Предлогот, кој обвинител ќе биде врска со Европравда во Хаг, го утврдува јавниот обвинител на РСМ. Сепак, изборот формално го прави министерот за правда
Меѓу пријавените се и досегашната обвинителка за врска со Европравда, Ленче Ристоска, обвинителката од ОЈО ГОКК, Ивана Трајчева, и уште двајца обвинители од скопското обвинителство
Измина рокот за поднесување кандидатури по внатрешниот оглас на ЈОРСМ за избор на обвинител за врска на Република Северна Македонија со Европравда. Позицијата е важна бидејќи Европравда е агенција на ЕУ за соработка на обвинителствата на земјите членки, но и за соработка со трети земји. А Северна Македонија, иако е трета земја, во исто време е кандидат за членство во ЕУ.
„360 степени“ упати неколку прашања во врска со текот на огласот откако истече рокот за кандидирање до Јавното обвинителство. Ни одговорија дека до овој момент се пристигнати пет кандидатури. Според законот, најдобриот кандидат го утврдува јавниот обвинител на РСМ, во случајов Љубомир Јовески, но изборот го прави министерот за правда, во моментов Никола Тупанчевски. Сепак, јавниот обвинител сè уште не направил проценка на пристигнатите кандидатури. Се чека да помине уште некој ден, во случај некој да испратил пријава по пошта.
Пријавените кандидати до овој момент се:
1. Ленче Ристоска, јавен обвинител во ОЈО Скопје
2. Ивана Трајчева, јавен обвинител во ОЈОГОКК
3. Наташа Гоџоска, јавен обвинител во ОЈО Скопје
4. Дејан Петрески, јавен обвинител во ОЈО Скопје
5. Александар Марковски, јавен обвинител во ОЈО Скопје
Од сите кандидатури, највпечатлива е онаа на Наташа Гоџоска, јавна обвинителка од ОЈО Скопје. Не поради нејзините квалификации, туку поради фактот што таа е сестра на министерот за правда Никола Тупанчески. Токму Тупанчески, според член 112 од Законот за меѓународна соработка во кривичната материја, е функционерот кој формално го врши изборот на предлог на јавниот обвинител на РСМ.
Член 112
(1) Министерот именува Јавен обвинител за врски во ЕВРОПРАВДА, на предлог на
Јавниот обвинител на Република Северна Македонија
„360 степени“ се обрати и до Министерството за правда со прашање – дали доколку јавниот обвинител ја предложи обвинителката Наташа Гоџоска, министерот за правда би имал судир на интереси да ја избере? Добивме одговор дека министерот ќе се произнесе по новогодишните празници.
Кои се другите кандидати?
Од другите кандидати, најпозната на јавноста е обвинителката Ленче Ристоска. Освен што беше дел од СЈО, таа ја вршеше фунцијата обвинителка за врска со Европравда во последниве четири години. Формално, сепак, никогаш не беше и избрана согласно Законот за меѓународна соработка во кривичната материја, кој беше донесен во 2021 година. За време на нејзиниот ангажман значително се зголеми бројот на предмети со меѓународна соработка. Имаше пофалби и одвнатре и однадвор, но таа го изготви (а ЈОРСМ го објави) еден од најкритичните извештаи за дел од состојбите во домашното правосудство.
Обвинителката Ивана Трајчева, пак, е добро позната како дел од ОЈО за Гонење организиран криминал. Таа често се појавуваше како застапник на обвинението на рочиштата за предметите како „Меѓународен сојуз“, „27 април“ и случајот против поранешниот генерален секретар на Владата, Драги Рашковски. Една потенцијална пречка може да и биде дисциплинската постапка која се води против неа, за претресот во Управата за финансиска полиција. Трајчева има барем една заедничка работа со Ристоска, а тоа е дека Советот за јавни обвинители не ги избра за Вишото јавно обвинителство – Скопје пред година и половина и покрај видливите резултати. И таа и Ристоска јавно го споделија своето разорачување не толку од неизборот, колку од недодстатокот на аргументација – зошто не се избрани тие туку други обвинители.
Кандидатот Александар Маркоски, пак, е обвинител од 2009 година. По завршувањето дипломските и постдипломските студии работел и како асистент на приватни универзитети во земјава. Беше цел на критика во дел од медиумите кога по 27 април поднесе обвинение само за учество во толпа против првата група учесници во насилството во Собранието.
Дејан Петрески е кадар произлезен од Академијата за судии и јавни обвинители. Изворите што ги контактираше „360 степени“ тврдат дека и тој, како и Маркоски, има искуство во соработка со меѓународни организации и добро владее странски јазик. Бил меѓу обвинителите кои помагаа во истрагата за пожарот на модуларната болница во Тетово.
Критериумите за избор, според конкурсот, се: обвинителскиот стаж, работното искуство, оценувањето, познавање на странски јазик, завршени постдипломски студии и претходно искуство со работа со меѓународни тела и организации. Според повеќе извори што ги консултираше „360 степени“, сите кандидати ги исполнуваат овие услови или ги исполнуваат во најголем дел. Досегашниот претставник во Европравда ја извршуваше функцијата од земјава, но за очекување е следниот да поминува барем дел од годината во седиштетот на организацијата, во Хаг.