„Некаде околу 15 декември упативме допис до компанијата, да ја потсетиме дека банкарската гаранција е активна до 31 декември и дека треба да ја продолжи. Бидејќи не добивме никакви дополнителни информации од компанијата, банкарската гаранција веќе не е активна и понудата веќе не важи и не можеме да продолжиме понатаму“, вели Шукова
Министерката рече дека не сака да навлегува во тоа како размислува компанијата и зошто се повлекува од проектот и не ја продолжила банкарската гаранција. Рече дека не сака да шпекулира, но не ја исклучи можноста тоа да било и поради она што се случуваше во јавноста
Шукова вели дека треба оние што се занимаваат со енергетика да седнат и да размислат како треба да се одвива овој процес понатаму. Дали, вели таа, треба да одиме повторно со нова тендерска постапка за концесионер или треба да оставиме да го гради државата како дел од енергетскиот систем
Заклучно со 31 декември не пристигна продолжување на банкарската гаранција од страна на понудувачот за хидроцентралата „Чебрен“ кој беше избран со одлука на Влада. Со самото тоа веќе не е активна понудата на понудувачот. Вака министерката за животна средина и просторно планирање Каја Шукова објави дека е пропаднат и 14. тендер за изградба на „Чебрен“.
Шукова вели дека откако во Министерството ги разгледале сите документи согласно тендерското досие, документацијата и постојните закони во државата, сега за овој процес ќе подготви информација и ќе ја информира Владата дека ќе достави одлука за поништување на постапката.
„Согласно тендерската документација, додека е активна банкарската гаранција, понудувачот требаше да пристапи кон потпишување на договор за заедничко вложување со ЕСМ и тоа не го направи. Ние некаде околу 15 декември упативме допис до компанијата, да ја потсетиме дека банкарска гаранција е активна до 31 декември и дека треба да ја продолжи. Бидејќи не добивме никакви дополнителни информации од компанијата, банкарската гаранција веќе не е активна и понудата веќе не важи и не можеме да продолжиме понатаму“,
рече Шукова на денешната средба со новинарите на која покрај за „Чебрен“ информира и за други проекти на Министерството.
Според неа, фирмата понудувач испратила жалба во однос на одлуката на Владата и соопштиле дека имаат одредени услови кои не овозможуваат добри можности да обезбеди средства од банките за да може да го гради „Чебрен“.
„Тие дополнителни барања не беа дел од тендерската документација и како такви, Владата не можеше да ги прифати бидејќи ќе беше нерамноправно во однос на другите кои што подигнаа документација и се јавија на тендерот. Затоа одлучивме условите да останат како во тендерската документација. Очигледно компанијата со овие услови не можеше да обезбеди заеми од банките, со оглед дека се работи за голема финансиска конструкција од милијарда евра“,
кажа Шукова.
Таа додава дека компанијата ги знаела условите, меѓутоа аплицираше, како што рече, и друга компанија, која немаше доставено целосна документација.
„Најверојатно си направиле пресметки во меѓувреме, контактирале со банките, утврдиле дека им се потребни уште некои услови за да обезбедат пари и одржливост на проектот за да може да го градат“,
додаде Шукова.
Можеби она што се случуваше во јавноста ја обесхрабри компанијата
Министерката рече дека не сака да навлегува во тоа како размислува компанијата и зошто се повлекува од проектот и не ја продолжила банкарската гаранција и додаде дека не сака да шпекулира, но не ја исклучи можноста тоа да било и поради она што се случуваше во јавноста.
„Можеби она што се случуваше во јавноста ја обесхрабри компанијата да продолжи со процесот. Сите сме сведоци дека дел од експертската јавност сметаше дека не треба да одиме со концесионер туку да си го градиме сами“,
рече Шукова.
Нема да се активира банкарската гаранција
На прашањето дали сега ќе биде активирана банкарската гаранција, Шукова рече дека тоа нема да се случи бидејќи, како што образложи, гаранцијата се наплатува во корист на Владата само ако избраниот понудувач ја одбие поканата за склучување договор за концесија за добра од општ интерес и не го потпише договорот и доколку ја повлече понудата пред истекот на периодот.
„Понудата не ја повлекоа, само истече банкарската гаранција и со тоа автоматски понудата престанува да важи. Со повеќе правници и со консултанти, кои се ангажирани во процесот, ги разгледавме сите документи и државата во моментов нема услов да ја активира банкарската гаранција“,
рече министерката.
Шукова рече и дека ги имаат проверено сите услови во тендерското досие и сè она што е регулирано со нашиот закон.
„Имаше многу дилеми околу тоа зошто се пролонгираше рокот. Законот за јавни набавки во делот на дејство на жалба кажува дека поднесената жалба го одложува склучувањето на договорот за јавна набавка. Заради тоа и додека траеше жалбената постапка, која беше еден месец, рокот се продолжи до 15 јануари 2024 година. Ние очекувавме дека ако ја продолжат банкарската гаранција дека до 15 јануари ќе можат да пристапат кон потпишување на договор за заедничко вложување. Меѓутоа тоа не се случи“,
додаде таа.
Енергетичарите да кажат што понатаму
Според Шукова, она што понатаму ќе се случува со „Чебрен“ го остава на оние што се занимаваат со енергетика.
„Државата повеќе од 20 години го спроведува овој процес за ‘Чебрен’. МЖСПП го водеше овој процес бидејќи стануваше збор за хидроелектрана. Мислам дека треба оние што се занимаваат со енергетика, бидејќи долги години поминаа, да седнат и да размислат како треба да се одвива овој процес понатаму. Дали треба да одиме повторно со нова тендерска постапка за концесионер или треба да оставиме да го гради државата како дел од енергетскиот систем. Ова би го оставила на енергетичарите, тоа не е надлежност на МЖСПП“,
рече таа.
Шукова информира дека околу овој проект се вршени испитувања, особено во делот на биодиверзитетот и не покажаа значителни влијанија врз животната средина.
„Секоја инвестиција има некакво влијание, меѓутоа не покажаа загрозувачи или исклучително влијание. Тоа ни беше основа кога се распишуваше тендерот“,
додаде таа.
Во однос на тоа дали на компанијата понудувач веќе и била дадена дозвола за вода, Шукова објасни дека тоа ќе се случело откако ќе била формирана заедничката компанија помеѓу понудувачот и ЕСМ.
„Ќе требаше да се подготви документација и да пристапат кон Министерството за да добијат дозвола за води. Ниту една концесија не може да биде активна без дозвола за води. Дозволата за води ги детерминира условите под кои се користи водата“,
рече таа.
„ППЦ – Архиродон“ на 14 септември 2023 година беше избран за најповолен понудувач на 14. тендер за изградба на реверзибилната хидроцентрала ПАХЕ „Чебрен“. Подоцна имаше забелешки на јавниот повик и до крајот на 2023 година требаше да одлучи дали ќе продолжи со проектот.
Владата на 14 септември на 185-тата седница донесе одлука со која се овозможи реализација на хидроцентралата „Чебрен“, со проценетата вредност на инвестицијата од околу една милијарда евра. Со одлуката е предвидена изградба на реверзибилна хидроцентрала со инсталиран капацитет од најмалку 333 мегавати. Предвидено е Чебрен да има функција на производство на електрична енергија, како и режим на пумпање и враќање на водата назад со што на Црна Река е предвидено создавање на ново вештачко езеро. По завршување на проектирањето, и обезбедувањето на потребните документи се очекува да се почне со градба која е предвидена да трае седум години.
Идејата и проектирањето за големиот хидроенергетскиот проект „Чебрен“ започнува со првите физибилити студии во 60-тите години од минатиот век. Досега имало 13 неуспешни тендери во период од последните 20 години, а последниот јавен повик, пред тековниот, е објавен во 2016 година.