Пандемијата со ковид-19, членството во НАТО и блокадата на патот кон ЕУ, преговорите со Бугарија, пописот, реформите во правосудството и образованието се темите на кои се осврна претседателот во годишното обраќање
Пендаровски оцени дека земјата, генерално, на рационален начин менаџира со ковид-кризата и порача дека не треба шарлатани и надрилекари да доминираат над науката
За ЕУ рече дека е далеку од совршена, но е незаменлива и Северна Македонија мора да продолжи во интеграциите
За идентитетот рече дека треба да се тргне од дневно-политичката агенда бидејќи сите партии имаат ист став
Со едноминутен молк во знак на почит на повеќе од 2 000 жртви на ковид-19 и благодарност до лекарите, претседателот Стево Пендаровски денеска го започна своето годишно обраќање пред пратениците во Собранието.
Ова беше второ негово обраќање по стапувањето на функцијата, а прво пред новиот парламентарен состав, кое наиде на бојкот од опозициската ВМРО-ДПМНЕ.
Да не дозволиме шарлатани и надрилекари да доминираат
Пандемијата со коронавирусот беше една од главните и прва тема за која зборуваше Пендаровски.
„Пандемијата требаше да биде момент на отрезнување за сите во државата и да доведе до сплотување на нацијата соочена со непознатиот противник, без оглед на сосема легитимните политички, етнички и човечки разлики меѓу нас. Во еден дел таа го постигна тоа, меѓутоа, за жал, во другиот, ги засили постоечките антагонизми, го зголеми јазот на поделби во општеството и исфрли на површина институционални слабости, што сè заедно, покрај здравствената и политичка криза, ја поткопа и економијата, која кон крајот на годинава и официјално влезе во рецесија“,
рече Пендаровски.
Тој оцени дека државата, генерално, на рационален начин со планска дистрибуција на ресурсите досега успеа да ја менаџира состојбата, а како една од првите задачи што ја очекува државата откако пандемијата ќе се стави под контрола е длабинска анализа на правниот, политичкиот и економскиот поредок.
„Во овој контекст, во делот на моите надлежности, на почетокот на следната година ќе иницирам јавна дебата која треба да даде придонес за изработка на закони за воена и вонредна состојба и правна рамка за реформа на целокупниот систем на кризниот менаџмент. Притоа, единствената наша цел треба да биде да ги додефинираме правните основи за подобра координација меѓу институциите во кризни времиња, поголема транспарентност во нивната работа и подобри механизми за контрола како брана против евентуалните злоупотреби од страна на власта“,
рече Пендаровски.
Шефот на државата забележа дека недоволно внимание во текот на пандемијата се посвети на пропагандата, дезинформациите и лажните вести, кои ги оцени како не помал предизвик и порача да не се дозволи полуписмени шарлатани и надрилекари да доминираат.
„Она што сигурно нè очекува е нов бран на негативни кампањи кои ќе ги обесхрабруваат луѓето да се вакцинираат преку ширење теории на заговор на социјалните мрежи. Затоа, кампањата за вакцинирање, кое секако ќе биде на доброволна основа, ќе мора да се води и преку лични примери. Не смееме да дозволиме во 21 век, за вакви сериозни прашања, полуписмени шарлатани и надрилекари да доминираат над најголемите научни имиња и институти кои во изминативе два века, од појавата на првите вакцини, спасија милиони човечки животи“,
рече Пендаровски.
Членството во НАТО е голем чекор, но проблемите не се зад нас
Во годишното обраќање претседателот се осврна и на членството во НАТО кое се финализираше оваа година за што рече дека стои на ставот оти тоа е голем чекор во заокружувањето на македонската државност и удирање печат на нашиот територијален интегритет и суверенитет.
„Меѓутоа, тоа не значи дека сите проблеми се зад нас и дека не постојат нови предизвици што ги носи модерното време. Хибридните закани, сајбер-заканите и лажните вести беа и тоа како присутни и во време на пандемијата, а ќе бидат и во иднина. Но, првпат во нашата историја ние не сме осамени во борбата против старите и новите закани. Заедно со нас се и 29 демократии и 29 армии како наши сојузници“,
предупреди Пендаровски.
Тој рече дека очекува набргу да заврши првата фаза од ветингот на највисоки политички, безбедносни, одбранбени и разузнавачки ешалони, кои може да добијат НАТО сертификат за пристап до класифицирани информации и очекува дека ќе има помал број на функционери кои нема да го поминат тој процес.
Членството во ниту една организација не е вредно ако од вас бараат да се обезличите
Ако цената за да влеземе во Европската Унија е да се откажеме од идентитетот и јазикот, тогаш нема жив Македонец што ќе се согласи со таквиот услов. Ваквиот став, кој претходно го кажа во јавноста, претседателот рече дека важи и денес.
„И тогаш и денес сум убеден дека членството во ниту една меѓународна организација не е вредно ако од вас бараат да се обезличите. За таквиот предлог дури нема потреба да се распишува референдум – затоа што резултатот ќе биде однапред познат. Ние не преговаравме 25 години со Хеленската Република само за додавка во името, туку, пред сè, за меѓународна потврда од целиот свет, преку Организацијата на обединети Нации, за тоа кои сме и што сме. На крајот, направивме компромис само затоа што и во грчкиот парламент и во Обединетите Нации беше ратификувано и потврдено дека ние сме Македонци кои зборуваат македонски јазик“,
потсети Пендаровски.
Тој изнесе и став за лидерските средби на темата со спорот со Бугарија. Потсети дека и лани и годинава, на барање на партиите, под негово раководство биле одржани повеќе такви средби, но оти неговиот став е дека таквиот вонинституционален формат на средби, во принцип, треба да го напуштаме, затоа што лидерските средби се, во суштина, замена за институциите кога тие немаат полн легалитет и легитимитет, што, според него, кај нас не е случај.
„А, во врска со свикување на посебна седница на парламентот, иако тоа е надлежност на овој дом, исто така не гледам потреба за такво нешто, затоа што ниту еден парламентарен политички субјект не го спори идентитетот на македонскиот народ и јазик. За мене е несериозно во 2020 година, да се соберат сите релевантни политички партии и политичари и свечено да потпишат дека сме Македонци кои зборуваат македонски јазик!? Длабоко сум убеден дека ниту еден од денешната генерација политичари нема право да се договара или преговара за тие прашања, и денес и во иднина, затоа што нашите црвени линии одамна ги имаат утврдено оние кои ја направија оваа држава во 1944 година и тоа со државотворните акти на Првото заседание на АСНОМ: Манифестот до македонскиот народ и Документот број 8 за воведување на македонскиот јазик како службен во македонската држава“,
рече Пендаровски.
Прашањата за идентитетот да се тргнат од дневно-политичката агенда
Претседателот и од собраниската говорница порача дека од неговото лично искуство најголемите политички партии имаат целосно идентичен став по однос на нашиот идентитет и се разликуваат само во однос на методологијата како до дојдеме до целта.
„Ви зборувам од моето лично искуство: во целокупниот македонски политички врв и во власта и во опозицијата јас не познавам ниту еден кој е подготвен да тргува со најсветите работи за секој Македонец. Затоа и предлагам, ова прашање да го тргнеме од дневно-политичката агенда и да не ја трошиме енергијата околу тоа“,
рече Пендаровски.
Тој потенцираше и дека албанскиот политички фактор во земјава имал крајно коректно однесување и разбирање за напорите да се сочува и промовира македонскиот идентитет.
ЕУ е далеку од совршена, но е незаменлива
На крајот, и покрај бугарското вето, Пендаровски испрати порака дека Северна Македонија ќе продолжи кон ЕУ. Унијата, рече, е далеку од совршена, националните интереси често ја парализираат, а атрактивноста на нејзиниот модел и претпристапните фондови не се атрактивни како пред 15-20 години, но таа сè уште е незаменлив инструмент за демократизирање.
„Притоа, нема да прифатиме никаква резервна варијанта, а ќе учествуваме во сите регионални и континентални иницијативи само ако тие се комплементарни, и не претставуваат замена за членството во Унијата. Алтернативата на овој европски пат е да вегетираме со низок животен стандард наместо да го живееме животот, да ја губиме енергијата во историски спорови, да се задушуваме во национализам, да отвориме простор за авторитарни тенденции, и да ги броиме младите кои заминуваат. Знам дека огромен број од нашите граѓани не би сакале да видат ваков развој на настаните“,
рече Пендаровски.
Попис по стандардите на Евростат
Спроведувањето на пописот, исто така, се најде како едно од главните прашања на кои се осврна претседателот од собраниската говорница. Побара од власта да биде спроведен според европските критериуми за да биде валиден.
„Во оваа пригода сакам да апелирам до власта да ги вгради во текстот сите највисоки статистички стандарди на Евростат и сите конструктивни предлози на опозицијата за да добиеме валидни резултати чија кредибилност нема никој да ја оспорува. Уверен сум дека високите политички тензии околу овој, за државата, стратегиски важен потфат, во голема мерка би биле намалени доколку сите политички субјекти јавно ја образложат својата цел која очекуваат да биде постигната со донесување на законот: дали добивање на прецизни статистички податоци врз чијашто основа ќе може да формулираме долгорочни политики и стратегии во виталните области или политизација на резултатите од пописот заради оспорување на статусот на етничките заедници“,
порача шефот на државата.
Тој порача дека ова не треба да резултира со кратење на правата на одредена етничка заедница бидејќи нема држава која напредувала со проблематизирање на правниот и политички статус на некоја етничка заедница.
Северна Македонија мора да стане стартап-земја
На крајот од обраќањето, Пендаровски испрати пораки и дека правната држава е егзистенцијално прашање, како и дека иселувањето е едно од најголемите закани за нашата национална безбедност за кое, според него, со натпартиски консензус треба да се усвои стратегија за справување.
„Нам не ни е нужен дијалог за историски прашања од антиката или од 19 век, ниту за тоа кои сме и на кој јазик зборуваме. Нам ни треба национален консензус за сеопфатна дигитализација на општеството, за обновливи извори на енергија, современ агросектор, модернизиран здравствен систем, образование на 21 век. Северна Македонија мора да се трансформира во стартап-земја, земја во која се поддржуваат и промовираат иновациите и новите технологии преку отворање на инкубатори и технолошки паркови. За сето тоа се потребни структурни промени во нашиот образовен систем кој треба да ги подготвува учениците да решаваат проблеми, наместо да меморираат готови решенија, како што е денес, за жал, во многу училишта“,
рече на крајот Пендаровски.