Пред Русија да ја нападне Украина во февруари годинава, што предизвика западни санкции, таа обезбедуваше приближно 40 отсто од снабдувањето со гас во Европа, но за следната година аналитичари на компанијата „Вуд Мекензи“ предвидуваат дека во Европа ќе пристигнат и до 25 милијарди кубни метри помалку руски гас
На Европа ќе ѝ биде многу потешко да ги наполни складиштата со гас следната година отколку оваа зима, па сметките веројатно ќе останат високи, а владите би можеле да прибегнат кон непријатни мерки за рационализација кои досега ги избегнуваа, пишува Ројтерс. Резервите на руски гас, кои со децении доминираа во европската потрошувачка, „пресушија“ или се значително намалени, така што повторното полнење на складиштето ќе биде многу потешко кога ќе се испразнат на почетокот на следната година, се вели во анализата на Ројтерс.
Се додава дека трошоците за купување гас на отворениот пазар, наместо преку долгорочни поволни договори, исто така ќе бидат товар за владите, кои со месеци се притиснати од високите трошоци за енергија кои ја турнаа инфлацијата на највисоките нивоа во последните децении.
Годинава се пополнија магацините во Европската Унија и до 96 отсто во ноември. За време на невообичаено умерените зимски температури беше можно да се ограничи потрошувачката до одреден степен, но декемвриското студено време предупредува на важноста на складирањето резерви.
„Многу од околностите што им овозможија на земјите на ЕУ да ги наполнат складиштата пред зимата можеби нема да се повторат следната година“,
предупреди извршниот директор на Меѓународната агенција за енергија (ИЕА), Фатих Бирол.
ИЕА објави дека Европа може да се соочи со недостиг од речиси 30 милијарди кубни метри гас следната зима, што е речиси седум отсто од побарувачката во 2021 година.
Цевководи наспроти ЛНГ
Пред Русија да ја нападне Украина во февруари, што предизвика западни санкции, таа обезбедуваше приближно 40 отсто од снабдувањето со гас во Европа. Од нив, околу 65 отсто пристигнуваа преку гасоводот „Северен тек“ до Германија, а остатокот преку гасоводите низ Украина.
Испораките преку Украина продолжуваат, но се во постојана опасност бидејќи војната со Русија продолжува, додека испораките преку „Северен тек“ се стопирани од крајот на август. Постојат сомнежи дека снабдувањето е прекинато поради саботажа и не се очекува гасоводот наскоро да биде повторно ставен во функција.
Аналитичарите на компанијата „Вуд Мекензи“ предвидуваат дека во сезоната за надополнување на резервите во 2023 година, од април до крајот на септември, во Европа ќе пристигнат и до 25 милијарди кубни метри помалку руски гас. Европските резерви се очекува да бидат околу 55 милијарди кубни метри до крајот на март, или нешто повеќе од половина од просторот за складирање, во споредба со сегашните нивоа од околу 84 проценти.
Европската комисија утврди дека магацините мора да бидат полни со 90 отсто до 1 ноември 2023 година.
Врз основа на прогнозата за просечна цена на гасот во 2023 година од 95 евра за мегават-час, се пресметува дека ваквото исполнување на целта ќе ја чини Европа околу 58 милијарди евра, слично на трошоците за полнење што аналитичарите ги пресметаа и за оваа година.
Времето и цената ги одредува побарувачката
Трошоците за енергија бараат фокусирање на намалување на потрошувачката на гас, која според проценките на аналитичарите се намали за околу една четвртина на годишна основа во октомври и ноември. Германскиот автомобилски гигант „Мерцедес-Бенц“, на пример, рече дека може да ја намали потрошувачката на гас до 50 отсто оваа година со користење повеќе обновлива електрична енергија, додека трговците на мало низ Европа ги исклучуваат светлата и рекламите.
Голем пад на потрошувачката доаѓа и од индустриските сектори кои се принудени да го ограничат производството кое стана неекономично поради високите цени на бензинот, а некои компании го префрлаат производството во региони со поевтина енергија.
Колку може да се намали побарувачката во голема мера зависи од временските услови, но и од цената. Како што температурите во Европа паѓаа на почетокот на месецот, германската Федерална агенција за мрежи соопшти дека Германија – најголемиот европски потрошувач на гас – за првпат не ги исполнила целите за заштеда на гас.
Борба за резерви
Земјите како Германија, Полска и Холандија изградија или проширија терминали за претворање во гасна агергатна состојба на ЛНГ, кој пристигнува по по морски пат од целиот свет. Капацитетот за увоз на ЛНГ во Европа и Британија ќе се зголеми за околу 25 отсто до крајот на 2023 година во однос на нивото од 2021 година, покажаа податоците собрани од американската Управа за енергетски информации.
Сепак, изградените капацитети не гарантираат автоматски безбедност во снабдувањето.
Пониската побарувачка и високите цени оваа година ги натераа кинеските добавувачи во голема мера да го избегнат пазарот на ЛНГ, а некои испораки наменети за азиските купувачи беа пренасочени кон Европа. Но, тоа можеби нема да се случи следната година, па Европа може да се соочи со силна конкуренција за ЛНГ и зголемени трошоци.
Напорите на Европа за воведување ограничувања на цената на гасот во Европската Унија може дополнително да ги загрозат обидите на ЕУ да обезбеди гас, според некои земји како Германија, кои се спротивставија на таков план.
Имено, рекордно високите цени во Европа, колку и да беа болни, ѝ помогнаа на ЕУ оваа година да обезбеди рекордни количини увезен ЛНГ. Референтните европски цени на гасот го достигнаа врвот во август, кога изнесуваа 300 евра за мегават-час.
Министрите за енергетика на земјите членки на ЕУ во понеделникот се договорија механизмот за ограничување на цената на гасот да се активира кога цената ќе достигне 180 евра за мегават-час и 35 евра повеќе од референтната цена на ЛНГ во период од три работни дена. Времето ќе покаже оправданост на таа одлука.