Со четири судии помалку отколку што предвидел Уставот, а на секоја седница има еден до два предмети кои не добиваат мнозинство и се одолговлекуваат за неизвесен период. Оваа состојба трае повеќе од 6 месеци, а Уставниот суд точно една година е без третина од судиите, рече претседателката на Уставниот суд за што денеска и ги повикала претседателот на државата, на Собранието и на Владата на работен состанок за да се најде решение
Во евентуална несакана ситуација да треба да се констатира престанок на функција на претседателот на државата или да се одземе имунитет или да треба да се избере нов претседател на Уставниот суд тоа ќе биде невозможно бидејќи во Уставниот суд се потребни шест судии, а моментално има само петмина.
Вака денеска претседателката на Уставниот суд Добрила Кацарска преку конкретен пример ја објасни ситуацијата во оваа институција која точно една година е без третина од потребниот број судии.
Состојбата во Уставниот суд е сериозна, рече Кацарска додавајќи дека функционираат на граница на кворум.
„Со четири судии помалку отколку што предвидел Уставот, а на секоја седница има еден до два предмети кои не добиваат мнозинство и се одолговлекуваат за неизвесен период. Оваа состојба трае повеќе од 6 месеци, а Уставниот суд точно една година е без третина од судиите“,
објасни денеска Кацарска.
Таа рече дека со ваква ситуација судот се соочува по првпат и дека со секој поминат ден граѓаните трпат штети бидејќи нивни иницијативи и предмети се одложуваат. Поради тоа, таа денеска ги повикала на работна средба претседателот на државата Стево Пендаровски, на Собранието Талат Џафери и на Владата Димитар Ковачевски, како функционери чии институции ја водат државата.
Кацарска најави дека Указот за прогласување на Преспанскиот договор и Законот за јазици нема да се стават на седница сè додека не се изберат сите девет судии бидејќи, како што рече, несериозно е за предмети со ваква тежина да гласаат само петмина судии.
Кацарска потенцира дека поради ваквата состојба заостануваат и многу други предмети како законот за социјална заштита, за јавно обвинителство, за даноци, одлуки со кои се оспоруваат детални урбанистички планови итн.
„Овој проблем е на штета на граѓаните, но и за угледот на државата во очите на меѓународната јавност и затоа апелирам Уставот да се почитува. Ова не се рефлектира само врз работата со предмети туку и на можноста за реформи во судството, како што е донесување на нов акт во кој се предвидени промени. Само да потсетам дека судот работи со Деловник стар 30 години донесен во 1992 година“,
рече Кацарска.
На Уставниот суд му фалат четворица судии и тој сега функционира само со пет, што е на работ и од потребниот кворум за одржување седници. Поради ваквата ситуација, за дел од предметите не може ни да се носат одлуки бидејќи нема мнозинство гласови.
Во Собранието со месеци не може да се утврдат предлозите за уставни судии, а Комисијата за прашања на изборите и именувањата во Собранието, чиј филтер треба да го поминат кандидатите за уставни судии, неколку месеци беше и без претседател, со оглед дека пратеникот Костадин Костадинов, кој беше на таа функција, на локалните избори во октомври лани стана градоначалник на Струмица и го напушти парламентот.
На негово место за претседателка на Комисијата на 16 март годинава беше избрана пратеничката Марија Георгиевска од СДСМ, која вели дека досега нема информации оти има предлози за судии, а кога ќе има ќе закаже продолжение на седницата.
Три од сега испразнетите четири места во Уставниот суд се ослободија уште во мај 2021 година кога завршија мандатите на тројца судии: Сали Мурати, Елена Гошева и Никола Ивановски.
Набргу по истекот на нивниот мандат во јуни минатата година почна комисиската седница која помина во тензична атмосфера и на која пратениците не успеаја да утврдат предлози за уставни судии.
Комисијата не функционираше и затоа што по локалните избори, освен испразнетото место на Костадинов, партии полемизираа и дали пратеникот Фадил Зендели од Беса треба да го задржи местото член на Комисијата со оглед дека неговата партија реши да излезе од владејачкото мнозинство и да премине во опозиција. По неколку месеци, на 3 март годинава, модифицираното мнозинство, кое беше на став дека пратеникот не треба да го зазема местото кое ѝ припаѓа на владејачката коалиција, успеа да го разреши Зендели. На истата пленарна седница на 16 март, кога Георгиевска беше избрана за претседателка, на местото на Зендели пратениците за нов член го избраа и Дарко Каевски од СДСМ.
Во меѓувреме, во Уставен се испразни и четвртото столче бидејќи кон средината на јануари годинава заврши мандатот и на судијата Јован Јосифовски.
Покрај претседателката на Уставен, Добрила Кацарска, во моментов со актуелен мандат се и судии: Насер Ајдари, Осман Кадриу, Дарко Костадиновски и Вангелина Маркудова.
На Маркудова во ноември оваа година ќе и истече деветгодишниот мандат, па во Уставен ќе се испразни уште едно место.
Ајдари, Кадриу и Костадиновски, пак, беа избрани во јануари односно март 2018 година, што значи дека нивниот мандат ќе истече во 2027 година. Кацарска беше последната што му се приклучи на Уставен, нејзиниот деветгодишен мандат започна во ноември 2020 година.
- По писмото на Кацарска до Џафери: Поради опструкции, Собранието моментно не може да избере уставни судии
- Мнозинството го разреши Зендели и отвори врата за деблокада на собраниските комисии
- Ќе се одблокира Комисијата за изборите и именувањата: Пратениците изгласаа претседателка и нов член на местото на Зендели
На крајот на април Уставниот суд со соопштение алармираше за сериозноста на ситуацијата поради тоа што со месеци не може да се изберат уставни судии, а потоа и претседателката на Уставен, Добрила Кацарска, во изјава за медиуми им порача на пратениците да го почитуваат највисокиот правен акт во државата.