Клиниката за гинекологија во Скопје е центар за родилки заболени од ковид-19, а таму завршуваат и сите сомнителни пациентки, но и жените од ризичните подрачја во земјава. Родилките со нормална бременост се препраќаат во поликлиниката во Чаир, која прима жени од цела Македонија, освен од Куманово кое важи за жариште на вирусот и каде е потврдено првото новороденче позитивно на вирусот
Стравот од ширењето на коронавирусот и од можните компликации, значително e поголем кога истовремено се засегнати два или повеќе животи. Вака ќе ви речат и медицинските лица и дел од жените кои на свет донеле нов живот во време на ковид-19.
Стресот кај трудниците може дополнително негативно да се одрази на бременоста и да биде уште еден фактор за предвремено породување.
По првиот смртен случај – бран од предвремени породувања на ГАК
Главно родилиште за сите суспектни и потврдени жени заболени од вирусот е Клиниката за гинекологија во Скопје. Досега тука се породиле три пациентки со ковид-19, од кои 27 годишна родилка од Куманово подоцна почина на Инфективната клиника. Нивните новороденчиња се негативни на ковид-19.
Директорката на ГАК, Викторија Јовановска, во интервју за „360 степени“ вели од почетокот на пандемијата а особено после првиот смртен случај, забележале зголемен број на предвремени породувања во болницата, која и пред ковид-19 имаше полни раце работа како родилиште во кое завршуваат сите родилки со комплицирана бременост.
„Стресот сам по себе може да го активира нервиот систем и да предизвика контракции на матката. Можеби во тоа имаат удел и намалените прегледи на родилките поради состојбата со епидемијата или пак имале и дополнителен проблем, па ова само придонело кон предвременото породување. Но, имавме зголемен број на предвремени породувања на клиниката од почетокот на ковид-19. И тие случаи ги тестираме за коронавирус, исто како сите жени што доаѓаат во амбулантата за инфективни или суспектни родилки. Важно е трудниците да постапуваат по сите мерки пропишани од Министерството за здравство. Во тој случај според искуствата во светот немало лош искоход. Овој смртен случај кај нас што се случи останува енигма бидејќи немаше некаков ризик во нејзината анамнеза, но можеби имала некое друго скриено заболување. Најважно е трудниците да не ја извртуваат вистината при анкетите за да нема ризик од компликации “,
вели Јовановска.
Работата на ГАК од почетокот на пандемијата е реорганизирана. Ургентниот оддел и одделот за патолошка бременост се претворени во центар за суспектни и докажани родилки со ковид-19.
Освен родилките со симптоми, како покачена температура и кашлица и оние кои имаат позитивна епидемиолошка анкета, во оваа амбуланта доаѓаат и сите родилки од ризичните подрачја како Куманово, Дебар, Лабуништа. Влезот во оваа амбуланта е под клуч и се влегува само со претходна најава.
Ако има време, на трудниците веднаш им се зема брис за тест за ковид-19. Оние за кои нема простор за чекање пак, се тестираат после породувањето, а Јовановска уверува дека и додека не стигнат резултатите се третираат како суспектни пациентки и персоналот носи соодветна заштита.
Додека се чекаат резултати родилките се сместуваат во оддел за изолација. Оние со позитивни резултати лежат во посебен дел за пациентки заболени со ковид-19. Но и оние кои ќе добијат негативен резултат, остануваат во делот за изолација за родилки негативни на ковид-19.
Тестови се прават и на нивните бебиња. Додека не стигнат резултатите, но и доколку тие се позитивни, новороденчињата не се носат кај мајките туку се сместувааат во посебен дел од болницата. Пред исписот од ГАК, позитивните родилки се упатуваат на Инфективната клиника каде можат да бидат задржани или да бидат испратени на домашно лекување. Децата во меѓувреме остануваат на ГАК или доколку има можност ги презема некој друг член од семејството.
„Ако се придржува до мерките мајката, ако сака може да го дои. Сепак тоа им го кажуваме за дома, не им ги носиме децата во болницата бидејќи сметаме дека не е безбедно, тука само ја одржуваат лактацијата. Досега не е докажана вертикална трансмисија на вирусот од мајката на детето, освен ако има надворешна контаминација. Преку млекото мајката нема да го пренесе, но може да го зарази бебето ако не е адекватно измиена или ако нема маска“,
вели Јовановска.
Најголем предизвик – асимптоматските случаи
Другиот дел од болницата е наменет за сите останати родилки кои не се супсектни на ковид-19. На главниот влез им се мери температура и се прави епидемиолошка анкета дали патувале во ризични земји или имале контакт со заболено лице. Оние кои немаат сомнителни знаци на ковид-19 не се тестираат за вирусот.
Овие правила пак, ги мотивираат дел од жените да сокријат податоци на приемот во болницата, со цел да не бидат сместени во амбулантата за суспектни родилки. А тоа може да биде опасно за понатамошниот третман на трудницата.
„Тие ќе ги прочитаат овие услови и не ја кажуваат вистината на анкетата и со тоа се изложуваат и самите на ризик и нивното бебе и медицинскиот персонал. Бидејќи во таков случај ние ќе и го дадеме бебето на мајката и таа може да го зарази. Тие треба да бидат свесни за тоа. Дури и да се тестирани приватно или било како претходно, тоа не значи ништо бидејќи можеби се тестирале пред две недели па се заразиле во меѓувреме“,
вели директорката на ГАК.
Најголем предизвик за здравствените установи се токму асимтоматските случаи, какви што биле и дел од родилките со ковид-19. Но, поради дефицит на тестови, болницата не е во можност да ги тестира сите родилки и целиот медицински персонал.
Од персоналот засега биле тестирани оние кои работат во посебната амбулантата каде се примаат позитивните и суспектните родилки и оние што работат со деца. Јовановска вели ГАК има план да набави тестови и да ги обработува во сопствената лабараторија, штом за тоа има услови на пазарот.
Иако персоналот периодично ротира и работи и на одделот за суспектни родилки и на главниот дел каде лежат останатите, Јовановска вели тоа не е ризик, бидејќи се работи со целосна заштитна опрема. Поради дефицит на кадар, ГАК го нема тој „луксуз“ да може персоналот да биде организиран на начин на кој работат другите клиники, па на секои две недели да одат во домашна изолација.
Директорката тврди дека досега има само еден позитивен случај меѓу медицинскиот персонал – специјализант од Здравствениот дом во Скопје, кој пред да биде свикан на должност во ГАК, бил во домашна посета на пациент кој подоцна се покажал како позитивен на коронавирусот.
Друг специјализант пак, кој самоиницијативно се тестирал и покажал позитивен резултат, Јовановска не верува дека бил заболен од вирусот бидејќи после тоа имал уште 2 негативни резултати. Таа објаснува дека специјализантот се тестирал преку Институтот за јавно здравје во Скопје, бидејќи доаѓал од ризично подрачје и учествувал на породување на пациентка од Куманово позитивна на коронавирусот. На работа тврди дека се задржал некаколку часа, додека не стигнат резултатите, по што бил испратен во домашна изолација.
„Бидејќи од таму му било кажано дека постои можност брисот да се контаминирал од други примероци од Куманово, специјализантот се тестирал уште еднаш и добил негативен резултат, а негативен бил и тестот во една приватна клиника. После него направивме околу 60 теста на персоналот и сите беа негативни“,
уверува директорката на ГАК.
Јовановска вели голем дел од персоналот на сопствена иницијатива приватно се тестира за ковид-19 иако тоа, вели, е невозможно да се контролира постојано.
„Во тој случај оние што работат на Инфективната клиника треба секој ден да се тестираат нели?“,
вели Јовановска.
Ковид-19 го преполови персоналот во болницата во Куманово
Ковид-19 најмногу се одрази во работата на акушерското одделение во кумановската болница, каде од 70 медицински лица персоналот се намалил на триесетина здравствени работници, откако кај 21 лице од овој оддел, бил потврден коронавирусот. Најголем дел од заразените медицински лица биле асимптоматски.
„Три четвртини од медицинскиот персонал беа асимптоматски. Вчера добивме упатство, откако поминале 14 дена во самоизолација, а не пројавиле симптоми, да направат два теста и ако двата се негативни ќе можат да се вратат на работа. Доколку имаат симптоми треба да се јават кај матичен лекар дали ќе останат на боледување уште 14 дена“,
вели раководителка на акушерско одделени болницата во Куманово, Лидија Јовчевска Ивановска.
Поради ова, болницата во Куманово родилките ги препраќа на ГАК. Тука се третираат само животнозагрозувачки случаи за кои нема време за транспорт.
Досега, во болницата во Куманово се породиле три пациентки со ковид-19 кои немале никакви симптоми на вирусот. Позитивно на коронавирусот е и едно новороденче, кое после здравствениот третман, заедно со мајката се испратени на домашно лекување.
Во некои случаи резултатите за коронавирус стигаат по породувањето и откако родилките ќе бидат пуштени дома. Сепак, според раководството на болницата, сите се третираат како сомнителни пациентки.
„Откако Куманово стана ризично подрачје ние се однесуваме со сите како да се суспектни за да го сведеме ризикот на минимум. Носиме маски, визери, костуми за една употреба, а и пациентките постојано носат маски и капа. Со целосна заштита ги третираме и оние кои се асимптоматски а имале негативна епидемиолошка анкета. Сите ги сметаме за суспектни“,
вели раководителката на акушерското одделение.
Оние што добиле позитивни резултати, понатаму ги презема епидемиолошката служба, матичните лекари и гинеколози, кои треба да ја следат состојбата на родилките и развојот на вирусот.
Со полни раце работи и клиниката во Чаир
Родилките од Куманово на почетокот се ипраќале и во специјалната болница за гинекологија и акушерство „Мајка Тереза“ во Чаир, но набрзо од таму било кажано дека капацитетот е ограничен, па сите трудници се упатуваат во ГАК.
Во болницата во Чаир се примаат пациентки од цела Македонија, освен од Куманово. Досега тука забележале неколку пациентки сомнителни на ковид-19 кои ги препратиле на ГАК.
Од медицинскиот персонал тврдат дека нема заболени.
„Немаме лица со симптоми на вирусот меѓу персоналот. Во самоизолација беа пратени еден или двајца од персоналот кои самоиницијативно се тестирале, па со два негативни теста после 14 дена се вратени на работа. Персоналот е заштитен согласно сите препораки од Министерството за здравство“,
велат од болницата во Чаир.
Кога ќе се врати нормалното темпо на работа со редовни прегледи на пациентки, велат зависи од препораките на Министерството за здравство.
Од Министерството уверуваат и дека сите останати болници низ земјава со гинеколошко-акушерски одделенија имаат препораки како да постапуваат со сомнителните родилки и дека персоналот е соодветен опремен.
Сите совети за трудниците пак, се сумирани во протоколот на Интернационалното здружение на гинеколози и акушери.