедничкото владеење, така што овој изборен циклус ќе претставува своевиден лакмус за нивните политики, откако на претходните локални избори, во 2017 година, настапувајќи заедно, однесоа убедлива победа во повеќето општини во земјава. СДСМ тогаш освои 57 градоначалнички места (повеќето во првиот круг, вклучително со градот Скопје), ВМРО-ДПМНЕ пет, ДУИ десет, Алијанса на Албанците три…
Овој пат, за разлика од ДУИ, која главно оди со старите градоначалници како кандидати и за новите избори, СДСМ реши значително да го смени тимот со кој победи во 2017 година. Со исклучок на градот Скопје и уште неколку поголеми општини, како Кисела Вода, Гази Баба, Ѓорче Петров…, на претстојните избори социјалдемократите одат со многу нови имиња, и тоа во општини каде што пред четири години беше извојувана победа уште во првиот круг.
Нови имиња за Центар и за Карпош
Тогаш, една од најубедливите победи беше во скопски Центар, каде што Саша Богдановиќ го порази Дејан Јовановски од ВМРО-ДПМНЕ, освојувајќи над 63 проценти од гласовите на излезените избирачи уште во првиот круг. За овие избори, СДСМ избра друг кандидат за градоначалник на Центар, трет по ред од 2013 година (кога за градоначалник беше избран Андреј Жерновски). Тое е Горан Герасимовски, кој ќе треба да се соочи со кандидатката која е поддржана од ВМРО-ДПМНЕ, Наташа Котлар, а дополнителен предизвик за владејачката партија е конкуренцијата што ја доби за советничките места, преку независната листа „Шанса за Центар“, што ја предводи доскорешната претседателка на Советот на општината, Јана Белчева.
И во Карпош, СДСМ оди со нов кандидат – Душко Весковски, наместо Стефан Богоев, кој во 2017 година, го победи во првиот круг, со близу 58 проценти од гласовите, тогашниот и долгогодишен поранешен градоначалник, Стево Јакимовски. Но Јакимовски се враќа во игра и во овој изборен циклус, како кандидат на ГРОМ и со своја советничка листа. Со оглед на тоа што ВМРО-ДПМНЕ, која е во коалиција со ГРОМ на централно ниво, исто така има свој кандидат за Карпош – Оливер Зафировски (за разлика од минатите избори, кога го поддржа Јакимовски), а кандидати најавија и Левица и ДОМ/ЛДП, прашање е дали на претстојните избори битката за Карпош ќе заврши во првиот круг.
Битки за Скопје, Куманово, Кичево
За разлика од Центар и Карпош, каде што главната владејачка партија ја задржа предоноста и на ланските парламентарни избори, во неколку скопски општини, каде што минатата година забележа намалување на бодовното салдо, СДСМ и на овие избори оди со истите кандидати како и во 2017 година, односно со сегашните градоначалници. Таков е случајот во Кисела Вода, Гази Баба, Ѓорче Петров…
Интересна битка се очекува и за градот Скопје, каде што актуелниот градоначалник Петре Шилегов, со нешто над 50 проценти од гласовите и со поддршка од ДУИ, во 2017 година однесе победа во првиот круг, над тогашниот градоначалник од ВМРО-ДПМНЕ, Коце Трајановски, и уште шест кандидати, од кои тројца беа од т.н. албански политички блок. Во изминатиот период, од партиите на Албанците немаше најави дека ќе истрчаат со кандидати за главниот град. Наспроти тоа, опозициската Алијанса за Албанците најави поддршка за Данела Арсовска, кандидатката што ја поддржува ВМРО-ДПМНЕ, додека Шилегов повтoрно очекува поддршка од ДУИ, а овојпат и од Беса и ДПА.
Во изборната трка за главниот град, на овие избори се вклучија неколку личности од јавниот живот, кои, во првиот круг, секако ќе „украдат“ дел од гласовите за кандидатите на СДСМ и на ВМРО-ДПМНЕ. За разлика од пред четири години, Шилегов влегува на овие избори со товарот, но и со предностите од првиот градоначалнички мандат, додека ВМРО-ДПМНЕ се реши за ново лице, односно за Арсовска, која првично беше промовирана како независна кандидатка. Ним конкуренција ќе им биде пејачот Бени Шаќири, кандидатот на ДОМ и на ЛДП, двете партии од парламентарното мнозинство кои се одлучија за одвоен настап од коалицијата на централно ниво, така што за Скопје имаат и своја советничка листа, предводена од микробиологот Никола Пановски. Шаќири, синоќа во гостување на Сител, го критикуваше Шилегов, посочувајќи дека бил пасивен три и пол години и тврдејќи дека нема да му даде гласови во вториот круг.
Во трката за Скопје има и независна кандидатка, а тоа е Ана Петровска, поранешна функционерка на ДОМ, која неодамна Владата ја разреши од директорската позиција во Инспекторатот за животна средина. Музичарот Петар Георгиевски – Камиказа, пак, се кандидира за градоначалник на Скопје со поддршка од опозициската партија Левица.
Раситнување на гласови за СДСМ не е исклучено ниту во Куманово, каде што оваа партија во сите изминати години ниже победи на изборните циклуси. Овој пат, новиот кандидат на СДСМ за Куманово, Оливер Илиевски, за противкандидат ќе го има својот доскорешен сопартиец и досегашен градоначалник Максим Димитриевски, кој влезе во битка за нов мандат како независен кандидат, поради што е исклучен од партијата. Кандидати за Куманово имаат и опозициските Алијанса/Алтернатива, но не и ДУИ, додека ВМРО-ДПМНЕ оди со актерот Тони Михајловски, кој е по потекло од овој град. Во 2017 година, Димитриевски, како кандидат на СДСМ, обезбеди победа во првиот груг со над 52 отсто од гласовите, наспроти кандидатит на ВМРО-ДПМНЕ и уште тројца кандидати од албанскиот блок.
Од друга страна, Алијанса/Алтернатива до последен момент се премислуваа дали да го остави или повлече својот кандидат за градоначалник на Кичево, каде што битката на локалните избори, често, се води по етничка линија. Од Алијанса/Алтернатива најавија можна поддршка за независниот кандидат Фатмир Лимани, поранешен функционер на ДУИ, кој на овие избори ќе му биде конкурент на актуелниот градоначалник од ДУИ, Фатмир Дехари. СДСМ нема кандидат за Кичево, додека ВМРО-ДПМНЕ оди со Александар Јовановски, лекар. Пред четири години, Дехари, со речиси двојно повеќе гласови, го победи кандидатот на ВМРО-ДПМНЕ.
Стари ривалства во Тетово и во Гостивар
Во Тетово се очекува да се води една од највозбудливите битки на овие избори, со оглед на позадината на кандидатите со кои настапуваат главните партии во албанскиот политички камп. На досегашната градоначалничка од ДУИ, Теута Арифи, која ќе се натпреварува за трет мандат, позициите дополнително може да и ги усложни неодамнешната трагедија во модуларната болница во овој град. И на овие избори, Арифи ќе го има за противкандидат претседателот на сега владејачката Беса, Билал Касами, кого во 2017 година го победи со едвај три процентни поени разлика во вториот круг. За разлика од пред четири години, СДСМ овој пат има свој кандидат за Тетово, а тоа е стоматологот Хамдије Елезовиќ, а главната владејачка партија, најверојатно, ќе се најде во незгодна позиција доколку во вториот круг треба да одлучува меѓу Касами и Арифи, кандидатите на двете партии од владејачката коалиција на централно ниво. Исто така, во битката за Тетово се враќа и поранешниот градоначалник од редовите на ДПА Сади Беџети, кој во 2013 година за малку ја изгуби од Арифи битката за втор мандат. Кандидат на Алијансата за за Албанците за Тетово, пак, е Вулнет Мурсели.
Во Гостивар ДУИ го враќа во игра поранешниот градоначалник Невзат Бејта, кој на минатите избори му беше главен кандидат на актуелниот градоначалник Арбен Таравари од Алијанса за Албанците. Во 2017 година, Таравари, кој тогаш ја напушти министерската функција во здравство за да се кандидира за градоначалник, го победи дотогашниот градоначалник Бејта со разлика од околу три процентни поени во вториот круг. Тогашната изборна соработка меѓу СДСМ и ДУИ, додека и Алијансата за Албанците беше коалициски партнер во влада, нешто подоцна се одрази при растурањето на колаицијата во централната власт меѓу партиите на Заев и на Села.