Во интервју за Гласот на Америка, Георги Панајотов вели дека мешовитата комисија составена од македонски и бугарски историчари ќе мора да ги реши сите периоди од заедничката историја пред Северна Македонија да влезе во Европската Унија
Услов бугарската Влада да поддржи отворање и затворање на поглавјата со Европската Унија е Северна Македонија во целост да ги исполни одредбите од Договорот од 2017 година, во кој многу важен дел се историските прашања, вели новиот бугарскиот амбасадор во Вашингтон Георги Панајотов во интервју за Гласот на Америка.
Според него, мешовитата комисија составена од македонски и бугарски историчари ќе мора да ги реши сите периоди од заедничката историја пред Северна Македонија да влезе во Европската Унија.
„Одлуката на нашиот парламент утврди правно обврзувачки услови за секоја бугарска влада да го поддржи секој иден чекор во процесот на проширување, вклучително и отворање/затворање на поглавјата од acquis. Овие услови се Северна Македонија целосно да гарантира еднакви права како на другите нејзини граѓани и на своето бугарско население, вклучително и преку релевантните уставни амандмани и целосно да ги спроведува одредбите од Договорот од 2017 година и неговите протоколи. Многу важен дел од Договорот од 2017 година е билатералната Комисија за историски и образовни прашања и нејзината работа на објективното, научно толкување на заедничката историја на двете земји. Во текот на изминатите неколку години, Комисијата постигна неколку важни препораки. Имплементацијата на овие и на сите идни препораки во двете земји е од клучно значење за надминување на штетните стари стереотипи и национални предрасуди и за изградба на иднина на взаемна поддршка и разбирање. Работата на Комисијата за сите периоди од нашата заедничка историја мора да заврши пред Северна Македонија да влезе во ЕУ и оваа заложба е дел од Протоколот од јули 2022 година“,
рече Панајотов.
Тој додава дека штом ќе се реши историското прашање, проблемот со јазикот нема да може да го наруши односот меѓу двете држави.
„Во текот на претходните векови, огромен број Бугари го оставија своето јазично и литературно наследство на она што денес е територија на Северна Македонија. Да се тврди дека нивниот идентитет и дело сега се само дел од македонското наследство и дека бугарскиот јазик што го користеле е македонски јазик е чин на културно присвојување. Овој чин го повредува правото на самоидентификација на Бугарите не само во историски контекст. Потомците на креаторите на ова јазично и книжевно наследство, кои сега живеат, и во Бугарија и во Северна Македонија, се огорчени од она што го сметаат за обид за етничка асимилација. Јазичното прашање е цврсто проткаено со историското прашање. Штом ќе постигнеме договор за историското прашање, сигурен сум дека ниту едно лингвистичко прашање нема да ја наруши нашата врска“,
истакнува бугарскиот амбасадор во САД.
Според него, малите промени во францускиот предлог не ја смениле суштината на бугарските барања, и оти ако тоа било случај, Бугарија немала да го тргне ветото.
„Бугарија одлучи да го поддржи првичниот предлог на Претседателството на Советот и нашиот парламент го изгласа тоа на 24 јули. Не ја донесовме оваа одлука лесно, но прифативме дека гаранциите, обезбедени со преговарачката рамка, заклучоците на Советот и билатералниот протокол, се доволни за да се компензира недостатокот на доверба и се здрава основа за обновување на нашето партнерство. Малите промени што следеа во она што разговорно е познато како изменет француски предлог од 30 јуни, не ја сменија суштината на предлогот. Да го стореле тоа, Бугарија немаше да ги укине резервите за време на гласањето во Европскиот совет. На крајот на краиштата, бугарската влада беше обврзана со условите поставени со правно обврзувачката одлука на нашиот парламент“,
вели Панајотов.
На прашањето, дали Бугарија признава постоење на посебен етнички македонски идентитет, Панајотов вели дека Бугарија отсекогаш го поддржувала правото на секој и на сите поединци да се идентификуваат како што сметаат дека е соодветно и секогаш го почитувала тој избор и оти сметаат дека е неопходно да се реагира само кога овој процес вклучува каква било форма на угнетување или културно присвојување, вклучително и постхумно етничко присвојување на самопрогласените Бугари.
„Ние, исто така, сакаме да осигураме дека оние кои се идентификуваат како етнички Бугари повеќе да не треба да бидат принудувани да се откажуваат од својот идентитет и повеќе да не бидат подложени на заплашување. Мора да биде многу јасно дека заштитата на правата и културното наследство на која било од различните заедници во Северна Македонија не треба да се поистоветува со оспорување на идентитетот на која било друга група. Напротив, тоа е патот кон градење на успешно мултиетничко општество“,
истакнува Панајотов.
Во однос на 14 судски пресуди против Бугарија за кршење на права на македонското малцинство, Панајотов вели дека споменатите одлуки се однесуваат на слободата на здружување и не пропишуваат никаква обврска за државата да регистрира одредено здружение, туку да креира процедура за регистрација, што го овозможува тоа и дека неговата земја тоа го направи мојата земја, усвојувајќи ги потребните законски измени.
„Бугарија се придржува до највисоките меѓународни стандарди во областа на човековите права. Бугарија целосно ги гарантира индивидуалните права и слободи на лицата кои припаѓаат на малцинските групи. Второ, во однос на бугарските граѓани во Северна Македонија – не само што е легално и оправдано, туку и задолжително за една суверена земја да бара заштита на сопствените граѓани во странство“,
вели Панајотов и потоа го објаснува барањето на Бугарија за вклучување на Бугарите во напиот Устав.
„Ако барате за граѓаните на Северна Македонија од бугарска етничка припадност, прашањето е опфатено во Протоколот од 17 јули 2022 година, во кој двете земји се согласија дека Бугарите мора да бидат вклучени во сите релевантни одредби од Уставот на Северна Македонија на еднаков начин како другите народи споменати таму. Трето, би сакал да повторам дека човековите права се цивилизациски избор. Етничките Бугари во Северна Македонија треба да ги имаат истите права и слободи како и сите други граѓани на оваа земја. Уставниот поредок на Северна Македонија предвидува колективни права за различните етнички групи. Затоа е неопходно да се вклучат Бугарите во Уставот на Северна Македонија. Со документирана историја на мнозинско присуство повеќе од еден милениум во она што е денес Северна Македонија, нема разумно објаснување зошто Бугарите се исклучени од Уставот на земјата“,
додава тој.
Бугарскиот амбасадор, во интервјуто за Глас на Америка меѓудругото, зборува и за санкционирање на говорот на омраза, истакнувајќи дека секој може и треба да одговара за употребата на говор на омраза, бидејќи повиците за насилство, злоупотреба, лажно претставување, навредливи стереотипи и насочено малтретирање врз основа на етничкиот идентитет немаат место во 21 век.
„Ова е најсериозниот од сите проблеми и сите обиди да се префрли фокусот од неговиот ефект и врз Бугарите во Северна Македонија и врз билатералните односи не се од помош. Адресирањето на говорот на омраза е клучен елемент и во стратегиите на ОБСЕ и на ЕУ за Западен Балкан. Текстот на Протоколот потпишан на 17 јули меѓу Бугарија и Северна Македонија ги одразува најдобрите практики на ОБСЕ и ЕУ. Бара напор од двете земји за секој случај поединечно, целосно почитувајќи ја потребата од фер процес. Силно ги охрабруваме нашите пријатели во Северна Македонија да воспостават позитивно искуство во овој поглед, обврска преземена според Договорот од 2017 година и неговите протоколи. Ова е во интерес на процесот на пристапување во ЕУ и уште поважно во интерес на граѓаните на земјата“,
додава Панајотов.
На прашањето, дали се загрижени од можни натамошни блокади од опозицијата во Северна Македонија, бугарскиот амабасадор во САД вели дека јавноста во Северна Македонија ќе треба да одлучи по кој пат ќе тргне и дали иднината на земјата е во или надвор од ЕУ.
„Оваа ситуација на колебање е дијаметрално спротивна на политичкото размислување во Бугарија. Нашиот парламент одлучи да ги укине бугарските резерви кон интеграцијата на Северна Македонија во ЕУ со широка поддршка од целиот политички спектар. Не се сомневаме во нашата цврста волја да ја видиме Северна Македонија во ЕУ и продолжуваме да го поддржуваме Скопје во овој поглед“,
додава Панајотов.
Амбасадорот Панајотов во интервјуто за Глас на Америка зборува и за депортацијата на македонските Евреи во Треблинка од страна на бугарската војска, а за тоа дали бугарската влада ќе ја признае и ќе се извини за оваа трагична историја тој одговара:
„По војната, Бугарија исплати репарации на Грција и тогашна Југославија и одговорните за воените злосторства беа изведени пред лицето на правдата, а многу од нив беа префрлени на грчките и тогашните југословенски власти за оваа цел. Ова е историскиот контекст на оваа трагедија. Бугарската историска наука и бугарската држава никогаш не се оддалечија од трагедијата на 11 343 Евреи од делови на тогашна Југославија и делови од северна Грција. Бугарските политичари, државни функционери и други јавни личности постојано го почитуваат споменот на овие жртви“,
вели Панајотов.
Тој понатаму ја посочува и декларацијата на Народното Собрание од март 2013 година, со осуда на криминалниот чин на нацистичката команда во која се изразува жалење што не е во моќ на локалната бугарска администрација да го спречи. Но, тука тој посочува дека денешнито наратив во Северна Македонија е сосема поинаков.
„Тој е селективен, ненаучен и служи за политички цели, во целосна спротивност со принципите на истражувањето на Холокаустот. Нашата надеж е дека неодамнешното пристапување на Северна Македонија во ИХРА ќе ѝ помогне на земјата да ја напушти политичката реторика ‘сите Бугари се фашисти’ и да се фокусира на научните истражувања на Холокаустот и на сеќавањето на жртвите. Ова во голема мера ќе ја олесни објективната јавна дебата и позитивното политичко дејствување од двете страни на границата“,
додава Панајотов.
Тој во интервјуто во контекст на Холокаустот ги споменува браќата за Манаки за кои вели:
„Како е можно браќата Манаки да се слават како херои во сегашната Северна Македонија додека тие одиграа клучна улога во регистрацијата на битолските Евреи кои требаше да бидат депортирани?“,
истакнува бугарскиот амабасадор во САД, Панајотов.
Целото интервју може да го прочитате на следниот линк.