Наташа Димитриевска, која во 2018 година остана без својот 32-годишен сопруг и плодот во неа откако возачот на џип „ситроен“ удри во нив по сторен сообраќаен прекршок, денеска ја доби пресудата со образложението – зошто виновникот е осуден само на условна казна
„Во името на граѓаните на Република Северна Македонија“, се првите зборови од писмената пресуда на судијката Елена Илиевска-Јосифовиќ за сообраќајната незгода кај „Млечен“ од октомври 2018 година, во која настрада млад брачен пар кој се возел на мотор по булеварот „Теодосиј Гологанов“.
Во текстот потоа се цитира кое кривично дело му се става на товар на сега веќе осудениот возач на џипот „ситроен“ – тешки дела против безбедноста на луѓето и имотот во сообраќајот. Причината за таа квалификација е што во несреќата загина возачот на моторот Гоце Димитриевски, а неговата сопруга Наташа го загуби плодот и имаше тешки повреди откако осудениот преминал двојна полна линија на булевар и удрил во младите сопружници.
Уште на првата страница од пресудата може да се прочита дека осомничениот се прогласува за виновен затоа што неговиот сообраќаен прекршок довел до смртоносни последици. Потоа, следува опис на сите дејствија кои ги презел, односно како дошло до сообраќајката. Но, за оние кои ја знаат локацијата, интересно е како судот ја опишува ситуацијата пред осудениот да го стори прекршокот.
„Управувал возило ‘ситроен кросер’ … по левата сообраќајна лента од улица Митрополит Теодосиј Гологанов…. кога дошол на крстосницата со улица ‘Анкарска’, на која сообраќајот за возилата и пешаците и од коловозот на улицата ‘Митрополит Теодосиј’ Гологанов е регулиран со уреди за давање светлосни сообраќајни знаци – семафори, кои исправно работеле на програма, навлегол во крстосницата на вклучено зелено светло од семафорот кој означува слободно минување, со намера да се вклучи во лево на коловозот од улица ‘Анкарска’, со која е формирана крстосница од десната страна… така што иако бил должен, не го почитувал поставениот сообраќаен знак на семафорскиот столб од десната страна до коловозот кој означува ‘забрането свртување во лево’…“,
се вели во дел од образложението од пресудата.
За оние што не го познаваат местото, Судот го зел предвид и фактот дека џипот поминал на зелено светло на семафор на кој, патем, воопшто не е дозволено вртење во лево. Семафорот на двете коловозни ленти кои водат кон центарот на Скопје (десно на сликата), е поставен само за да овозможи минување на пешаците.
Олеснителни и отежнителни околности
По деталниот опис на повредите кои ги добиле патниците на моторот откако џипот свртел во лево, преку двојна полна лента, се пренесува ставот на јавниот обвинител во случајот.
Прво се наведуваат олеснителните околности.
„Јавниот обвинител во завршен збор наведе дека обвинителството ги цени искрената изјава, волјата и моралниот кредибилитет на обвинетиот по однос на вината за кривичното дело кое го прифаќа во целост, со сите конститутивни обележја да се изјасни со признание и да изрази жалење и каење за сообраќајната незгода и последиците што произлегле од неа. Го истакна фактот дека станува збор за лице што досега во судир со законот не дошол, дека постојат и одредени здравствени проблеми кои ги потврдил со приложена медицинска документација, неговото каење, фактот дека се работи за небрежно кривично дело“,
се вели во делот на пресудата каде што се пренесува завршниот збор на обвинителот.
Отежнителните околности што ги навело обвинителството се:
„Јавниот обвинител… изрази мислење дека од морален аспект најголемата казна што ја доживеал обвинетиот е совеста која, независно каква казна ќе му биде одмерена, ќе го следи целиот живот. Но, сепак, како што посочи, квалификаторен облик на кривичното дело каде покрај конститутивното обележје последицата му го дава таквиот третман, не од аспект на вината преку повредата на сообраќајните правила кои како учесник е должен внимателно да ги почитува, туку од аспект на тежината на последиците… Во конкретниот случај има загуба на млад човек, брачен другар на оштетената и воедно законски застапник на починатиот, кои биле на прагот да се радуваат и да оформат свое потесно семејство, кое за жал не го дочекуваат да се израдуваат на своето прво дете и истото како родители и сопружници да го одгледаат“,
се вели во делот на пресудата каде што се пренесува завршниот збор на обвинителот.
Адвокатот на оштетената, Александар Тумановски, се приклучил на завршниот збор на обвинителката, но побарал строга казна.
„При одмерувањето на казната (судот н.з.) да ја има предвид специјалната и генералната превенција на ваков тип кривични дела кои се зачестени и каде што се губат човечки животи, но и предизвикуваат тешки последици по здравјето на луѓето“,
се вели во дел од пресудата за завршниот збор на адвокатот Александар Тумановски.
Искрено или лажно каење
Оштетената, Наташа Димитриевска, пред Судот се согласила со завршните зборови на својот адвокат, но додала дека каењето на обвинетиот не е искрено и дека го користи за да добие поблага казна.
Во пресудата се цитира дека таа рекла:
„Додека таа лежела свесна на бекатон-плочки, а на неколку метри од неа нејзиниот сопруг, сега починатиот Гоце, и додека сите совесни граѓани пришле да понудат помош, обвинетиот не пришол. Исто така, и наредните денови кога сите совесни и што имале најмалку сочувство за целата состојба биле во болница, нуделе помош во најразличен начин со дарување крв, пријателски врски, финансиска помош, помеѓу нив не бил обвинетиот, иако ги знаел сите податоци за нив. Во наредната фаза од процесот, обвинетиот и неговите бранители биле запознаени со нејзините лични податоци и нејзината состојба, но до ден-денес и пред отпочнувањето на предметот не се нашло време и миг да се оствари барем една средба додека рочиштето не било закажано“,
се парафразира оштетената Наташа Димитриевски во дел од пресудата.
Адвокатот на осудениот, Леонид Трпеноски, во завршниот збор навел дека случајот е немил и несакан настан за кој неговиот клиент би направил сѐ за да го врати времето назад, но не може. Како аргумент за искреното каење на обвинетиот, го користел фактот дека тој со ништо не ја кочел постапката и го признал делото уште на првото судско рочиште.
Но, спротивно на Димитриевска, Трпеноски тврдел дека осудениот направил обиди да се извини. Датумите што ги споменува, сепак, се шест месеци по несреќата.
„Уште во април 2019 година испратил две писма, едно до оштетената и уште едно до фамилијата, до родителите на починатиот Гоце, во кои изразил најдлабоко сочувство за несреќата. Понудил секаква помош, која е во рамките на неговите можности, без и во нив да се обиде да ја намали одговорноста, свесен за последиците на настанот. Посочи дека признанието не е дадено за да се влијае на одлуката на Судот, туку тој човечки се однесувал уште и пред да биде отпочната оваа судска постапка… Покрај двете писма, направил и друг обид да разговара со родителите на починатиот Гоце, но тоа не било прифатено, а разговарал со оштетената… Впрочем, и самиот долго време чувствува вознемиреност, сериозни психички последици поради кои сѐ уште е под постојана терапија, и тоа не затоа што не ги согледал последиците, туку затоа што и тој пати од она што се случило“,
се вели во дел од пресудата за завршниот збор на адвокатот Леонид Трпеноски.
Осудениот го прифатил завршниот збор на неговиот бранител и додал дека искрено жали, тажи и се кае.
„Појасни дека не ни видел дека биле двајца на моторот, а кога се случил настанот веднаш дошол до оштетениот, сега починатиот Гоце, но му рекле да не допира и да се тргне. Во однос на наводите на оштетената дека наредниот ден и деновите потоа не ја посетил во болница, напомена дека бил под толку силни седативи што неколку дена ги преспал, а дури по еден месец се свестил каде бил. Знае дека болката кај нивната страна била поголема од неговата, бидејќи и тој е родител и истото би го почувствувал, но наведе дека ниту кај него не било ништо подобро, секој ден, секоја ноќ, му се појвавувала сликата од сообраќајната несреќа поради која носи голем товар“,
се парафразира осомничениот во пресудата.
Како судијката ја одмерила казната
На крајот на пресудата, вообичаено е Судот да објасни кои елементи ги зел предвид при одредувањето на висината на казната. Во овој случај, како отежнителна околност Судот зел два фактора:
- објектот на заштита и јачината на загрозување на заштитеното добро (смртен исход на едно лице, тешки повреди и загубен плод кај друго лице);
- имотно-правно барање од оштетената.
Како олеснителни околности се земени:
- обвинетиот немал алкохол или опијати во крвта;
- не се движел со брзина поголема од дозволената;
- не е осудуван и не се водат постапки против него;
- лична состојба (63 години, оженет со деца, една година пред пензија, со високо образование);
- претрпел траума од несреќата;
- неговото однесување (сочувство, каење, жалење);
- коректно однесување пред Судот;
- признанието на вина.
Врз основа на сето приложено и кажано, Судот заклучува дека несреќата е сторена од небрежност и носи одлука која ја смета за најдобра како казна, но и шанса за ресоцијализација на виновникот.
„Оттука, Судот, поаѓајќи од фактот дека станува збор за кривично дело сторено од небрежност, а водејќи сметка за вкупното дејство на казната и нејзините последици врз личноста на обвинетиот и потребите на негова ресоцијализација, а во склоп со сите погоре елаборирани околности, на обвинетиот му утврди казна затвор во границите пропишани со закон, односно казна затвор во траење од две години и истовремено определи дека вака утврдената казна нема да се изврши доколку обвинетиот во рок од пет години… не стори ново кривично дело“,
пишува во пресудата.
Сторителите како „жртви“
Пресудата за случајот „Млечен“, кој длабоко ја разбранува јавноста, не е исклучок. „360 степени“ анализираше вкупно 14 пресуди од последните неколку години каде поради сторен сообраќаен прекршок дошло до смртни последици.
Дури и во случаи каде што е прегазен пешак кој поминувал на пешачки премин, казните за возачите се исклучително мали. Најголемата затворска казна е една година, за лице кое со камион прегазило 11-годишно девојче на пешачки премин.
Но, тие случаи не стигаа до јавноста, најверојатно, поради одлуката на оштетените семејства да не се експонираат во медиумите, што е дополнителна траума по веќе доживеана трагедија. Наташа Димитриевска реши да го оди и тој пат во потрага по правдата што, пак, охрабрува и други да истапат јавно.
Јавниот притисок веќе го почувствуваа и во Министерството за правда, кое нема право да се меша во судските пресуди, но има моќ да предлага измени на законите со кои се одредува казната во ваквите случаи.