По двегодишен судски спор, Управниот суд првпат поништи одлука на Собранието за именување, можност која се отвори со законски измени во 2019-тата година. „Среќата“ да биде првата која на овој начин ја загуби функцијата е доскорешната уставна судијка Елизабета Дуковска. Не беа спорни нејзините квалификации, туку начинот на кој била избрана за предлог на Судскиот совет
Во јавен настап за „360 степени“ во понеделникот таа отвори неколку дилеми. За некои од нив побаравме разјаснување од институциите. На дел добивме одговор, за дел не
Ова е судскиот онлајн-портал во земјава. Меѓу другото, таму може да ги прочитате сите објавени пресуди.
По случаен избор пристапивме на десетина пресуди на Управниот суд. Сите почнуваа со зборовите „во името на граѓаните на Република Северна Македонија“.
Разбирливо, не можеме да ги провериме сите. Но, разбирлив се чини и сомнежот на судијката Елизабета Дуковска за тоа што минатиот месец се појави пресуда без ваков вовед и тоа токму онаа со која беше поништен нејзиниот избор за уставна судијка.
Пресуда од АКМИС не може без „во името на граѓаните“
Значи, во АКМИС системот не може кога ќе се отвори иконата за куцање на пресудата, пресуда кога се куца значи… кликам на пресуда и се отвора образец. Најгоре на образецот, бидејќи е пресуда, секогаш стои „Во името на граѓаните на Република Северна Македонија“. Во оваа пресуда тоа не постои.
– Како, тогаш, е можно да се донесе пресуда која не почнува со „во името на граѓаните“?
Се чудев и јас, кога некој ми спомна дека пресудата е донесена однадвор и само е испечатена. Јас реков тоа е невозможно, бидејќи знам како работи судскиот систем, АКМИС системот. Меѓутоа, кога ја погледнав пресудата, па почнав и јас да се сомневам дали е работена во АКМИС системот.
– Се сомневате кој може да ја донел?
Па јас се сомневам, но тоа треба да се докаже и тоа не сакам да се упуштам во такви… прљави работи не можам да поднесам јас и да се занимавам со тие работи бидејќи ми тече животот во друга насока, не со таква…
– Се сомневате можеби во некој од Уставниот суд?
Се е можно. Се е можно, да.
говореше судијката Елизабета Дуковска, при гостувањето на „360 степени“.
Овие сомнежи дека Управниот суд донел пресуда напишана од некој надвор од судот не исклучувајќи и од Уставен судија, се можеби и најтешките што јавно ги има изречено активен судија во земјава, на сметка на правосудниот систем.
Затоа, побаравме став од Управниот суд – како било можно да се испуштат зборовите „во името на граѓаните“ ако тие се дел од образецот во кој се пишуваат пресуди? И, каков е ставот на судот, по коментарите од колешката?
Сите ставови на Судот по однос на овие прашања се веќе јавно соопштени и достапни. Судот ги има изнесено своите ставови низ официјалната одлука и соопштенија за јавност и во овој момент нема дополнителни коментари надвор од она што е веќе објавено, за што во прилог Ви проследуваме линкови од соопштенијата за јавност.
ни одговорија од Управниот суд.
Во соопштенијата за јавност, сепак, нема ниту збор за тоа како и зошто првично беше објавена пресуда без зборовите „во името на граѓаните“, а потоа коригирана. Па прашавме повторно, овојпат за став по принципиелно прашање, а не како коментар од Елизабета Дуковска. Дополнителен одговор не добивме.
Од Вишиот управен суд, пак, наместо одговор, ни го испратија Решението по жалбата на Дуковска за пресудата на Управен. Таа е отфрлена како недозволена, бидејќи станувало збор за „пресуда со која поединечниот управен акт е поништен или е прогласен за ништовен и предметот е вратен на повторно постапување на јавниот орган“. А за испуштеното „во името на граѓаните“: „Вишиот управен суд смета дека решението за поправање на пресудата на Управниот суд е законито.“
(Не)законско отпуштање
Собранието ја избра аплециската судијка Елизабета Дуковска за уставна судијка на 10 април 2023 година. Поништувањето на одлуката за нејзин избор дојде дури две години подоцна, на 15 мај 2025-та. Пресудата е преседан, бидејќи е прва со која Управниот суд поништува одлука за именување или разрешување на Собранието.
Значи во изреката на пресудата не е содржано, освен тоа што се поништува, кој јавен орган што треба да направи, односно во законот пишува наредба треба да содржи, и во кој рок.
Тоа не ли се подразбира?
Ама ќе Ве молам. Еве, ако треба Вие да платите долг на некого и сега јас барам од Вас долг и вика – се усвојува тужбеното барање на Елизабета Дуковска. Како ќе се наплати тој долг од Вас, ако не пишува се задолжува господинот Васко Попетревски да и плати на Елизабета Дуковска 500 денари.
изјави Дуковска за „360 степени“.
Па, по таа линија, Дуковска го нападна постапувањето на претседателот на Уставниот суд, Дарко Костадиновски, кој ја одјави од работа.
Знаете, тоа е како да одјавувате сезонска работничка која е вработена преку Агенција за вработување, па заврши потребата за берење на плодови по нивите и сега те одјавувам. Јас така мислам.
Се обративме и до Уставниот суд. Од таму образложија дека истиот ден кога ја добиле пресудата на Управниот суд, испратена од претседателот на Собранието, се одржал работен состанок на кој судиите изградиле став.
Конкретно, околу работниот однос на судиите на Уставниот суд, Ве информирам дека тој се заснова на Одлука на Собранието за избор за судија на Уставен суд. Поништувањето на одлуката со која едно лице е избрано за судија на Уставниот суд, претставува правен основ за престанок на неговиот работен однос.
ни одговорија од Уставниот суд.
Судски не кажува – како сега ќе бира предлог за уставен судија
Изборот на Елизабета Дуковска во Собранието не беше поништен поради нејзините квалификации. Туку поради постапката со која таа е утврдена како предлог на Судскиот совет за уставен судија, предлог што потоа го гласаат пратениците.
Кога ја избраа Дуковска за предлог, членовите на Судскиот совет имаа ставено на маса уште двајца кандидати. Прво за гласање беше ставено името на Елизабета Дуковска и откако таа го доби потребното мнозинство, Советот ја утврди како предлог.
Судот наоѓа дека… со негласањето по останатите два предлози оневозможена е еднаква примена на правилата на постапката за сите кандидати, со оглед дека само еден кандидат добил можност за реална поддршка преку гласање, а на другите два кандидати им е ускратена можност да имаат ист третман и еднакви можности при изборот, иако претходни сите три кандидати биле поддржани од членовите на Советот.
пишува во дел од пресудата на Управниот суд У-5.бр.380/2025
Настрана разрешувањето на Дуковска, овој дел ја отвора дилемата – како треба да постапи Судскиот совет во повторената постапка.
Судскиот совет треба, според мене, треба да пристапи повторно кон гласање на истите предложени кандидати. И повторно да даде предлог. Бидејќи, мојот предлог не поништен. Дали ме разбирате? Поништена е одлуката за избор. Мојот предлог не е поништен. Тој стои. И вика, Судскиот совет да ги отстрани забелешките коишто се дадени во пресудата и да донесе правилна и законита одлука.
вели Дуковска.
Тоа е мислењето на Дуковска. Но, што мислат во Судскиот совет?
Се обративме до нив уште пред три дена со конкретни прашања, меѓу другото – дали само ќе се повтори постапката со истите кандидати… или ќе се спроведе целосно нова. Замоливме и за кусо образложение, но не добивме никаков одговор.
Како бумеранг
А темата воопшто не е нова. Напротив, кога Судскиот совет го образложуваше предлогот за Дуковска пред пратениците во 2023-та, членот на советот Зоран Герасмовски се обиде да објасни зошто гласале само за еден кандидат, иако имало тројца.
За предложените кандидати се гласаше редоследно според редоследот на нивното предлагање. Со оглед дека прво предложениот кандидат за кој се гласаше го доби потребното мнозинство, законско мнозинство, Судскиот совет донесе Одлука со која утврди предлог кандидат за уставен судија да биде судијата Елизабета Дуковска долгогодишен судија на Апелациониот суд во Скопје. Имајќи предвид дека на ваков начин Одлуката беше донесена а Судскиот совет во овој момент предлага само еден кандидат, не се пристапи кон гласање за останатите предложени двајца кандидати. Доколку Судскиот совет постапеше спротивно во тој случај ќе го повредеше Законот затоа што Законот не предвидува дека за кандидат ќе биде утврден предлогот кој добил најмногу гласови, туку според редоследното гласање за кандидат се утврдува оној кој го добил потребното мнозинство а тоа е најмалку осум гласа од членовите со право на глас.
образложуваше на 22 март 2023 година Зоран Герасимовски.
Најпрвин многу е симптоматично што членот на Судскиот совет господинот Герасимовски на почетокот на неговото излагање почувствува потреба да се правда како бил утврден и избран кандидатот за уставен судија од Републичкиот судски совет. Тоа доволно говори дека и во самиот Републички судски совет се свесни за грешката што ја направиле.
му реплицираше пратеникот Антонијо Милошоски од ВМРО-ДПМНЕ.
Тоа што го образложувавте апсолутно не држи зошто јас го имам пред мене Деловникот, таму правен основ за ова што вие го кажувате дека не знам по кој редослед може да се исклучат две кандидатки и да се гласа само за едната кандидатка апсолутно со правото ништо заедничко нема. Ако таа кандидатка добила 11-2 и за и против, можеби друга кандидатка ќе добила 13 за, можеби сите третата кандидатка ќе ги добила за. Значи морало да им обезбедите на сите еднаквост во постапката.
додаде пратеничката Гордана Силјановска-Давкова.
Дополнителна компликација на целата ситуација е што поништувањето на одлуката за избор на Елизабета Дуковска за судијка во Уставниот суд дојде по тужба на Антоанета Димовска. Таа беше една од кандидатите за судија во Уставен суд за која Судскиот совет не се изјасни. Но, кога ја поднесе тужбата до Управен, таа веќе беше избрана за членка на Судскиот совет, позиција од која сега не може да биде избрана за уставна судијка.
Ако се земе предвид дека пред Судскиот совет сега има и барање за утврдување одговорност на судиите во Управниот и Вишиот управен суд кои постапувале на предметот против Дуковска, јасно е дека допрва следува развој на овој случај.