Се сеќавате на мечките кои лани се симнуваа по храна во селата во мавровско и беа хит на медиумите и социјалните мрежи. Се сетивме и ние, но пред се на ветувањата на надлежните, со кои требаше да се обезбеди ова заштитено животно да продолжи да живее непречено, а луѓето да бидат безбедни. Повторно бевме во Жировница. Мечките си доаѓаат во селото, а жителите се жалат – малку од ветенето е спроведено
Изјавите на жителки на селото Жировница ги снимавме пред околу седум месеци. Тоа беше време кога целата држава разбра дека мечките кои живеат на подрачјето на Националнот парк „Маврово“ секојдневно се симнуваат во околните села, по улиците, дворовите, па и домовите.
Властите најавија серија мерки што временски се совпадна со времето за зимски сон на животното, па проблемот го снема, барем во медиумите. Сега се вративме во Жировница за да провериме – што од ветеното е и исполнето и дали мечките повторно си се шетат „чесно и поштено“.
Една од мерките беше контрола на ѓубрето. Лани контејнерите најчесто беа полни и незаштитени, што според експертите, ги привлекува мечките да се симнат меѓу луѓето. Препораката беше да се чисти почесто, а околу контејнерите да се направат кафези, за мечките да не можат да дојдат до храната.
Сега, на терен, се уверивме дека тие места се почисти. Но, мерката не е исполнета до крај. Контејнерите и натаму немаат целосна безбедносна метална ограда како што беше предложено од меѓуресорската средба во Центарот за управување со кризи. Не успеавме да го добиеме градоначалникот на Општината Маврово и Ростуше, која е надлежна за комуналните работи.
Во долното маало на Жировница не пречека Рамиз Незири. Тој лично сведочи дека мечките повторно доаѓаат по ѓубрето. Имал директна средба со мечка пред само неколку дена.
„Идев од центарот и седнав тука кај што сликав. По пет минути ми идеше нешто и мислев коза или овца.Во моментот ми слезе мечката на едно метро. Се уплашив ама не баш. Ја реков оди мечко шо бараш тука. Си замина нагоре, мислев отиде в шума. По една минута се врати и се качи на кровчето. Ја реков ај да видам што е, станав и ја видов на кровот, ја сликав одблиску. И потоа се потргнав едно пет метри назад и таа сврте од кровот и слезе кај кантата. Канатата ја заврти, ја почнав да ја снимам. Ја заврти кантата, ја стави главата внатре, извади една кеса ама не најде ништо. Ја сврти главата кон мене, ја почнав да се оддалечувам да не ме нападне.Почнаа рацете да ми се тресат. Прв пат во животот на 64 години се сретнав толку блиску со мечка“.
рече Незири.
Освен подобра контрола на отпадот, кој според сведочењето и снимките на Рамиз и натаму ги привлекува мечките, другите превентивни мерки кои ги усвои Владата беа:
Претседателот на месната заедница Аднан Салиу вели дека е разочаран што од ветеното речиси ништо не се остварило.
„За жал, ни удрија една ладна крпа ние викаме во Жировница. Падна снегот, мислеа дека мечката се повлече, за жал, цела зима се соочуваме со проблем со мечките. Ќе монтираме струја, ќе направиме не знам што, ништо од таа работа освен пукањето од страна на Националниот парк на ренџерите неколку пати што беше есента друга мерка апсолутно не е преземена према Жировница и територијата на Маврово и Ростуше”.
вели Салиу.
Салиу вели дека биле убедувани и дека мечките ќе бидат преселени. Но, и од тоа не гледа резултат.
„Одговорите дека за кратко време тимот ќе биде обучен пошто немало во Македонија таков тим за успивање, ќе биде тимот обучен во Црна Гора ќе дојдат да ги успијат и да ги преносат,за жал осум месеци истава слика ја гледаме со Жировница. Секој ден мечката си шета, дури е смешно.Ќе се навикнаме како дел од жителите што велат, дај барем храна да им носиме, ручек и вечера.Жалосно, жалосно.Не знам зашто замре работава или чекаат не дај боже да дојде до некои несакани последици да гледаме по светот и по Европакако напааѓат и по човечки фактори”.
додава Салиу.
Националниот парк „Маврово“ е една од институциите кои требаше да спроведат дел од мерките. Од таму велат дека не се согласувале со дел од мерките предложени пред седум месеци.
Она што го барале, вели инжињерот на Националниот парк „Маврово“ Томо Ѓорѓески, е да се успиваат и дислоцираат мечки. Но, не успеал обидот за преселба на дел од животните на Осогово.
„Не добивме таква потврдна информација затоа што оној што беше надлежен од владата, тоа е директорот Стојанче Ангелов од Центарот за управување со кризи, да ги следи мерките и спроведување на мерките, направи еден обид во Осоговскиот дел. Веднаш добивме негативна реакција од населението, што би значело решавање на проблем од едно место и создавање на нов проблем на сосема нова локација, што не беше и логично“.
вели Ѓорѓески.
Ѓорѓески вели дека постојано е во контакт со населението и го разбира нивното незадоволството. Но, според него, се додека не се усвои Планот за управување, не верува во подобрување на ситуацијата.
„Тоа ќе биде документ со кој што ќе биде регулирана бројната состојба. Овој факт ќе го поткрепам за да бидеме усогласени сите.Во декември 2023 година помина новиот закон за ловството, каде што сите права и одлуки се дадени на специјална полициска единицакоја што ќе треба да интервенира доколку се создадат вакви случаеви за да имаме потреба од интервенција, меѓутоа ќе повторам се додека не се донесе планот за управување, не се изготви планот за управување, што поскоро да се изготви, јас би сакал уште утре да го имаме, уште вчера да речам, како би интервенирал што побрзо“
додава Ѓорѓески.
Иако и од Националниот парк и жителите тврдат дека мал дел од препорачаните мерки се спроведени, од Центарот со управување со кризи имаат поинакво гледање на работите.
Портпаролот на институцијата, Илија Бујаровски, тврди дека жителите на Жировница сега слободно може да излегуваат од своите домови.
„Основни беа мерките коишто беа за заградување таму каде што се контејнерите со отпадоци да се скрати можноста на хранење на мечките со оној лесен достапен оброк од рестораните и.т.н. Потоа една од продуктивните мерки која што вроди со плод беше заплашувањето од страна на ренџерите и сите ангажирани лица заедно во координација со општинската власт“
рече Бујаровски.
Со помош на природата, вели Бујаровски, проблемот сега е решен.
„Имаше повеќе шумски плодови бидејќи знаеме кога нема во планините, во шумата плодови со кој што можат да се хранат мечките тие бара извор. А лесен извор се депониите и буквално ѓубриштата и контејнерите кој што тие како паметни животни научија дури да ги отвораат“.
вели Бујаровски.
Но, тоа што го кажуваат во Скопје не поминува добро во Жировница. Дури ни кај оние што дел од животот го поминале во главниот град, како поранешниот пратеник Латиф Пајкоски.
„Очигледно резултат нема, за жал затоа што тие што ги носеле мерките никогаш во живот немале прилика да се сретнат со мечка. Тие што ги носеле мерките живеат во градски урбани средини, нивните дечиња живеат, се шетат по улици по градовите и не го почуствувале стравот од присутсво на дивината во конкретниот случај на мечката“.
вели Пајкоски.
Како човек со искуство во законодавниот дом, Пајкоски апелира – на прашањето да не се гледа бирократски.
„Да треба да се заштитаат и мечките и дивите свињи и сите диви животни што ја прават природата таква како што треба да биде но пред се населението коешто е чувар на државноста, чувар на границата, чувар на општо придобивките што ги има една држава”.
додава Пајкоски.
Апел до институциите имаше и Незири, кој неодамна се соочил со мечка.
„Жалосно и срамота. Да речеме на стока, да не речеме деца има, да нападне некое дете, додека не се случи нешто овие не преземаат ништо. Ама тоа касно ќе биде, многу касно ќе биде“.
вели Незири.
Жировница не е единственото место каде пролетва беа забележани мечки. Беа снимени и на други локации во Маврово. Имаше напад на трло овци во Гостиварско. Беше нападнат и сточар во прилепско и дански скијач на Шар Планина. Не се ретки и случаите на прегазени мечки по патиштата.
Кафеавата мечка е строго заштитен вид, под трајна забрана за лов уште од 1996 година.
Според националната црвена листа, таа е животно во ранлива категорија во земјава. Проценките во 2020 година говорат дека во Северна Македонија има близу 400 единки, но бројката не е добиена од системски мониторинг.