„По мое, пред да биде отворен некој ноќен клуб или кабаре, треба да има еден комплетен записник, истражување од страна на ДПИ, од Трудовата инспекција, УЈП, МВР, Општината, Дирекцијата за заштита и спасување, Министерството за транспорт, секако тука и противпожарна заштита треба да се разгледува, и тој документ, каде што ќе биде ставен личен потпис од сите овие професионалци, да влезе во процедура во секторот за угостителство. Да не се остава на совесност или на можност за корупција и криминал“, вели заменик-министерот за економија и труд Марјан Ристески во интервју за „360 степени“ на МРТ 1
360°: Од вашиот ресор има петмина осомничени, меѓу кои поранешен министер и поранешен државен секретар. Дали МВР и Јавното обвинителство се сè уште кај вас?
Ристески: Видете, угостителството е дејност на Министерството за економија и труд и секторот за угостителство е дел од ова министерство. Од вечерта кога се случи овој трагичен настан во тој т.н. кабаре-клуб „Пулс“, ако може така да го нарачеме, од раните утрински часови се отворени вратите на Министерството за економија и труд и е максимална соработката со истражните органи. Уште од неделата, иако е неработен ден, обезбедени се лицата вработени во секторот за угостителствио и беа достапни за лицата испратени во МВР и од Обвинителството, каде што даваа искази, се прибираше комплетна документација. Одземена е архивата во однос на издавањето лиценци за кабаре, ноќен клуб и диско-клуб и сите оние лиценци што подлежат за издавање од страна на секторот за угостителство. Подигнати се сите компјутери, регистрите, сето она што е документи и папирологија. Ние и понатаму максимално ќе соработуваме, бидејќи нашата интенција и како Министерство за економија и труд и како Влада е да бидат извадени сите докази на виделина, сето она што може да се земе и подигне од Министерството и да биде во интерес на самата истрага за овој случај да биде доведен до крај и и максимално да бидат осудени виновниците. Милост нема да има кон никого, верувајте. Да напоменам дека оваа истрага е неселективна затоа што, гледате и самите, од Министерството за економија и труд осомничени се и сегашни и поранешни функционери. Приведени се поранешниот министер Бектеши, државниот секретар, приведен е државен советник, приведен е вработен што имал звање советник и ги работел тие лиценци и мислам дека заменик-раководител на секторот за угостителство и тука мислам дека нема да заврши истрагата. Продолжува понатаму. Ние и понатаму максимално ќе соработуваме затоа што вистината треба да излезе на виделина и еднаш да се стави крај на ваквите…
360°: Алудирате дека и други вработени во Министерството може да бидат опфатени со истрагата?
Ристески: Видете, секогаш сомнежите постојат. Ние не можеме да кажуваме во интерес на истрагата, јас не можам да давам мои лични заклучоци и мислења. Тоа ќе си го направи самата истрага, Обвинителството и МВР. Меѓутоа, да кажам дека навистина, од она што го гледаме во Министерството, имаме темелна истрага во однос на овој случај и од МВР и од Обвинителството.
360°: Дали може да расчистиме една дилема, бидејќи во јавноста не е јасно до крај. Сомнежите дека е дадено мито се однесуваат на вработен во Министерството за економија или на поранешниот државен секретар?
Ристески: Видете, и поранешниот државен секретар е вработен во Министерството, актуелен вработен. Тоа е сепак работа на истражните органи. Постои и принципот на презумција на невиност. Значи, не можеме ние сега од овој аспект да тврдиме. Меѓутоа, ако е тоа навистина така, тоа е една страшна и шокантна вест за сите нас, пред сè за луѓето од Министерството за економија и труд. Ако имало една таква коруптивна практика во минатиот период во издавањето на овие лиценци за дозвола за работа на ноќни клубови, дискотеки, кабареа итн.
360°: По смената на власта во јуни 2024 година дали имавте индиции дека нешто не е во ред со процесот на издавање лиценци?
Ристески: Видете, ако имавме индиции, секако ќе беа известени надлежните органи. Немавме индиции. Тоа за нас претставуваше голем шок после сите овие случувања кога увидовме какви сè пропусти се имаат направено. Оваа влада, ние како министри и заменици, добивме доверба од граѓаните да расчистиме еднаш засекогаш со корупцијата, која е навистина присутна во секој сегмент од живеењето. Можеби нашите индиции како нови функционери, не само за ова министерство, и во сите институции на власта, се дека можеби порано имало коруптивни дејствија. Тоа ќе покаже идниот период.
360°: Вие можеби се фокусиравте повеќе на енергетика, а не на угостителство?
Ристески: Ова министерство е едно од министерствата кои доживеаја најголема трансформација. Токму трансформација имаме и во секторот за угостителство и туризам. Дел од вработените заминаа во туризам. Останаа само овие вработени што се во процес на истрага, а тоа е секторот за угостителство. Од она што го имаме слушано, неформални разговори, дека не само Обвинителството, туку навистина понатаму големо внимание треба да посвети и МВР и Финансовата полиција во издавањето на буквално сите лиценци, не само Министерството, туку оние сектори што заминаа надвор од Министерството, посебно онаму каде што имало големи пари за идавање лиценци, тоа се во областа на енергетиката, минералните суровини итн. Меѓутоа, ова не сакам да го кажам како оправдување, едноставно сакам да кажам дека ние како Министерство пред неколку месеци, министерот за економија г. Дурмиши, излезе пред медиумите со некои детали во однос на прекршување на законската регулатива токму во областа на прекршоците изречени од страна на Пазарната инспекција. Меѓутоа, за жал, медиумите не дадоа многу голема важност бидејќи тогаш беа преоптоварени со други теми – цени, животен стандард, плати итн. И само да објаснам дека во тој дел каде што се изрекувани казни од страна на пазарната иснпекција во минатите периоди, имаме застарување на предмети каде што државата е можеби оштетена два милиона евра. Можеби дел од тие предмети се поврзани со идавањето лиценци и издавањето парични казни на овие клубови. Тоа треба да си го провери обвинителството. Исто така, од она што ние лично како информација го имавме, имаме собрано доста документи што се спакувани во папки и однесени во Финансовата полиција. Врз база на нашите информации од претходно работење на други сектори, за жал, не сме дошле до угостителство, и требаше да се случи овој немил настан за да почне комплетна истрага и во тој сектор. Финансовата полиција веќе беше присутна во повеќе наврати во Министерството за економија и труд каде што имаше информативен разговор и собирање документи во однос на други процеси. И да кажам многу битен факт дека во 2022 година ДКСК, Државната комисија за спречување на корупцијата, има побарано од Министерството за економија, од МВР и од Пазарната инспекција, поради сомневање за издавање на таквите лиценци за ноќни клубови, дискотеки и кабареа низ Скопје, по пријава на граѓани, правни лица итн., се сомневале во веродостојноста во издавањето на лиценци.
360°: Беше јавно објавено до какви заклучоци стигнала ДКСК. Дека се издавани само платни налози…
Ристески: Треба да се испита зошто продолжила таквата практика на издавање на такви лиценци.
360°: Да, пазарните инспектори на терен затекнувале ситуации во кои локалите немале лиценци, а наместо да ги затвораат, макар на 30 дена, тие им издавале само платни налози.
Ристески: Тука треба да се испита зошто е тоа игнорирано и да кажам дека истрагата нема да заврши тука, истрагата е проширена во сите институции што имале надлежност, не само Министерството за економија и труд, и од она што можеме да го видиме како јавност, истрагата е доста комплексна, доста е транспарентна, се известува секојневно јавноста во однос на истрагата и исто така не е селективна.
360°: Има некои дилеми, можеби тоа не е ваша надлежност, на пример – зошто актуелниот директор на Државниот пазарен иснпекторат не е опфатен со истрагата, зошто актуелниот директор на Дирекцијата за заштита и спасување не е опфатен, зошто таа верига на пропусти за коишто зборува Обвинителствотот не ги опфаќа актулените полициски службеници?
Ристески: Директорот е три и пол, четири месеци директор на ДПИ. Пазарната инспекција, трудова инспекција барем оние кои се во наша надлежност, се надевам и другите инспекторати кои се во надлежност на другите имаат годишен план и програма за работа во однос на извршување на инспекциски надзори во различни делови во доменот на надлежност и законите коишто тие ги практикуваат, меѓутоа од она што можеме да го видиме, ниту во пазарната ниту во трудовата инспекција, претходните 3-4 години воопшто не биле внесувани во план за работа инспекциски надзори токму на вакви ноќни клубови, дискотеки, кабареа… Конкретно, тоа кабаре „Пулс“ во Кочани пазарна и трудова инспекција немало, ако не се лажам, од 2021-22 година.
360°: Но, Анета Симеска-Димовска, една од осомничените, исто така била година и нешто директорка на ДПИ. Зошто таа е опфатена со истрагата, а не и актуелниот директор којшто, да, точно 4 месеци е директор, но каде е границата?
Ристески: Да, меѓутоа во планот за идни инспекциски надзори коишто треба да биде доставен до ноември месец и кој треба да се спроведува од јануари, се предвидени токму тие инспекциски надзори, токму на тие лиценци кои се однесуваат на ноќните клубови, кабареа, дискотеки и сите угостителски обејкти за тековната 2025 година.
360°: Веќе беа лоцирани и системски проблеми во Законот за угостителска дејност, во начинот на којшто се стигнува до лиценца. Измената на Законот е направена во 2008 година, со таканаречена „Регулаторна гилотина“ во времета на претходната влада на ВМРО-ДПМНЕ, веројатно намерите биле побрзо да се доаѓа до лиценца заради економски причини, но ете, во пракса се покажа дека тоа е слаба точка.
Ристески: Видете, точно е тоа дека до 2008 имало друг принцип на отворање на вакви угостителски објекти посебно на издавање лиценци за кабаре и ноќни клубови, дискотеки итн. и била многу поригорозна. Во тој проект на „Дуинг бизнис“ и таа регулаторна гилотиња можеби била добра намерата на тогашната влада да го олесни бизнисот, бидејќи Македонија беше соочена со голема економска криза, невработеност итн. со цел да може да се инвестира, да се отворат нови бизниси, меѓутоа јас мислам дека сите бизниси не требало да бидат опфатени со тој закон и тој член од законот со олеснување, бидејќи сепак станува збор за ноќни клубови, дискотеки, кабареа, каде што имаа и голем број проблеми. Требало малку поригорозни услови да постојат во сето тоа. Од она што го имаме како законска регулатива, едноставно, странката треба да поднесе барање со уплатен налог дека уплатиле толку и толку средства предвидени во законот за кабаре, дискотека, ноќен клуб и исто така да поднесат пет документи кои што ќе бидат приложени до секторот угостителство во рамките на Министерството за економија и труд, а тоа се следниве документи: потврда за впишување во трговскиот регистер од страна на Централниот регистер на самата фирма, второ треба да се приложи одлука на Советот на општината за висина на надоместокот каде што функционира тој клуб, дискотека, исто така многу битен документ е пријавата на самата странка за исполнување на материјално-технички услови, известување од МВР во однос на јавниот ред и мир и безбедноста во собраќајот и уплатница од 50 денари. И сето било оставено со овој закон и член од закон на совесноста на странката којашто пријавува и оставено било на совесноста на вработените во секторот угостителство на веродостојноста на тие документи за издавање на тие лиценци.
360°: Дел од новинарите ја отворија следната дилема за одредбата од членот 21 којашто вели: Службеното лице од органот на државната управа надлежен за работите од областата на угостителството кое ја води постапката по службена должност ги прибавува доказите од ставот 2 точките 1 ,2, 3 и 4 од надлежниот јавен орган во рок од три работни дена… Дилемата е дали ова подразбира евентуална проверка на тоа што самата странка го тврди во изјавата што ја пополнува во која тврди дека ги исполнува минималните технички услови?
Ристески: Има различни објаснување и дилеми. Сепак, тука во тоа толкување ќе треба Обвинителството…
360°: Но, во пракса не се правело тоа?
Ристески: Па, мислам дека не се правело, од она што го имам како сознание. Меѓутоа, еве сега да не кажувам мое мислење, тоа ќе си го утврдат истражните органи и доколку има било какви пропусти и повреда на законската процедура во издавање на тие лиценци, нема да има милост кон никој што бил вклучен во тој процес на издавање лиценци.
360°: Веќе е најавена промена на законот. Во која насока ќе одат тие промени?
Ристески: Па, видете, за жал, требаше вака да се случи, ваков трагичен случај, за да се промени законот, можеби требало и порано, мене ми е нависта многу жал и треба сите како граѓани на Република Македонија да се потрудиме оваа држава еднаш да стане правна држава и да функционира правото и законот. Знаете дека е еродиран цел систем во однос на законот и не е само проблемот во Министердтвото за економија, буквално во сите институции. И во поглед на истрагата за овој кабаре-клуб „Пулс“ во Кочани, кој ја зави цела Македонија во црно, гледате дека има пропусти буквално во сите институтции, едноставно дали тоа било установена пракса, дали намерно, дали ненамерно, дали било предмет на корупција итн., ќе си истражуваат органите. Инаку, имаше заклучок од Влада сите овие надлежни министерства и институции да направиме комплетна анализа на членовите од законите, особено законот за угостителство, и да донесеме одредени зкалучоци кои ќе бидат разгледувани и врз основа на тоа ќе се направат многу поригорозни критериуми во однос на давање на лиценци на вакви клубови. И тие критериуми нема да бидат оставени на совеста на вработените или совеста на странката, едноставно ќе треба стручни лица, тоа ќе треба да биде посебен орган што ќе биде составен од повеќе институции, во кој ќе бидат вклучени исклучиво луѓе професионалци во својата област и на лице место, технички, ќе ги проверуваат сите минимално-технички услови и други потреби за да може да биде отворен тој клуб.
360°: Што ви е планот, ќе формирате работна група којашто ќе работи на измени?
Ристески: Формирана е веќе работна група, ги разгледува тие заклучоци, треба да имаме конкретна промена на законот за угостителство, која ќе предизвика и голем број промени на други законски регулативи коишто се надлежност на други институции и министерства. Меѓутоа, треба и промена на голем број подзаконски акти, правилници да се прецизираат. По мое, пред да биде отворен некој ноќен клуб или кабаре, треба да има еден комплетен записник, истражување од страна на ДПИ, од Трудовата инспекција, УЈП, МВР, Општината, Дирекцијата за заштита и спасување, Министерството за транспорт, секако тука и противпожарна заштита треба да се разгледува од секој аспкет, и тој документ, каде што ќе биде ставен личен потпис од сите овие професионалци, да влезе во процедура во секторот за угостителство. Да не се остава на совесност или на можност за корупција и криминал, изигрување на законот во издавање на такви лиценци, за ваквите клубови и угостителските објекти.