(ВИДЕО) Хашкиот план за 5% е квантен скок за НАТО - интервју со Радмила Шекеринска

„Логиката на Алијанса што е пофер значи дека секој треба да придонесува соодветно на својата големина како држава и својата големина како економија. Никој не бара едни држави да седат во место, а другите да прават чудо… И тука, и големите ќе имаат амбициозна цел оти 3,5% од голема економија е многу повеќе, кога ќе чуете колкави милијарди треба тие да даваат, ќе ви стане јасно дека товарот сите подеднакво ќе го чувствуваат“, вели заменик-генералната секретарка на НАТО, Радмила Шекеринска, во интервју за „360 степени“ дадено на маргините на Самитот на НАТО што вчера и завчера се одржа во Хаг, Холандија

360°: Како го оценувате овој Самит на НАТО, кој според сериозен дел земји членки се смета за клучен, можеби најважен по завршувањето на Студената војна?

Шекеринска: Чувме многу коментари за Самитот дека треба да биде историски, но тоа сме го слушнале и порано. Она што е клучно е дека се донесоа одлуки што ќе влијаат на случувањата во следните декади. И ова буквално е квантен скок за Алијансата. Се менуваат приоритетите, капацитети коишто ги развиваме и буквално плановите што беа направени за зголеменото трошење во делот на одбраната, ќе направат од НАТО уште посилна воена алијанса. Значи, целта беше посилна Алијанса, поизбаланасирана, во која секој ќе придонесува подеднакво и Алијанса што со својата сила ќе спречи војна.

360°: Јасно е дека барањето за зголемување на трошењето во одбраната дојде од другата страна на Атлантикот. Меѓутоа, немаше голема подготвеност за тоа кај еден сериозен дел од земјите членки. Дали ова ги вади уште повеќе на површина разликите што постоеја во НАТО и како ова ќе влијае на помалите земји кои немаат големи буџети за одбрана, вклучувајќи ја и С Македонија?

Шекеринска: Логиката на Алијанса што е пофер значи дека секој треба да придонесува соодветно на својата големина како држава и својата големина како економија. Никој не бара едни држави да седат во место, а другите да прават чудо. Напротив, целта е сите полека, но со одреден план, да стигнат до т.н. Хашки план од 5%, кој всушност се состои од два дела. Едниот дел се 3,5% насочени на воените содржини, воените способности, тоа што порано беше 2%, сега станува 3,5%. Со точна, јасна слика или листа за тоа кои капацитети треба одредена држава да ги развие. И тука, и големите ќе имаат амбициозна цел оти 3,5% од голема економија е многу повеќе, кога ќе чуете колкави милијарди треба тие да даваат, ќе ви стане јасно дека товарот сите подеднакво ќе го чувствуваат. Меѓутоа, стана јасно дека одбраната не е само тенкови, авиони и муниција. За да имате сила да спречите војна, бидејќи тоа е посакуваното сценарио, мора да ја зголемувате вашата подготвеност, да работите на воена мобилност, што значи патишта, мостови, што значи и да ги имате сите трупи, тенкови и авиони, ако тие не можат да дојдат од едно до друго место во соодветен момент, тогаш сѐ ви паѓа во вода. Исто така, во овие 1,5% ќе се сметаат и парите кои државите ќе ги дадат во индустријата за да развијат шанса и нивната економија да произведува еден дел од овие капацитети, за да го зголемиме производството на воена опрема, кое во принцип е исто така ограничувачки фактор. Сега во моментов ако сите држави одеднаш ги најдат петте проценти, што нема да се случи преку ноќ, буквално ќе биде тешко да се обезбедат овие воени средства, воени потреби, затоа што производството нивно е ограничено, сѐ уште нема индустрија. И ова е сигналот кој се праќа до индустријата, до земјите, да помогнат и да ја создадат таа индустриска база. А тоа создава нови работни места и нови шанси за оние кои ќе се снајдат во таа ситуација и ќе бидат побрзи. Еден елемент што малку го спомнуваме во нашата дебата е повикот да го направиме производството поиновативно. Значи, да внесеме елементи на стартапи, на фирми кои доаѓаат со нови поиновативни решенија и во тој случај сметаме дека сумите ќе бидат поефикасни, пониски, доколку не се трудиме да произведуваме старо оружје, туку направиме нешто посовремено, подобро.

360°: Главна ѕвезда на Самитот очигледно беше новиот американски претседател Трамп. Дали тој и неговата администрација остануваат посветени на НАТО, особено на членот 5 – напад на еден е напад на сите? Зашто изјавите кои доаѓаа од Вашингтон изминатите денови беа, во најмала рака, нејасни?

Шекеринска: Ги чувме сите прашања и дилеми претходно, но овој самит стави точка на тие дилеми. Сите 32 сојузника се согласија и го истакнаа членот 5 како клучна точка. Напад на еден е напад на сите. Дилемите веќе не постојат, јасно е дека САД се силно посветени на НАТО, како што кажа претседателот, тие сакаат оваа Алијанса да продолжи да биде најмоќната воена алијанса во историјата на човештвото. И таа нивна решеност се гледа и во Декларацијата на Самитот. Ова беше Самит на многу силно единство и ситуација во која сите 32 сојузника говореа со еден глас. Тоа ја испраќа пораката до можните наши противници, дека оваа Алијанса тогаш кога е тешко останува обединета и посилна.

360°: Дали Алијансата зборува во еден глас во однос на Русија? Дали конечно американската администрацијата на Трамп разбра дека главната закана за стариот континент доаѓа од Русија? Видовме и изјава од унгарскиот премиер којшто не смета дека Москва може да биде реалната закана за Европа?

Шекеринска: Декларацијата на Самитот е многу јасна – сите 32 сојузници се согласија дека Русија продолжува да биде главна закана за стабилноста на евроатлантската област заедно со тероризмот. Така што, наместо серија изјави, доволно е да ја прочитаме Декларацијата.

360°: Останува ли силно трансатлантското партнерство?

Шекеринска: Ова беше Самит во кој покажавме што значи трансатлантското партнерство во акција. Значи, не само да зборуваме за трансатлантска солидарност или врска, туку со оваа Декларација, со оваа согласност за многу амбициозна цел што обединува, ја покажавме пораката дека оваа релација меѓу САД, Канада и европските сојузници, е она што нè прави силни. Тоа е она што не само нè поврзува, туку нè прави да бидеме најмоќната воено-политичка алијанса.