Советодавната група за јавна политика – Балканот во Европа (БИЕПАГ) составена од над 20 експерти подготви студија како процесот на проширување на ЕУ кон Западен Балкан да се врати во колосек
Она што е потребно за да се поттикне процесот на евроинтеграција е политичка волја, вели професорот на Универзитетот во Грац, Флоријан Бибер, кој како член на Советодавната група за јавна политика – Балканот во Европа (БИЕПАГ) денеска говореше на дебатата организирана во Загреб од невладината организација „Европски фонд за Балкан“ за тоа како овој процес да се врати во колосек.
Тоа, според него, треба да е главната порака на студијата што ја изготвиле 20-ината експерти заинтересирани за иднината на Западен Балкан во ЕУ, која нуди пристап како да се надминат досегашните неуспешни начини за интеграција.
„Може да имаме уште 10 различни методологии, пристапи за тоа како да се направи, но ништо без политика волја. Тоа важи и за земјите од регионот и за членките на ЕУ. Веќе 8 години имаме 4 различни пораки или пристапи што не даваат резултати“,
рече Бибер.
Турско сценарио и мечкина услуга
Образложувајќи ги четирите пристапи што досега се користеа, Бибер како прв го посочи бирократскиот пристап – следењето на методологијата, извештаи и, како што рече, еден убав ден сето тоа ќе заврши со интеграција. Но, тоа трае долго, рече тој и го посочи случајот со С Македонија, која, иако како и Хрватска ја потпиша Спогодбата за стабилизација и асоцијација во 2001 година, сè уште не го почна процесот.
„Дваесет години се премногу за човек, а не пак за држава“,
коментира Бибер.
Ова, како што рече, меѓу експертите е познато и како турско сценарио – Турција е кандидат, но сите знаат дека не е реално да се случи членство ни за 50 ни за 100 години.
Вториот пристап, според него, е т.н. Орбанов пристап. Кога унгарскиот премиер, меѓу критиките на ЕУ, одеднаш излезе со став – Србија да стане членка на ЕУ.
„Тоа уште е и мечкина услуга, или тоа би значело ‘ако имаш вакви пријатели, не ти требаат непријатели’. Орбан сака да ги урне критериумите на ЕУ и во Србија гледа сојузник. Затоа ќе има противници во ЕУ за членството на Србија бидејќи гледаат закана од таа идеја“,
објаснува Бибер.
Третиот пристап што се користи според Бибер ја испраќа пораката „заборавете го проширувањето“, при што на земјите од Западен Балкан им се нудат економски инвестиции, а за возврат да заборават на проширувањето.
„Тоа лесно проаѓа во некои земји и е опасност, бидејќи процесот на интеграција е врзан со владеење на правото, но такво нешто не е можно ако нема демократија“,
додава тој.
И четвртиот пристап е кога на земјите им се кажува дека не ја завршиле својата работа и тоа се користи како изговор. Тука Бибер го спомена примерот со нашата земја за која кажа дека во процесот на интеграции е поназад од Србија, иако има завршено огромна работа.
За овој пристап смета дека владее принципот на казнување на некои земји, иако направиле напредок, затоа што ЕУ смета дека не биле доволно строга со претходните кандидати.
Студијата на БИЕПАГ ја опиша како обид за петти пристап, бидејќи опаѓа довербата во ЕУ и кај властите и кај граѓаните во земјите од регионот. И тука Бибер ја спомена Србија, каде што довербата е опадната за 1/3 и С Македонија, каде што таа бележи пад.
„Ако имате пад на довербата кај граѓаните во ЕУ, тогаш не може да очекувате тие да прават притисок врз владите да ги завршат обврските и земјата да оди напред во интегративниот процес. Целта е да се најде начин како да се врати довербата и да се врати тој граѓански притисок врз владите“,
рече Бибер.
Тој стравува дека ако падне довербата во ЕУ, тоа ја поврзува Унијата со недемократски тенденции во регионот и тоа е опасност за кредибилитетот, како на ЕУ така и на самата таа земја.
Процесот мора да има почеток и крај
Студијата со наслов „Враќање на вистинскиот колосек: Комплетирање на процесот на обединување на ЕУ“ на БИЕПАГ е со цел преку вакви анализи, предлози, идеи да не се дозволи идејата за проширување да исчезне од агендата на ЕУ и на земјите членки.
Главен автор е Зоран Нечев од Институтот за демократија „Социетас цивилис“.
И тој беше дециден дека последните неколку години ЕУ го губи својот авторитет на Западен Балкан и посочи анкети спроведени во шесте земји.
„Граѓаните не веруваат во таа приказна и потребно е враќање на тој процес во колосек“,
рече Нечев.
За студијата рече дека ја разработува идејата како да се промени реалноста и како да се врати трансформативната моќ на процесот како ЕУ гледа на овие земји.
Исто така, тој смета дека ЕУ треба да работи на тоа како на најлесен начин овие земји да се апсорбираат во нејзините капацитети, како подготовка за членство.
Посебно се осврна на долгиот процес на евроинтеграција, при што ги посочи Хрватска со 6,5 години и Црна Гора каде што веќе процесот трае 9,5 години и не е завршен, па поентира:
„Процесот мора да има почеток и крај и не може да трае 20 години“,
рече Нечев.