Наместо Берлинскиот процес, овде, со многу поголем ентузијазам, се градат берлинските ѕидови, уште поубави, поголеми и постари од првобитните
Пишува: Воја Жанетиќ
Ако сакаме да бидеме искрени и директни, не се сеќавам што се случи вчера, а камоли што се случи пред речиси дваесет години. А пред речиси дваесет години беше, како што велат, почетокот на Берлинскиот процес. Што и да е, потсвеста ми одговара. Свеста ми вели: „оди на интернет и види“.
Па, интернетот ме потсети дека Берлинскиот процес е иницијатива за меѓувладина соработка која има за цел да ги ревитализира мултилатералните врски меѓу Западен Балкан и одредени земји од ЕУ, како и да ја подобри регионалната соработка на земјите од Западен Балкан на полето на инфраструктурата и економскиот развој. Иницијативата, а сеќавањето веќе ми се освежува, почна со првата конференција за Западен Балкан во Берлин во 2014 година. Берлинскиот процес го иницира тогашната германска канцеларка Ангела Меркел откако тогашниот претседател на Европската комисија Жан-Клод Јункер најави дека во наредните пет години ќе нема проширување на ЕУ. Ете, сеќавањето е рестартирано.
И господинот Јункер бил повеќе во право, како што патем забележуваме. Мојата маглива меморија делумно се расчисти, па се потсетив на фактот дека порано имаше ТВ-емисија „Окружување“ и дека една нејзина епизода беше снимена на втората конференција одржана во Виена во 2015 година. Гости во емисијата беа поранешниот и сегашниот лидер на Србија, Александар Вучиќ, и на Албанија, Еди Рама. Воведот на емисијата беше на потписникот на овие редови. „Окружување“ повеќе ја нема, а Берлинскиот процес, веројатно од солидарност, сè помалку се појавува на телевизија. Но, да се вратиме на денешницата. Сè поочигледно е дека од минатото нема никаква корист.
И во денешно време, за разлика од Берлинскиот процес, кој повремено се појавува во јавноста, лесниот преглед на ситуацијата вели – постои еден таков Отворен Балкан. Тоа е иницијатива зад која, како што се зборува во балканските „чаршии“, дискретно ѕиркаат Соединетите Американски Држави, додека поддршката на Европската Унија, вклучувајќи ги и гореспоменатите „одредени земји“ на чело со Германија, индискретно недостасува. Понатаму, дури и некои земји од таканаречениот Западен Балкан се емотивно затворени за таканаречениот Отворен Балкан, така што сето ова регионално помирување/соработка/асоцијација, што и да е, доби типично балкански препознатливи контури. Во превод, има несогласување за тоа како да се постигне договор. А, единственото нешто што ги поврзува Берлинскиот процес и Отворениот Балкан во моментов се Еди Рама и Александар Вучиќ кои редовно доаѓаат на состаноците на двете иницијативи во својство на суштински фактори. И да, еве пак пишувам колумна поврзана со нив двајца.
Осум „Берлинско-Отворени“ и реално стационарни години подоцна.
Историјата има грда навика да се потсмева на убави историски состаноци, конференции, иницијативи и визии. Па во таа смисла, меѓу оптимистичките почетоци на Берлинскиот процес – како и полукомпатибилниот Отворен Балкан – и овие денови во кои моментално живееме, има една пандемија и едно „тоа“ во Украина. И едното и другото од тие две расипани историски шеги влијаеја врз тоа луѓето и нациите да се дистанцираат едни од други и секој облик на зближување да им станува сè потежок. Затоа, не е чудно што Берлинскиот и кој било друг процес на здружување во такво или вакво опкружување со такво и вакво време станува процес на Кафка, полн со административни, логични и разни други замки кои ја водат соработката во заборав многу побрзо отколку во иднина. И дека овде, наместо со Берлинскиот процес, со многу поголем ентузијазам се градат берлински ѕидови, уште поубави, поголеми и постари од првобитните. Затоа, овде не ни треба процес, туку чекан. И во рака не треба да го држат Брисел, Вашингтон и другите бирократи, туку оние што повеќе од три децении држат тули, малтер и мистрија. Ако не сакаат, ајде да најдеме некој што ќе го направи. Толку од тоа…. И тогаш лошата меморија ќе се врати сама по себе.
*Текстот е објавен на „Окружување“, платформа поддржана од Европскиот фонд за Балкан, која е отворена и достапна за сите од регионот на Западен Балкан чиј глас е вреден за внимание