Петнаесет стручни здруженија и граѓански организации бараат Владата да го спроведе она зад што веќе принципиелно застанала – а тоа е воведување на сеопфатното сексуално образование (ССО) како изборен предмет за учениците од деветто одделение во основното образование
Идејата е да се воведе сеопфатното сексуално образование како предмет кој се темели на научни и медицински факти и е соодветен на возраста на децата. Во исто време, наставата треба да биде во согласност со принципите на Концепцијата за основно образование за родово-сензитивно и инклузивно образование. Освен себеспознавањето во аделесцентниот период, воведувањето на сексуалното образование ќе ги научи децата како ненасилно да решаваат конфликти, ќе им помогне во процесот на носење одлуки, ќе ги научи на почитување на различностите и ќе им обезбеди научно базирана информираност, порачаа петнаесетте стручни здруженија и граѓански организации
Сексуалното образование не е само образование за сексуалноста и стапувањето во релации со други личности. Тоа е алатка што ќе ги поттикне младите да го ценат своето физичко, ментално и психичко здравје, благосостојба и достоинство, давајќи им одговори на сите прашања што се јавуваат на патот кон возрасноста и себеспознавањето.
Ова се мислењата на дел од претставниците од вкупно 15 стручни здруженија и граѓански организации, потписници на декларацијата „Со сексуално образование во училиштата до поздрава и побезбедна младина“.
Тие на денешната прес-конференција организирана од ХЕРА – Асоцијација за здравствена едукација и истражување, од Владата и од Министерството за образование и наука (МОН) побараа соодветно имплементирање на сеопфатното сексуално образование (ССО) како изборен предмет за учениците од деветто одделение во основното образование, темелено, на научни и медицински факти и соодветно на возраста на децата, а кое е во согласност со принципите на Концепцијата за основно образование за родово-сензитивно и инклузивно образование.
Здравје не е само отсуство на болест туку е и состојба на потполна физичка, ментална и социјална благосостојба, посочи во своето обраќање д-р Катерина Ставриќ од Центарот за семејна медицина при Медицинскиот факултет, која додаде оти работата на лекарите не е само лекување болести туку и превенција и промоција на здрави навики кај населението. Во работата на лекарите, пак, како што истакна, пациентите треба да бидат едуцирани и да знаат како да ја подобрат контролата врз нивното здравје.
„Токму ова сексуално образование ќе им обезбеди да младите се запознаат и да знаат кака да го заштитат своето сексуално репродуктивно здравје, да знаат кои се предизвиците со кои можат да се соочат и да знаат каде можат да ги побараат информациите. Цел ни е да почнеме да ги едуцираме младите на здрави навики на живот. Сексуалното репродуктивно здравје спаѓа во тие здрави навики“,
истакна д-р Ставриќ од Центарот за семејна медицина при Медицинскиот факултет кој е еден од потписниците на Декларацијата.
Ако на младите не им се дадат релевантни одговори на прашањата за себеспознавање во адолесцентниот период, тогаш тие ќе ги наоѓаат таму каде што им се достапни, а голем дел од тие информации ќе бидат дезинформации или информации базирани на заблуди и на предрасуди, токму како што ни се случува со сексуалното образование, истакна Славица Гајдаѕис-Кнежевиќ, психијатар и психотерапевт при Институтот за брак, семејство и системска пракса – Алтернатива.
Прашањето за сексуалноста и интимноста, додава Гајдаѕис-Кнежевиќ, никогаш не било тема за која лесно се разговарало, а молчејќи за оваа важна тема ги загрозуваме младите.
„Особено значајно низ овој процес на сексуално образование е сознанието дека младите во периодот на нивната адолесценција по првпат се среќаваат со својата сексуалност и појавата на нови чувства, нови размислувања, нови афинитетити кон други личности како дел од сексуалноста, која, пак, е дел од нивниот идентитет. Сексуалноста не е надвор од она како личноста се формира, напротив, и тоа како може да ја моделира личноста и нејзината сексуална ориентација“,
посочи Гајдаѕис-Кнежевиќ од Институтот за брак, семејство и системска пракса – Алтернатива.
Таа посочи дека ако малку се зборува за сексуалноста тогаш уште помалку се зборува за сексуалната определба на која ѝ придаваме разни епитети, а забораваме, како што кажа, оти таа е мултидимензионална и не подразбира само сексуален афинитет, туку значи и емотивна приврзаност, топлина, близина и доверба кон другата личност која може да биде од ист биолошки пол, од различен или да биде од двата пола.
„Младите кои што се со различна сексуална ориентација се четири пати повеќе изложени на насилство од другите млади. Процентот на менталните потешкотии или нарушувања со кои младите се соочуваат како психосоматските нарушувања е значително поголем отколку кај останатите млади кои што се со доминантната хетеросексуална ориентација. Да не зборуваме за фактот дека и семејствата кои имаат деца со различна сексуална определба не се подготвени да ги прифатат овие деца и затоа нема да се чудиме ако имаме висок процент на депресивност кај нив, висок процент на самоубиствени мисли па дури и обиди за самоубиство“,
нагласи таа изразувајќи уверување дека воведувањето на ССО ќе обезбеди поголема инклузивност за сите млади кои се различни од доминантната група и дека ќе обезбеди заложбата за менталното здравје да се види во пракса.
Воведувањето сеопфатно сексуално образование во училиштата, според Наташа Павиќевиќ-Стојменовска од Здружението на социјални работници, е дел од од мерките и можноста да се обезбеди соодветна социјална превенција на насилство меѓу младите, а понатаму и на возрасните.
Воедно, додава таа, ССО ќе ги научи децата како ненасилно да решаваат конфликти, ќе им помогне во процесот на носење одлуки, но ќе ги научи и на почитување на различностите и ќе им обезбеди релевантни информации базирани на она што науката го кажува, а не, како што вели, тоа што е напишано на социјалните медиуми.
„ССО е музеј од многу комплексни и важни елементи кои почнуваат да се формираат во развојниот период кај децата и кои понатаму ќе придонесат тие деца и млади да прераснат во здрави личности кои ќе придонесуваат и за себе и за своето семејство и за општеството. Сметам дека оваа иницијатива иако е толку години присутна дека само ќе расне и дека она што барем сега за сега е зацртано како цел ќе се направи барем во 9. одделение“,
истакна Павиќевиќ-Стојменовска од Здружението на социјални работници.
Извршниот директор на ХЕРА, Бојан Јовановски, во своето излагање посочи дека државата покажала политичка волја за воведување на сексуалното образование, но, како што истакна, таа политичка заложба треба да се спроведе во пракса. Затоа, ги повика Владата и Министерството за образование и наука (МОН) да го осигураат она што е ветено.
„Ние стручните здруженија и организации сакаме да ги повикаме институциите за реализација на целите кои што се посочени во самата Декларација, а тоа е воведување сексуално образование во основните училишта како изборен предмет од 9. одделение што ќе биде согласен на возраста на децата и развојните капацитети, меѓутоа и во согласност со веќе поставените цели на концепцијата за основно образование во делот на изборни предмети“,
истакна тој.
За ова да се реализира, Јованоски додава оти е особено важна обуката на наставниот кадар која што треба да биде континуирана и сеопфатна со цел ефикасно спроведување на сексуалното образование во следните години, не само како изборен предмет туку и во други редовни предмети во кои се вклучени наставни единици од сексуалното образование.
„Особено важно е Владата и соодветните институции да влезат во поддршка и реализирање на едукативни кампањи и едукација на јавноста за придобивките од сексуалното образование, за здравствените, социјалните и емотивните придобивки со цел да се намали штетното влијание кое што постои од разни групи и поединци кои ние ги нарекуваме антифеминисти, кои шират дезинформации, лажни вести и го манипулираат населението во однос на сексуалното образование и кои што оневозможуваат негова реализација во образованието, а единствено го подигнуваат насилството и омразата“,
заклучи Јовановски.
Декларацијата „Со сексуално образование во училиштата до поздрава и побезбедна младина“ е поддржана од 15 релевантни и стручни здруженија и граѓански организации.
Потписнички на Декларацијата се Здружение на социјални работници на Македонија – 3СРМ, Скопје; Здружение на лекари Албанци; Здружение на лекари по општа семејна медицина; Институт за брак, семејство и системска пракса – Алтернатива; Коалиција Маргини; Македонско здружение на гинеколози и опстетричари; Македонско здружение на млади правници; Македонско лекарско друштво – МЛД и стручно-специјалистички здруженија при МЛД; Психолошки центар – Алтернатива, Сојуз на специјални едукатори и рехабилитатори на Република Северна Македонија; Субверзивен фронт; ХЕРА – Асоцијација за здравствена едукација и истражување; Хелсиншки комитет за човекови права; Центар за психосоцијална и кризна акција – Малинска и Центар за семејна медицина при Медицинскиот факултет – Скопје.