„Очигледно Унгарците ги блокираат Украинците. Но, тоа не е сè. Бугарите сакаат да можат да ги блокираат Македонците, Хрватите сакаат да можат да ги контролираат Србите, Грција и Кипар не сакаат Турција да се приближи до ЕУ, а Грција, исто така, би сакала да ја држи на око Албанија“, вели дипломатски извор за порталот во врска со она што денеска треба да биде на маса на неформалниот самит на лидерите на земјите членки на ЕУ во Копенхаген, Данска
Битка на контроверзни идеи за изнаоѓање начин да се протурка приклучувањето на Украина кон Европската Унија (ЕУ) од една страна, и необични сојузништва за да се спречи истото, од друга, му претходат, а ќе бидат дел и од денешниот собир на лидерите на земјите членки на ЕУ во главниот град на Данска, Копенхаген, каде треба да се разговара за ова прашање.
Линијата која се залага за наоѓање решение за влезот на Украина во ЕУ, условно кажано ја предводи претседателот на Европскиот совет, Антонио Кошта. А, решение се бара бидејќи унгарскиот премиер Виктор Орбан жестоко се противи на членството на Украина во Унијата, а поддршката за тоа, како што пишува „Политико.еу“, може да ја најде и на необични места, меѓу кои се споменува и францускиот претседател Емануел Макрон.
Во отсликувањето на ваквиот судир во ЕУ, „Политико“ во својата сторија го споменува и спорот меѓу Македонија и Бугарија, а во контекст на решението што наводно го застапува Кошта и тврдата линија да се зачува одлучувањето со консензус и правото на вето, на кое инсистира Орбан.
Имено, како што пишува порталот, пред собирот на лидерите на ЕУ во Копенхаген денеска, претседателот на Европскиот совет, Кошта, лобирал кај европските лидери да најдат начин да го заобиколат противењето на Унгарија на приклучувањето на Киев кон Унијата, меѓу другите кандидатури за членство кое подолго време се во застој.
Планот на Кошта
„Политико“ претходно во понеделникот објави дека португалскиот политичар понудил да ги промени правилата на ЕУ за да се овозможи започнување на формални преговори за пристап со одобрување од квалификувано мнозинство лидери, наместо со едногласна согласност, односно со консензус, како што е потребно во моментов.
Но, планот на Кошта се покажува контроверзен кај дел од европските лидери.
Додека Орбан е лидерот на ЕУ кој е најблизок до рускиот претседателот Владимир Путин и најнепријателски настроен кон Украина, според порталот, другите лидери имаат многу различни мотиви да се приклучат на негова страна, главно за да го одбранат своето право на вето.
Планот се соочува со отпор од неколку земји од ЕУ, вклучувајќи ги Франција, Холандија и Грција, и веројатно нема да добие широко одобрување во Данска, наведуваат тројца високи европски диплоамти за „Политико“ кои се согласиле да зборуваат на чувствителната тема по услов на анонимност.
Според нив, загриженоста што владее меѓу овие земји, кои би застанале на страната на Орбан, произлегува од моментот дека со промена на правилата за пристапување, тие исто така би ја изгубиле можноста да ги блокираат кандидатурите за членство на земјите со кои имаат некаков спор. Тоа, според изворите, отвора низа соперништва врз кои Орбан може да се потпре.
„Важно е Грците, на пример, да покажат дека можат да ги одржат разговорите за членството на Турција, исто како што Бугарите сакаат да можат да повлечат граница за Северна Македонија, а Хрватите да ја блокираат Србија“,
се наведува во написот на „Политико“.
Предлогот на Кошта, од друга страна, би отворил пат напред не само за Киев, чија кандидатура е одложена со месеци поради ветото на Орбан, туку и за Молдавија, бидејќи кандидатурите на двете земји се поврзани.
Според висок функционер на Европската Унија, предлогот на Кошта ќе биде на маса во Копенхаген денеска, заедно со друг предлог за користење на замрзнатите руски средства за помош на Украина.
„Ниту еден лидер до денес не одговорил со целосно ‘не’ на оваа идеја“,
рекол високиот функционер, осврнувајќи се на предлогот на Кошта за промена на правилата.
Финскиот претседател Александар Стуб во изјава за порталот рекол дека поддржува секаков обид за забрзување на процесот.
„Секој механизам за донесување одлуки што дава поголема флексибилност и помала можност за блокирање, јас лично го поздравувам, и никогаш повеќе отколку со Украина“,
рекол Стуб.
Гласовите „против“ промена на правилата
Но, таборот што се спротивставува на Кошта и Стуб може да се покаже како премногу силен. И ако цената на зачувувањето на правилата е дека Украина и Молдавија можеби ќе мора да чекаат месеци, ако не и години, за да видат како нивните кандидатури се движат напред, тоа е нешто што овие земји се подготвени да го платат, пишува „Политико“.
„Воопшто не сме убедени од менувањето на правилата на играта за време на играта, бидејќи тоа е она што некои го предлагаат… Ако се спроведе гласање со квалификувано мнозинство (за да се поттикне процесот на пристапување), постои многу голем ризик процесот да биде екстремно политизиран“,
рекол висок дипломат на ЕУ, кој исто така разговарал под услов да остане анонимен.
Уште поголем предизвик е, како што се потсетува, тоа што за да се променат правилата, потребна ќе биде согласноста од сите 27 земји членки на Унијата, вклучително и на Унгарија.
„Доколку требаше да го менуваме или да го развиваме процесот на донесување одлуки, тоа исто така ќе требаше да се одлучи едногласно, што денес не изгледа дека е можно“,
рекол функционер од редовите на француското претседателство.
Инаку, притисокот за поедноставување на пристапувањето во ЕУ доаѓа во време кога високите претставници на ЕУ ја поддржуваат кандидатурата за членство на Украина и Молдавија.
Претседателката на Европската комисија (ЕК), Урсула фон дер Лајен, постојано изјавува дека Украина „има место во ЕУ“, тврдејќи дека Киев би можел да стане полноправна членка до 2030 година ако продолжи со судските и со економските реформи.
Во иста ситуација е и Молдавија. Понудата на Кишињев да се приклучи на блокот што претседателката Маја Санду ја стави во срцето на кампањата пред парламентарните избори минатата недела е поврзана со онаа на Украина, што значи дека не може да напредува сè додека кандидатурата на Киев останува блокирана.
Застојот во процесот носи цена и за Санду и за украинскиот претседател Володимир Зеленски, бидејќи двајцата го промовираат идното членство во ЕУ како алтернатива на сферата на влијание на Русија.
Иницијативата на Кошта, како што пишува „Политико, неделава доби поддршка од Европската комисија, каде што официјални лица приватно велат дека сегашниот процес кој бара гласање со консензус, со повеќе од 100 фази, е премногу макотрпен.
Идејата на Кошта е да се воведе квалификувано мнозинство во тие меѓуфази за да може да се постигне напредок, дури и ако мал број земји се противат. Конечното пристапување кон ЕУ сè уште би било невозможно без едногласно одобрување.
Но, тој притисок, како што наведува „Политико“ сега наидува на отпор од лидерите кои го сметаат своето вето за членство за длабоко поврзано со националниот суверенитет.
Ветото на Софија за Скопје и други примери
Меѓу примерите што се наведени во написот на порталот е блокадата на Софија за влезот на Северна Македонија во Унијата.
Дополнително се зема и Грција, која долго време се спротивставува на членството на Турција, оправдувајќи го тоа како закана по безбедноста.
„Во врска со овој предлог сме многу претпазливи“,
вели грчки функционер, осврнувајќи се на предлогот за промена на правилата на Кошта.
Париз, исто така, историски се спротивставува на пристапувањето на Турција во блокот, а Макрон уште во 2018 година му кажа на турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган дека нема шанси кандидатурата на Анкара да напредува.
„Очигледно Унгарците ги блокираат Украинците. Но, тоа не е сè. Бугарите сакаат да можат да ги блокираат Македонците, Хрватите сакаат да можат да ги контролираат Србите, Грција и Кипар не сакаат Турција да се приближи до ЕУ, а Грција, исто така, би сакала да ја држи на око Албанија“,
вели дипломатот.
Јавно, лидерите на ЕУ може да се спротивстават на блокирањето на Украина од страна на Унгарија. Но, зад затворени врати, многумина го сметаат тоа за погодно покритие за сопствените барања“, заклучува „Политико“ на крајот на сторијата.