Повеќе од две недели водата во Струмичко е неисправна за пиење поради зголемено присуство на минералот манган кој е витален за човечкиот организам, но во многу мали дози. Додека од локалната самоуправа посочија дека не се во можност да произведат вода затоа што им доаѓала во форма на кал, од другата страна велат тие не можат да влијаат врз однесувањето на природата, а власта не се грижи за својата „фабрика“
Пред една недела објавивме сторија за тоа како живеат струмичани, кои во тој момент беа без пивка вода веќе седум дена. Барајќи одговори по институциите кој е виновен што во водата има висока концентрација на манган, градоначалникот беше дециден.
„Проблемот е во влезната вода на филтер-станицата, техничката којашто ја земаме од единствениот извор за Струмица, а тоа е браната Турија, којашто ни доаѓа во форма на кал и со високо ниво на манган кој е тежок метал и има законска одредена толеранција колку може да има манган во водата за да може таа да биде питка. За жал, таа техничка вода која ја набавуваме од АД ‘Водостопанство’, не сме во можност да ја преработиме и да дојдеме до степен на питка вода“,
изјави на 3 октомври Костадин Костадинов, градоначалник на Струмица.
А „Водостопанство“ е под централната власт. Па, случајно или не, иако кризата во Струмица траеше една недела, токму денот по емитувањето на нашата сторија на прес-конференција се обрати Владата.
Поточно, министерот за земјоделство, во придружба на директорите на „Водостопанство“, на Институтот за јавно здравје и на Агенцијата за храна и ветеринарство.
„Она што во моментов се случува е резултат на долгогодишното лошо менаџирање од страна на Општината Струмица…Акумулацијата и нивото на водата во акумулацијата не е причина за денеска да имаме изговор дека тоа е заради што немало дождови, сушна е годината. Повторувам, законска обврска е на општината да обезбеди квалитетна и здрава вода за граѓаните. На крајот од денот, надлежните институции треба да покренат и една истрага затоа што првичните информации говорат дека и во минатото…во системот во Струмица имало зголемено количество на манган и присуство на одредени бактерии во овој систем“,
изјави министерот Трипуновски на 4 октовмри, ден по објавата на „360 Степени“.
- (ВИДЕО) Струмица останува без пивка вода и со неизвесност до кога (сторија објавена во магазинското издание „360 Степени“ на 3 октомври 2024)
Уште пред вратата на фабриката за вода се уверивме во последиците од прес-конференцијата на Владата. Неколку лица, по иницијатива на СВР Струмица, побарале насоки од дежурен јавен обвинител какви проверки да извршат во објектот со кој управува струмичкото јавно претпријатие „Комуналец“.
„Политиката ние како јавно претпријатие ја држиме на страна“,
вели директорот на ЈПКД Комуналец-Струмица, Љупчо Љачев.
И додека во локалното комунално претпријатие не сакаа да ги коментираат дејствијата на обвинителството, од разговорот со директорот Љачев стана јасно дека постапуваат по препораките од централната власт. Поточно, во саботата, Агенцијата за храна и ветеринарство соопшти дека направиле надзор и:
„Со надзорот констатирано е дека филтерната станица, резервоарите и главна водоводна мрежа, повеќе години не се механички чистени и хиперхлорирани, иако јавното комунално претпријатие има обврска тоа да го прави еднаш годишно… Утврдено е дека во моментов целиот систем е контаминиран, заради што е наредено да се спроведе мерката за механичко чистење и хиперхлорирање и повторно вршење на лабораториски анализи по спроведувањето на мерките“,
соопшти Агенцијата за храна и ветеринарство.
„Процесите се одвиваат без прекин. Како одговорна институција постапуваме и по инструкциите дадени од Агенцијата за храна и ветеринарство каде што ни е наложено во наредните 20 дена да постапиме со механичко чистење на филтри, резервоари и хиперхлорирање“,
потенцираше Љачев.
Иако ваквата постапка може да се толкува како признание дека локалната власт не го одржувала системот соодветно, Љачев и натаму не се согласува дека проблемот со присуството на манганот во водата е во станицата со која раководи Комуналец-Струмица.
„Најголемата количина на манган која досега е регистрирана на нашата фабрика за вода од нејзиниот почеток на работа, некаде од 70-те години па се до денес, е количина на манган којашто изнесува 0,250 милиграми во литар вода за да изминатиот период имаме количини на манган кои достигнуваат 1,47 милиграми на литар вода. Што значи дека суровата вода која ја добиваме од браната „Турија“ е со значително влошени параметри во однос на параметрите со кои најмногу се имаме соочено досега во нашето работење“,
дополни директорот на ЈПКД Комуналец-Струмица.
На браната „Турија“ не пречека Лазар Ѓоргиев, раководител на АД Водостопанство за струмичкиот слив. Ни објасни дека браната е изградена 1972 и ги отфрли обвинувањата на градоначалникот Костадин Костадинов дека „Турија“ не се одржувала.
На тезата дека вината за манганот е во тој што дозволил толку ниско да падне нивото на водата, тој возвраќа:
„Денешното салдо е над 11 милиони. Во 2021 година беше истата кота, во 2008 беше истата кота, а во 94’ година беше 8 милиони метри кубни, па немало волку манган“,
реагира Ѓоргиев.
Но, вели тој, целата работа не треба да се политизира. И за разлика од министерот кој во друштво на директорот на „Водостопанство“ од Скопје целата одговорност ја префрли на локалната власт, овој регионален раководител во равенката ја додава природата како фактор.
„На 22 и 24 (септември) 2024 година, има преголеми врнежи од дожд. Во поголема количина во единица производ време и дошло до нагло влегување на вода во акумулацијата, што е една од причините што можело да дојде до заматување на самата вода. После четири дена, во оваа околина има земјотрес со јачина од 3,3 степени по Рихтер… Воедно во овој сушен период, на еден километар од овде на местото „Вуков дол“ дошло до големо свлечиште. Тоа заматување го направила самата природа. Илузорно е да се зборува дека некој носи вина“,
објаснува раководителот на „Турија“.
Или, за разлика од црно-белите пораки од политичарите, вистината се чини некаде помеѓу. Уште еден фактор во таа дебата додава и професорот на штипскиот универзитет и геолог, Ѓорѓи Димов.
Вели, во тој предел доминираат карпи кои содржат лепеза минерали па и манган, кој се појавува во седиментните слоеви поради наглата промена на нивото на водата, намалување на кислородот во неа како и намалување на Ph вредноста.
„Како резултат на изветрејувањето или на некои промени во Ph средината или во оксидациско-редукциски систем доаѓа до изложување или издвојување на тој манган во некоја форма најчето во форма на јон. Тој јон многу лесно се мобилизира и доаѓа до водните површини“,
објаснува професорот Димов.
Тој потенцира дека при намалување на нивото на водата во сушни периоди се случуваат процеси во кои и онака намаленото присуство на кислород дополнително го трошат организми или алги, кои предизвикуваат задржување на хемиските материи или во случајов манганот.
„Хидрогеологијата е многу битна, подземните води ние не ги гледаме, ги гледаме само површинските, меѓутоа и те како има флуктуација на подземни води, под она што го викаме површина на терен. Тие води исто така имаа можност да се збогатат со тој манган и да го донесат во некој седиментен систем или во некој воден систем“,
додава Димов.
И, кој е виновен? Според објаснувањата на нашите соговорници голема е веројатноста во одреден момент да се зголемило присуството на манганот во езерото „Турија“ поради комбинација на природен и човечки фактор. Што поради високата концентрација, што поради пропусти во одржувањето, локалната фабрика за вода не успеала доволно добро да го исчисти манганот.
Деновиве заврна дожд што ќе ја поднаполни „Турија“, а струмички „Комуналец“ ги чисти станицата, резервоарите и главните цевки. Последните параметрите веќе даваат надеж дека струмичани наскоро повторно ќе имаат чиста вода за пиење.
Засега, сепак, останува вонредниот начин на снабдување со вода. Не само во Струмица, туку и во соседната Општина Василево, каде од пред три дена водата е забранета за пиење. Заедничко за комшиите е што земаат техничка вода од исто место – браната „Турија“. А една од разликите е што во Василево, градоначалникот е од ВМРО-ДПМНЕ.