Поранешниот генерален секретар на Владата, Драги Рашковски, од неодамна е предмет на втора истрага на ОЈО за гонење на организиран криминал. „360 степени“ открива дека причина и за новата истрага е спорен тендер во кој Рашковски купил софтвер и опрема, овојпат во вредност од 105 000 евра, кои ниедна институција не ги користи
Случајно или не, набавката наречена „систем за биометриска идентификација“ во многу нешта наликува на патент што Рашковски самиот го регистрирал уште во 2013 година, како иноватор
На 7 мај шефицата на обвинителството за гонење на организиран криминал најави дека истрагата против екс владиниот Генерален секретар, Драги Рашковски, најверојатно, ќе се прошири.
„Сега работиме, собираме документација и сослушуваме сведоци за набавка на уште еден софтвер. Така да…
– Истата фирма е во прашање?
Не, друга фирма е.
– А за што е софтверот?
Ми кажаа, ама сега не знам точно. Знам дека е нешто со отпечатоци. И дека Агенцијата за заштита на лични податоци била против тој софтвер“,
изјави Вилма Русковска на 7 мај 2021 година.
Минатата недела обвинителството објави дека против Рашковски е отворена нова истражна постапка. Сега се гони за злоупотреби и во друг тендер, покрај сомнителните дејствија што ги објави „360 степени“ за набавката на софтвер за автоматски казни во сообраќајот што никој не го барал ниту го користи.
„Спротивно на начелото за економичност, ефикасност и ефективно користење на јавните средства, за економски оператор прибавиле корист – право да учествува во постапка за јавна набавка и да склучи договор за истата на износ од 6.455.816,00 денари со вклучен 18% ДДВ“,
соопштија од ОЈО за ГОКК на 19 мај 2021 година.
„360 степени“ тргна по трагата од „трошките“ во соопштението на обвинителството и изјавата на обвинителката Русковска за да открие – кој е новиот сомнителен тендер и дали и во овој случај генералниот секретар Рашковски купувал работи кои ги претходно ги измислил иноваторот Рашковски.
Рашковски е сопственик на седум патенти
Интернет-страницата на Државниот завод за индустриска сопственост е далеку од иновативна, но тоа е местото каде се проверува – кој што изумил и патентирал во земјава.
Пребарувачот нуди опција базата на патенти да ја проверите и по име и презиме. Кога ќе се внесе името на Драги Рашковски, се појавуваат седум резултати.
Последениот „патент“ на Рашковски е од 2017, а станува збор за „систем и уреди за контрола на брзината на возилата на сообраќајот“. Со овој изум Рашковски лани се фалеше и на својата Фејсбук фан-страна.
Денеска тој е под истрага и во притвор, откако „360 степени“ објави дека во улога на Генерален секретар купил софтвер со речиси идентичен опис, кој патем никој ниту го барал ниту го користи. Осомничен беше и сопственикот на фирмата која го „продала“ софтверот, како и помагачи во процесот.
Меѓу останатите регистрирани патенти на име на Рашковски има најмалку уште еден за кој тој јавно се фалел – „систем и уреди за електронско гласање и собирање на податоци“ од 2013 година.
На својата „Фејсбук“ фан страна, ден по изборите на 11 декември 2016 година, Рашковски објавува фотографија од т.н. гласачка кабина, заедно со текст „На денот кога и после 24 часа не можеме да ги преброиме гласовите, ми претставува задоволство да ви ја претставам новата гласачка кабина“. На уредот на сликата стои грбот на општина Струмица.
Две години порано ТВ Телма го снимала Рашковски во емисијата „Луѓе и места“, каде тој во детали зборува за истиот изум.
„Ние и нашите идентификација ја вршиме со некаква биометриска исправа кога одиме на традиционално гласање. Наместо да го вршиме тоа со таков документ сега го вршиме со директно, односно непосредно, односно нашиот биометриски отисок и оставаме отисок од прст. Откога ќе оставиме отисок од прст, копчето каде што пишува најави се, се променува и станува друга боја. И вршиме двојно, односно кумулативно идентификување. И со отисок од прст и со картица.“
изјавува Рашковски за ТВ Телма во 2014 година.
Кога Рашковски го објаснува и промовира својот изум во 2014 и во 2016 година тој е професор на Правниот факултет при УКИМ. Во 2017 станува генерален секретар на Владата.
Што купил или поточно што набавил Драги Рашковски како функционер може да се провери на интернет-страницата на Бирото за јавни набавки. Таму јавно се објавени податоците за сите тендери, бидејќи се трошат народни пари.
Рашковски како ген-сек
Пребарувањето низ базата не доведе до сознанието дека на 18 јануари 2019 година Рашковски распишал оглас за набавка на „систем за биометриска идентификација“. Тендерот пропаднал, бидејќи не се јавил никој. Веќе на 13 февруари распишал нов тендер за истата работа. Овојпат стигнала една понуда, од фирмата „Дигитал Медиалаб“ од Скопје. На 15 април 2019 Генералниот секретаријат склучил договор со компанијата за набавка на услуги – систем за биометриска идентификација. Вредноста на договорот е 6 455 816 денари со вклучен ДДВ – сума наведена и во соопштението на Обвинителството за новата истрага за Рашковски.
Според тендерската спецификација, дел од набавката многу наликува на она што Рашковски го презентирал како изумител. Описот јасно сугерира дека софтверот треба да опслужи број на корисници кој е приближно ист на бројот на гласачи, односно жители на земјата и дека треба да се стави во „кабина“.
„ Интегрираното решение треба да се постави да работи во затворен простор/кабина во која за време на процесот на идентификација треба да има само едно лице… Софтверот треба да се скалира на големи бази на податоци (над 2 милиони субјекти за препознавање/идентификација) и да обработува голем број барања за идентификација, идеално во реално време или во најлош случај не подолго од 10 секунди“,
пишува во дел од тендерската документација.
Но, освен препознавање на отпечаток од прст, се барало софтверот да врши препознавање и на други параметри.
„Високата продуктивност и ефикасност на системот треба да се обезбедат со имплементација на алгоритам за биометриска идентификација кој вклучува/користи отпечатоци од прст, лице, ирис и глас“,
пишува во друг параграф од тендерската документација.
Иако не е наведено во соопштението на обвинителството, во базата на Бирото за јавни набавки најдовме дека Рашковски купил и Мобилни кабини за потребите на системот за биометриска идентификација. Тие чинеле дополнителни 875 088 денари. Според тендерската документација, апаратот е сличен на моделите кои Рашковски претходно ги презентирал.
Мухамед Зеќири преку попис ќе ги „бара“ набавките на Рашковски
Кој го задолжил Рашковски да ги спроведе овие набавки, за која цел, дали системот некаде се користи, го прашавме актуелниот генерален секретар на Владата, Мухамед Зеќири.
„Во интерес на истрагата, тоа што можам да го споделам со јавноста е дека за се за што отвара постапки јавното обвинителство за мојот претходник ние соработуваме со јавното обвинителство и на сите нивни прашања, навремено, во предвидените рокови, им одговараме. Не би било добро сега јас да споделувам со јавноста такви детали.
– Добро, но сепак ќе се согласиме дека кога некое добро е купено со средства од буџетот, легитимно е и прашањето до институцијата којашто го купила барем дали знаете каде се наоѓа софтверот кој што го купил вашиот претходник?
Јас како актуелен генерален секретар во моментов немам информација точна каде се наоѓа таа опрема. Сега сме во фаза, бидејќи јавното обвинителство побара неколку, не само за една постапка туку за неколку постапки, сме во постапка на формирање на комисија и ќе направиме попис во генералниот секретаријат, односно во Владата, да видиме што има од опрема во нашите простории. Да утврдиме, секако јавноста и обвинителството сите ќе бидат запознаени во однос на тоа“,
изјави генереалниот секретар на Владата, Мухамед Зеќири, за „360 степени“.
Освен Рашковски, во новата истрага за набавката на систем за биометриска идентификација осомничени се уште две лица. Истите две лица, велат од обвинителството, биле осомничени во старата постапка против Рашковски, за софтверот за автоматско казнување во сообраќајот.
Тоа значи дека во новата истрага, за биометриска идентификација, не е опфатена и фирмата која го добила тендерот, „Дигитал медиалаб“. Станува збор за компанија која изработува разни софтверски решенија, која е присутна на пазарот веќе 15 години а годишните приходи и се неколкупати повисоки од спорниот тендер. „360 степени“ побара, но до овој момент нема добиено став од фирмата-добитничка на тендерот.