Гледајќи од денешен аспект, може да кажеме дека тогашната елита можеби требала директно да учествува во референдумот, кој придонесе за распад на поранешна Југославија и можеби ова солидарно учество ќе овозможеше меѓусебно разбирање и донесување помодерен и мултиетнички устав, кој ќе овозможеше рамноправност без мајоризација во одлучувањето, рече првиот вицепремиер на свечената седница на Владата по повод тридеценискиот јубилеј од независноста
Ова 30-годишно минато, колку кратко толку и долго, нè научи дека кога заедно ја градиме иднината, врз основа на меѓусебното почитување и рамноправност, вреднувајќи ги разликите и диверзитетот како можност, а не како пречка, воспоставување отворен и искрен дијалог, ништо не е невозможно, рече првиот вицепремиер Артан Груби, на денешната свечена седница на Владата по повод тридесенискиот јубилеј од независноста на земјава, прогласена по референдумот во 1991 година.
Груби посебно се осврна на тогашниот повик на партиите на Албанците во Македонија за бојкот на референдумот, со аргументација за обесправеност на албанските граѓани во земјава. Актуелниот вицепремиер посочи дека во периодот на референдумот имал 14 години, така што од оваа временска дистанца зборуваше за оправданоста од неучеството на Албанците во изјаснувањето за независноста на земјава.
„Имав 14 години кога се објавуваше резултатот на референдумот за независност. Се сеќавам и на собирот што беше тогаш на плоштадот во Скопје. Но, на таа возраст немав една целосна слика за политичката дебата и убедувања на моите сограѓани, а особено на тогашната албанска политичка елита. Сите нив ги научив подоцна. Од денешна перспектива се двоумам за тоа дали 30 години претходно Албанците, граѓаните Албанци со право не учествуваа на референдумот на државата и ја донесе независноста и сувереноста. Навистина, Албанците беа и се за независност на Северна Македонија. Но, двоумењето ја создаде можноста за влез во каков било иден сојуз со суверените држави на поранешна Југославија, дејство што ние не можевме да го сметаме како опција“,
рече Груби.
Гледајќи од денешната комфорност, рече Груби, може да кажеме дека тогашната елита можеби требала директно да учествува во референдумот, кој придонесе за распад на поранешна Југославија и можеби ова солидарно учество ќе овозможеше меѓусебно разбирање и донесување на еден помодерен и мултиетнички Устав, кој ќе овозможеше рамноправност без мајоризација во одлучувањето.
„Но ова почетничко двоумење со сигурност направи цела една декада да живееме од воени реалности во една заедничка држава, да живееме едни до други но не и едни со други. Да не верувам едни во други или да ги плашиме граѓаните за политичките придобивки, злоупотребувајќи ги нивните кошмари во функција на нивните агенди. Од една страна напори за промена на Уставот, за да се одрази реалноста на новата држава, а додека од друга страна, напори за промена на реалноста за да се усогласи со Уставот кој беше напишан на хартија. Ова двоумење, ни изгуби една цела деценија на можности. И во 2001 година најтешкиот можен начин го разбравме она што јас често го кажувам дека лојалноста на граѓанинот кон државата се мери со лојалноста на државата кон граѓанинот. Но, сите договори и сите недоразбирање сега веќе се дел од една заедничка приказна на патот на нашата држава од независноста. Заедно на темелите на референдумот и декларацијата за независност и Охридскиот рамковен Договор го избравме дијалогот, рамноправноста и соживотот“,
рече Груби.
Тој потоа се осврна и на сегашниот политички момент и се наврати на договорите со Бугарија и со Грција, оценувајќи дека со пријателството со соседите го определивме нашиот пат кон НАТО и кон ЕУ.
„Договорот за добрососедство и Преспанскиот договор се неразделен дел од мозаикот кој не направи членка и доверлив партнер на НАТО. Во овие важни моменти, на оваа 30 – годишнина од независноста, Охридскиот договор, Преспанскиот договор и Договорот за добрососедство се темелите на државата. Со полно убедување кажувам дека кој е против нив, тој е против државата. Егзистенцијалните и суштинските предизвици во овие три децении ги надминавме со храброста на политичките лидери и со непоколебливата волја на граѓаните. Затоа денес имаме едно меѓусебно и заедничко природно дејствување во функција на зголемување на животниот стандард, борбата против корупцијата и организираниот криминал, неселективната правда, економскиот развој, на раб.места, квалитетното здравство и образование, зелената агенда и, крајно, исполнување на мисијата на нашата генерација – членството во ЕУ“,
рече Груби, на свечената седница на Владата посветена на јубилејот од независноста на земјата, „извојувана“ на 8 септември 1991 година.