Времињата кога возот минува со полна брзина, додека се тресе асфалтот под возилата што чекаат да го минат железничкиот премин, како да се минато за земјава. Проверувајќи на терен, утврдивме дека кога домашен воз се приближува до крстосница на пруга со пат, локомотивата застанува и не тргнува додека машиновозачот не се увери дека е безбедно да продолжи
Од „Железници – инфраструктура“ ни одговорија дека ваквите насоки до машиновозачите се поради нефункционална сигнализација. Но, во исто време, ни рекоа и дека сите премини во земјава по кои поминува воз работат како што треба
Македонија, 2025 година. Железнички премин на 30-ина километри воздушна линија од центарот на Скопје, кај селото Лопате.
Сигнализација има, но не работи, па на преминот застануваат и возот и автомобилите. Возачите, со палење долги светла, му сугерираат на машиновозачот тој да помине прв. Тој, пак, со звучни сигнали се чини дека им остава предност на колите.
Едно возило поминува, другите остануваат да чекаат. На крај, композицијата тргнува со лазење, откако се чини сигурно дека сите се согласија кој треба следен да помине.
Оваа сцена сосема случајно ја затекнавме на 9 декември. Ни даде повод да провериме – дали е исклучок или правило.
Си зададовме реалистична задача. Да ги провериме ако не сите, тогаш поголемиот дел железнички премини на пругата која оди од Скопје до граничниот премин со Србија, „Табановце“.
Првото застанување ни беше во населбата Хиподром. Затекнавме момент кога доаѓаше локомотива по пругата која ја сече улицата „Благоја Стефковски“. Иако искршени, имаше рампи, а и звучна сигнализација. Сепак, машиновозачот застана на крстосницата со свирење, за да ги предупреди возачите.
Од Хиподром, патот нè водеше кон Миладиновци и Дељадровце.
Во селото Дељадровце звучна и светлосна сигнализација има, но недостига главното – рампи.
Случаен минувач што го користи овој пат два пати на ден вели дека на преминот нема рампа од распадот на Југославија.
„Имаше тука луѓе, како ги викаат, не знам, отвараат, затвораат рампи и кога се распадна системот, па нема веќе 30-40 години, 30 години сигурно“,
рече возач.
Но, додаде тој, не е за верување и сигнализацијата која ја има – звучната и светлосната.
„Знае рампата да работи како – светло за сигнализација има, меѓутоа воз нема. Може да чекаш пола саат, саат – воз нема. И на свој ризик погледнуваш лево-десно, дали има некој за да поминеш, ако има полиција понатака, ќе те стопира, ќе ти земе дозвола, си поминал, нели, на недозволена рампа, светлосната сигнализација работи“,
додаде возачот.
Од Дељадровце патот нè водеше до Агино Село. Железничката линија ги дели ова со селото Брзак.
Местото каде што поминува возот остава впечаток дека тука времето застанало. Стар објект кој некогаш служел за вработените во железницата. Стари звучна и светлосна сигнализација. Нови беа само камерите.
Нè стемни, па решивме нашата мисија да ја продолжиме следниот ден.
Утредента, од Брзак, продолживме до селото Романовце. Во селото има два железнички премина.
На двата премина има стари звучна и светлосна сигнализација. Воопшто нема рампи. Жителите велат, низ годините имало несреќи, и со човечки жртви.
Еден повозрасен човек ни раскажа дека на еден од премините го загубил внукот од брат. Во друга несреќа, неговите синови завршиле со потешки повреди.
„Има повеќе од 30 години откако тука имаше 24-часовна стража. Кога ги отстранија стражарите, синот на мојот брат беше усмртен од воз. Детево беше 5 или 4 годиишно. Пред 3 години, воз ги удри моите синови.Три пати му правеа операции,еднаш во Скопје, но без успех.Другите операции му ги правеа во Германија,но итаму беа неуспешни.Остана со трајни последици,со неподвижна рака.“,
вели жител на Романовце.
Друг соговорник ни кажа дека тука нема рампи со години.
„Има можеби 6 или 7 години.
Сте барале ли да реагираат?
Баравме, но што ако побаравме – ништо. Од општина сме побарале, сме интервенирале преку локалната заедница, нема ништо“,
рече жител на Романовце.
По Романовце, една од најкритичните точки на кои наидовме е преминот што веќе го споменавме на почетокот на сторијата – во селото Лопате.
Овој железнички премин го користат околу 30 000 жители на општина Липково за да стигнат до Куманово. Очигледно е дека има нови рампи и дека има уреди за сигнализација, но тоа, како што покажуваат и нашите снимки, не функционираше во моментот кога поминуваше воз.
Додека колона коли чекаа да помине ненајавениот воз, ги прашавме возачите – колку време не работи сигнализацијата на овој премин.
„Секој ден, секој ден го имаме овој проблем.Па, има 10 години.“Работниците доаѓаат, гледаат, седат таму цел ден, не работат, не го поправаат.Треба да направат нешто, или да ги поправат рампите како што треба, или да изградат мост со подвозник, како што беше планирано, и сè уште нема ништо“,
Друг соговорник од село Лопате вели дека работници доаѓаат и ја поправаат сигнализацијата, но сликата се повторува по само неколку дена.
рече жител на општина Липково.
„Додека не изгине некој, да оди некој курбан, некој човек, нема да ги поправат. Еве, јас честопати застанувам тука, да не бидат колоните долги по 2-3 километри па и 5, па не дај Боже, ќе се случи некој болен, некоја трудна жена која не може да чека половина саат или саат време дали ќе наиде воз или не“,
рече жителот на Лопате.
Крајната станица на железничката пруга на север во нашата држава завршува во пограничното село Табановце.
Не помина воз за да видиме дали работат звучната и светлосната сигнализација. За рампата немаше потреба од тест – таа не постои. Блиску до железничкиот премин затекнавме човек кој работеше на нива.
„Не су ни постоеле рампи откако знам. Безбедно ништо не е, како што гледате сами – нема ништо, нема рампи, нема сигнализација, нема ништо – кој како сака така поминува.“,
рече жителот на Табановце.
Откако ја документиравме сликата на терен, се обративме до Јавното претпријатие за железничка инфраструктура – „Железници на Република Северна Македонија“.
Ни одговорија дека во земјава има 233 железничко-патни премини, од кои 15 на релацијата Скопје – Табановце и дека сите работат целосно и исправно. Исклучок, велат, се премините преку пруги на кои во моментов нема сообраќај.
Сепак, од Јавното претпријатие како сами да си го поткопаа тврдењето дека сè е во ред, со одговорот на нашето прашање – зошто возовите застануваат на премините?
„Според сообраќајните прописи, доколку не функционира сигнализацијата на патниот премин, возот застанува пред патниот премин, дава звучна сигнализација и внимателно го преминува патниот премин, а патните возила треба да застанат“,
велат од Јавното претпријатие за железничка инфраструктура – „Железници“.
Едно од местата каде што снимивме воз да застане на премин беше во Лопате. Иако таму сигнализацијата не работеше, од „Железници – инфраструктура“ тврдат дека не станува збор за дефект.
„На патниот премин Лопате, којшто е модернизиран и на кој е поставена опрема за сигнализација, во моментот се врши пробна работа на оваа техничка опрема. Откако ќе завршат сите тие технички активности во периодот на тестирање, сигнализацијата ќе биде постојано во функција“,
ни одговорија од Јавното претпријатие за железничка инфраструктура – „Железници“.
На прашањата, пак, зошто нема рампи во некои од местата, како во Табановце или Дељадровце, од „Железници“ ни објаснија дека на премините со помала фреквенција на возила такво нешто не е ниту предвидено.
На нашето прашање – чија ќе биде одговорноста при евентуална несреќа на премините на кои е очигледно дека не функционира сигнализацијата, ни одговорија:
„По секој инцидент или несреќен случај, комисија излегува на терен и изготвува записник за причините за вонредниот настан. Досега немало одговорност ниту кај ‘МЖ – Инфраструктура’ ниту кај персоналот на МЖ“.
Од Јавното претпријатие тврдат дека нивните инженери постојано ги поправаат и ги обновуваат патните премини. Но, додаваат дека за нивна модернизација се подеднакво одговорни и општините на чија територија се наоѓа патниот премин.
„360 степени“ ќе продолжи со теренска проверка на железничките премини низ земјава. Општините ќе бидат една од дополнителните адреси од кои ќе бараме одговори.