И семејството на загинатиот претседател Борис Трајковски од 2004 година има право на бенефиции предвидени со законот чие преиспитување го побара Антикорупциската комисија
Бенефициите што му следуваат на шефот на државата по завршувањето на функцијата се на дневен ред на денешната седница на Уставниот суд, по иницијатива на Антикорупциската комисија, која бара да се испита оправданоста на одредени законски решенија за привилегиите на поранешните претседатели.
Привилегиите предвидени со Законот за правата на претседателот по престанокот на функцијата моментно ги користат третиот претседател на Македонија Бранко Црвенковски и неговиот наследник Ѓорге Иванов, кој беше на чело на државата во два мандати – од 209 до 2019 година. Исто така, и семејството на загинатиот претседател Борис Трајковски, од 2004 година има право на бенефиции предвидени со овој закон.
Антикорупциската комисија во септември минатата година побара од Службата за општи и заеднички работи на Владата да ги раскине договорите за закуп на просториите на Иванов, чии нови канцеларии се во зградите на „Џеваир холдинг“ во Аеродром, како и за просториите во централноно подрачје на Скопје што ги користи Црвенковски од 2009 година.
„Во мала и сиромашна држава како нашата се трошат многу средства за поранешните претседатели, а нема ниту ограничувања колку години треба да им се покриваат трошоците по завршувањето на нивниот мандат, како што е во најголем број држави во регионот и пошироко. Тие дури не поднесуваат ни извештај какви активности имале или имаат“,
изјави тогаш претседателката на ДКСК, Билјана Ивановска, нагласувајќи дека за десет години за трошоците на поранешните претседатели се потрошени повеќе од милион евра.
Законски одредби
Според Законот за правата на претседателот и неговото семејство по престанок на функцијата, тој има право на пензија чиј износ е еднаков со износот на платата што ја прима претседателот на државата, има право на канцелариски простор и најмногу тројца соработници. Има и право на лично обезбедување, како и право на користење службено возило и возач.
Законот предвидува и да учествува на државни свечености и манифестации редоследно по претседателот на Републиката, претседателот на Собранието, претседателот на Владата и претседателот на Уставниот суд. Сепак, Црвенковски, а сега и Иванов многу ретко се појавуваат на вакви манифестации, иако се дел од државниот протокол.
Откако замина од претседателската резиденција, лани на 12 мај, единствената активност на Иванов за која дозна јавноста е неговото учество на собир на дијаспората во Австралија, кога во текот на неговиот говор се вклучи знак за тревога. Црвенковски, пак, во последната година имаше неколку активности поврзани со Подгоричкиот круг – политичка иницијатива во која членуваат поранешни државници од регионот.
Според Законот за правата на експретседателот, во случај на смрт на претседателот за време на мандатот, пензијата намалена за 30 отсто ја користат неговиот брачен другар и неговите малолетни деца до завршување на редовното школување, односно до наполнети 26 години возраст. Тие, исто така, имаат право на месечен надоместок кој е еднаков со износот на платата што ја прима претседателот и ова право брачниот другар го користи трајно.
Компаративни искуства
Актуелниот претседател Стево Пендаровски при стапувањето на функцијата најави дека по заминувањето од должноста ќе се откаже од привилегиите што му следуваат по закон – користење на канцеларии со соработници и доживотна претседателска пензија. Според Уставот и законот, доживотните привилегии еден поранешен претседател може да ги загуби само ако бил разрешен со импичмент или ако Уставниот суд констатирал за време на мандатот дека претседателот има деловна неспособност
Компаративните искуства од регионот покажуваат дека поранешните претседатели имаат право на бенефиции, ама тие главно се ограничени. Во 2016 година хрватскиот Сабор му го укина правото на канцеларии на поранешниот претседател во два мандати Стипе Месиќ. Поранешните претседатели на Србија, пак, можат шест месеци по завршувањето на мандатот да примаат полна претседателска плата. Тој период може да се продолжи на една година, а ако не најдат работа до пензија ќе добиваат 80 отсто од платата. Во Црна Гора, пак, на претседателот, по престанување на функцијата до исполнување на законските услови за стекнување право на пензија, му следуваат 70 отсто од платата што ја земал.