Повеќе од половина од македонските граѓани како клучен надворешен фактор за помош за излез од ковид-кризата ја сметаат Србија, додека ЕУ е на второ место, покажува истражувањето на Ипсос
Анкетата покажува и слаба доверба на граѓаните во политичарите и државните институции. Во однос на државните приоритети, за мнозинството од граѓаните најважен е економскиот развој, додека само за мал број од испитаниците приоритет е зајакнување на демократијата
Србија е државата која ужива најголема доверба кај македонските граѓани, кога е во прашање добивањето надворешна помош за време на ковид-19 кризата. Ова го покажува истражувањето на јавното мислење спроведено од страна на мултинационалната компанија за истражување и консултации на пазарот „Ипсос“, а по нарачка од организацијата „Европски фонд за Балканот“.
На анкетите спроведени во период јули-август 2021 на репрезентативен примерок од повеќе од 1 000 испитаници, повеќето од половината анкетирани (52 %) одговориле дека Србија е земјата која најмногу и помогнала на Северна Македонија во време на ковид-кризата.
Европската Унија е на второ место со 16 отсто од одговорите на испитаниците, по што следува Кина со само еден процент помалку од ЕУ. Од друга страна пак, најголем дел од испитаниците во Србија, одговориле дека најголема поддршка нивната земја добила од Кина и Русија.
Србија ја „засени“ ЕУ
Србија има најголема поддршка меѓу жителите на земјава и на прашањето „Од која земја очекувате најмногу помош за излез од ковид-кризата“?
Иако разликата тука е помала, сепак, најголем дел од граѓаните (32 %) одговориле дека Србија е земјата од која најмногу може да очекуваат помош за излез од кризата, додека ЕУ повторно е на второ место со 26 отсто од одговорите. Понатаму, следуваат Русија и Турција со 13 %, па Кина со 10 % и САД со 9%.
Сепак, во истражувањето, се посочува дека перцепцијата кај македонските граѓаните дека Србија е клучен фактор за помош и излез од кризата е резултат на „тајмингот“ на помошта со вакцините против ковид-19, а не квантитетот, како и од недоволното информирање за тоа од каде доаѓа меѓународната помош во кризата.
Во извештајот од анкетата, се потенцира дека од околу 921 000 донирани вакцини за земјава, најголем дел биле од Европската Унија (741 000). Србија донирала 48 180 вакцини за Северна Македонија, не вклучувајќи го бројот на македонски граѓани што се вакцинираа против ковид-19 на српските вакцинални пунктови.
„Комуникациската стратегија на ЕУ може и мора да се подобри, особено во земјите каде нејзината поволна положба во медиумите останува непроменета. Владата во Скопје треба да се залага постојано да дава релевантни и навремени податоци и информации за граѓаните да имаат јасна слика за состојбата, односно од каде доаѓа поддршката во дадената ситуација. Во овој, конкретен случај, тие колективно не успеаја“,
се вели во истражувањето.
Авторитативни тенденции – закана за демократијата
Освен за ковид-кризата, истражувањето се фокусира и на прашања за владеење на правото и за гео-политиката.
Во таа насока, според одговорите на анкетираните, најмала доверба меѓу македонските државјани имаат политичарите, за кои дури 68 отсто од испитаниците одговориле дека не им веруваат. Дека немаат доверба во Владата одговориле 59 отсто од испитаниците и речиси исто толку, 58 отсто од испитаниците, одговориле дека немаат доверба ниту во правосудството.
Недостигот на доверба во институциите влијае и на перцепцијата кај граѓаните за демократијата и поделба на власта, се посочува во истражувањето.
На прашањето „Дали верувате дека демократијата е важна за справувањето со ковид-кризата“, највисок процент – 40 отсто одговориле дека демократијата е важна, но дека во одлучувачки моменти властите треба да го имаат последниот збор. Дополнителни 14 отсто се изјасиле дека лидерство со „цврста рака“ е најдобро за справување со кризата. Со ова, бројот на испитаниците кои преферираат авторитативно лидерство во кризата достигнува до 54 отсто, се вели во истражувањето.
Таквото расположение е уште поизразено во Србија, каде 64 отсто од испитаниците одговориле дека очекуваат авторитативно владеење за време на ваква криза.
„Поддршката на Србија кај испитаниците во Северна Македонија, покрај позитивниот ефект на српската дипломатија за вакцини, може да биде штетна за долгорочната одржливост на демократијата и демократските трендови во Северна Македонија“,
се потенцира во истражувањето.
Економскиот развој главен приоритет за граѓаните
И додека најголем дел од граѓаните немаат доверба во институциите, владеењето на правото не им најголем приоритет. Според истражувањето, главна грижа на жителите на земјава, кога е во прашање развојот на државата, е економијата.
На анкетата, дури 60 отсто од испитаниците како приоритет го посочиле економскиот развој, 22 отсто влезот во ЕУ, а само девет отсто одговориле дека приоритет им е демократизацијата и владеењето на правото.
Кога се во прашање евроинтеграциите пак, 44 отсто од анкетираните одговориле дека сакаат рамноправно членство во Унијата. Осумнаесет отсто одговориле дека сакаат економска интеграција без членство во Унијата, 15 oтсто се за напуштање на глобалното приклучување кон ЕУ и 13 отсто се изјасниле дека се залагаат за суспензија на преговорите.
На прашањето пак, која земја дава најголема поддршка на Северна Македонија за влез во ЕУ, најголем дел – 33% одговориле дека тоа е Германија. Седумнаесет отсто од анкетираните пак, одговориле дека ниту една земја не и дава поддршка на Северна Македонија, додека 28 отсто не дале одговор.
Анкетата се осврнува и на нашето членство во НАТО, па на прашањето дали доколку земјата не беше членка на Алијансата би дале поддршка на референдумот кога одново би се одржал, најголем дел од анкетираните одговориле позитивно, односно 68 од граѓаните би гласале за влез во НАТО.
За националната безбедност, пак, Северна Македонија треба повеќе да се потпира врз ЕУ, сметаат 22 отсто, врз НАТО 19 %, Русија 16 %, САД 13 %, останатите земји од Западен Балкан 10 %, Турција шест и Кина четири отсто.
Граѓаните биле прашани и да дадат позитивна или негативна оценка за влијанието на други држави/организации врз Северна Македонија, на политички, економски, воен, културен и друг план, со можност да се одберат повеќе опции. Кога е во прашање позитивното влијание, дури 49% од испитаниците имаат таква перцепција за Турција, па 41 % за ЕУ, 37% за Русија, 36 % за САД, 34 % за Светска банка и ММФ, за Кина 30 % и од земјите од Заливот 16 отсто.
Негативно влијание, пак, граѓаните сметаат дека најмногу доаѓа од земјите од Заливот со 28%, од САД со 24%, Кина- 22 %, ЕУ 21% , Русија 21 %, Светска банка и ММФ 17 % и Турција со десет отсто.