Во извештајот, државните ревизори даваат и низа препораки бидејќи велат дека има системски слабости во Изборниот законик. Дел од нив се однесуваат на тоа да се преиспита дозволениот лимит за донации од фирми и граѓани, да се утврди дали доколку некоја партија поддржи независен кандидат ќе може да ги троши парите за рекламирање на тој кандидат, да има појасни критериуми за распределба на државните пари што партиите ги користат за реклами во интернет-порталите итн.
За време на изборната кампања за локалните избори во 2021 година, 141 учесник во изборните трки во Градот Скопје и општините низ цела држава оствариле приходи од 449 милиони денари (околу 7,3 милиони евра), а расходите им биле поголеми за пет милиони денари (81 илјада евра) или 454 милиони денари (7,38 милиони евра).
Ова го покажуваат ревизорските извештаи на Државниот завод за ревизија (ДЗР) кои беа објавени денеска, а во кои се опфатени 27 политички партии, 22 коалиции и 92 независни кандидати кои учествуваа на изборите во 2021 година.
Најголем дел од приходите се од добиените пари за платено политички рекламирање
Како што покажува извештајот, од 449 милиони денари, најголем дел или речиси 323 милиони денари се пари што учесниците на изборите ги добиле за платено политичко рекламирање.
Преостанатите суми се значително помали и тие се приходи од: префрлање пари од сметките за редовно работење – 74 милиони денари; префрлени пари од донации од сметката за редовно работење на партиите – 18 милиони денари; и донации од фирми и физички лица во пари, ствари и услуги – 33 милиони денари.
ДЗР не дава мислење за половина од извештаите зашто кандидатите не ги прикажале приходите и расходите
Интересен дел од извештаите е што од 141 учесник на изборите за кои ДЗР направил ревизии за повеќе од половина од нив ревизорите се воздржуваат да дадат мислење бидејќи во документите не искажале приходи и расходи во текот на изборната кампања.
„За извршените ревизии издадени се 141 ревизорски извештаи во кои се изразени ревизорски мислења од кои 32 отсто се без резерва, 9 отсто се со резерва, 8 отсто се неповолни, додека за 52 отсто се воздржуваме од мислење поради недоставени финансиски извештаи за изборна кампања од учесниците во изборната кампања, како и доставени финансиски извештаи во кои не се искажани приходи и расходи за времетраење на изборната кампања“,
велат од ДЗР.
Системски слабости на Изборниот законик – низа препораки за негови измени
Државните ревизори и во овие извештаи укажуваат дека има системски слабости на Изборниот законик кои треба да се усогласат и да се надминат.
Така, дел се однесуваат на ограничување на донациите, критериумите за распределба на парите од државниот буџет итн.
„Да се преиспитаат и допрецизираат одредбите од член 83 став 2 во делот на финансирањето на изборната кампања со средства од редовната сметка на политичката партија и од донации од политичка партија, во делот на поединечните и вкупните лимити на средства финансирани/донирани од физички и правни лица;
Да се доуреди член 76-д со пропишување на мерливи критериуми во делот на обезбедување и распределба на средствата од Буџетот на Република Северна Македонија наменети за платено политичко рекламирање“,
препорачува ДЗР.
Понатаму, се препорачува да се уреди начинот на кој донаторите на партиите ќе докажат дека не се поврзани со медиумите.
Во однос на рекламирањето, ДЗР препорачува и да се уреди дали може коалиција или партија која ќе поддржи независен кандидат да ги користи парите за реклами за тој кандидат и доколку може на кој начин и дали во таков случај независниот кандидат ќе ги добие парите што го следуваат како независен поддржан од група избирачи.
Ревизорите бараат законски да се пропише обврска за доставување извештаи за искористени рекламни паноа и билборди во текот на кампањата.
Низа препораки има и за интернет-порталите.
„Да се преземат активности за доуредување на Изборниот законик во делот на определување надлежен орган за следење и известување за изборното медиумско претставување на електронските медиуми (интернет-портали);
Потреба од доуредување на условите и критериумите кои е потребно да ги исполнат електронските медиуми за да имаат можност да аплицираат за политичко рекламирање во ДИК;
Пропишување на јасни и прецизни критериуми за распределба на буџетските средства наменети за платено политичко рекламирање на електронските медиуми (интернет портали);
Доуредување на Изборниот законик со што во делот на Казни и прекршочни одредби ќе бидат предвидени глоби и за електронските медиуми (електронските портали) во случај за недоставување на Извештајот за рекламниот простор искористен од секој учесник во изборната кампања и средствата кои се платени и се побаруваат по таа основа“,
гласат дел од препораките.
Ревизорите бараат да се преиспита и крајниот рок за уплата на донации и да се задолжи надлежна институција да спроведува обуки за обврската за доставување на финансиски извештаи.