Какви добри и лоши вести за климатските промени носи шестиот извештај на ИПЦЦ, документ што веднаш по објавувањето го привлече вниманието на сите светски медиуми?
Во понеделникот, во јавноста беше претставена најточната и сеопфатна научна прогноза за тоа каква судбина ја чека планетата досега. На прес-конференцијата, од која беше испратена пораката за вклучување „црвен аларм“, научниците го претставија првиот дел од таканаречениот Шести извештај на Меѓувладиниот панел за климатски промени (ИПЦЦ).
Како и претходните пет, така и овој документ ќе даде целосен увид во моменталната состојба на научни сознанија за климатските промени, а направен е врз основа на 14 000 рецензирани научни трудови.
Процесот на објавување „дел по дел“ ќе трае повеќе од една година, но светските медиуми веднаш посветија големо внимание на оваа прва презентација, пренесувајќи неколку клучни пораки од делот на објавениот извештај.
Шестиот извештај ја отфрла секоја дилема за причината за климатските промени што влијаат на планетата. Во него се наведува дека „нема сомнение дека влијанието на луѓето ја загреало атмосферата, океаните и земјата“, и дека веќе се случиле значајни промени во голем број важни процеси што се случуваат на Земјата. Генералниот секретар на ОН Антонио Гутереш рече дека извештајот на ИПЦЦ значи „црвен аларм“ за целото човештво.
Човекот е виновен
Во извештајот се наведува дека обемот на промените што се евидентирани во целиот климатски систем не се видени со векови или илјадници години.
Активностите на човекот и емисиите на стакленички гасови во атмосферата веќе оставија видлив белег на климата на нашата планета. Температурата се зголеми за околу 1,1 степен Целзиусов, во споредба со периодот пред индустријализацијата, повеќето копнени региони забележаа јасно зголемување на бројот на екстремно високи температури и секоја од последните четири децении беше потопла од претходната.
Од средината на 20 век до денес, во светот е забележано зголемување на бројот на други временски екстреми. Глобалното затоплување доведе до повеќе топлотни бранови, настани со екстремни врнежи и суши.
За седум години откако беше објавен претходниот извештај на ИПЦЦ, нашето разбирање за промените што влијаат на планетата е значително зголемено благодарение на големиот напредок во науката за климатските промени, а експертите сега можат да зборуваат со уште поголема сигурност за последиците од зголемувањето на концентрацијата на јаглерод диоксид.
Ваквите постапки на човекот и емисиите на стакленички гасови во атмосферата веќе оставија видлив белег на климата на нашата планета.
Областа во која е можеби најголемиот пробив е способноста на науката да го процени точното влијание на човекот врз одредени временски екстреми. Благодарение на тоа, сега знаеме дека некои настани како екстремниот топлотен бран што го зафати Сибир минатата година, немаше да бидат можни без климатските промени.
„Овој извештај е соочување со реалноста. Сега имаме многу појасна слика за минатото, сегашноста и идната клима, што е клучно за да разбереме каде одиме, што можеме да направиме и како да се подготвиме“,
рече Валери Мејсон-Делмонте, копретседавач на групата во рамките на ИПЦЦ која е одговорна за изготвување на овој дел од извештајот.
Идни сценарија
Новите и попрецизни климатски модели во голема мерка ја подобрија способноста на научниците подобро да ги предвидат можните идни промени во климата на планетата.
Доколку глобалните емисии не се сведат на нула до средината на векот, сигурно е дека светот ќе помине опасна граница – просечната атмосферска температура ќе се зголеми за повеќе од „прифатливите“ 1,5 и 2 степени Целзиусови. Планетата ќе продолжи да се затоплува над овие вредности доколку не се преземат брзи и сеопфатни мерки за намалување на емисиите на стакленички гасови.
Се повеќе и повеќе екстремни временски настани не очекуваат, кои се без преседан во историските записи.
За жал, тоа значи далеку поекстремно високи температури и топлотни бранови. Покрај тоа, потоплата атмосфера ќе предизвика уште поекстремни настани со голема количина на врнежи. Се очекува дека за секој степен на затоплување интензитетот на врнежите за време на овие екстремни настани ќе се зголеми за 7%. Потопла атмосфера ќе значи и посилни тропски циклони со поголема максимална брзина на ветерот.
Во извештајот се наведува дека дури и ако сме успешни во одржувањето на затоплувањето на границата од 1,5 ° C, очекуваме се повеќе и повеќе екстремни временски настани кои се без преседан во историските записи.
Исто така, научниците обрнаа посебно внимание на последиците од глобалното затоплување, кои се малку веројатни, но би можеле да имаат исклучително големо влијание врз општеството и планетата. Така, се наведува дека зголемувањето на нивото на морето од дури два метри до крајот на овој век не е исклучено ако има поголема дестабилизација на ледените плочи на Гренланд и Антарктикот.
Ова е особено важно бидејќи нарушувањето на климатскиот систем на Земјата носи со себе ризик од преминување на таканаречените пресвртни точки. Тогаш може да има многу побрзи и подраматични промени во климата на планетата. Една од таквите точки е слабеењето на Голфската струја, се посочува во текстот, каде што резултатите од неодамнешните истражувања покажуваат дека има се појасни знаци за дестабилизација на овој систем, што има огромно влијание врз климатските услови во голем дел од светот.
Добрата вест за спасување на светот
Иако наодите од извештајот даваат многу мрачна слика, добрата вест е дека иднината се уште е во наши раце. Климатските модели покажуваат дека идните емисии на стакленички гасови директно влијаат на тоа колку планетата ќе се загрее, што значи дека со спроведување на сеопфатни мерки за запирање на согорувањето на фосилните горива и префрлување на обновливи извори на енергија, ги спречуваме тешките последици од климатските промени.
Меѓутоа, иако човечките активности може директно да влијаат на нивото на идното глобално затоплување, во извештајот се нагласува дека одредени процеси на планетата, како што е зголемувањето на нивото на морето, предизвикани од климатските промени, ќе продолжат да се случуваат стотици, па дури и илјадници години.
Ова е само уште еден аргумент за поддршка на тврдењето дека нема време за губење и дека на светот му треба итна и одлучна климатска акција, бидејќи секој дополнителен тон јаглерод диоксид во атмосферата ја зголемува шансата за бројни неповолни исходи, се заклучува во текстот.