Од завчера официјално започна пролетта. Уште пред да пристигне, на југоистокот на земјата се садат раноградинарски култури во пластеници. Ристо Велков во Василево одгледува рана пиперка, краставици, домати и зелка. Но, оваа година, вели, бербата ќе биде понеизвесна. Климата е фактор веќе години наназад, но поради војната во Украина драматично поскапеле и репроматеријалите.
„Дали нашите земјоделски производи, пред се градинарски, ќе бидат надокнадени со висината на производствената цена, останува да каже времето, бидејќи знаеме дека кај нас, земјоделскиот производител работи без договорено производство. Што значи, останува стихијно самото производство“,
вели земјоделецот Ристо Велков.
Велков е претставник на Сојузот на синдикати на земјоделски производители за струмичкиот регион и претседател на локалното здружение „Агро сојуз“ од Василево. Вели дека она што земјоделците во моментов ги плаши повеќе и од скапите репроматеријали и од климата, е несигурниот пласман во Украина, каде традиционално се извезува голем дел од струмичката зелка.
„Ако се случи уште повеќе да се намалат количините, згора на тоа ако се случи неизнаоѓање решение како и на кој начин да се пласираат производите, ќе имаме енормно намалување и на така намалените површини со засадување на земјоделски култури“,
смета Велков.
Во најголем дел, зелката во пластениците се уште зрее. Мал дел е веќе обрана. Тие мали количини завршиле на домашниот пазар. Грижата е што ќе се случува за две недели, кога ќе се берат поголеми количини за кои не се знае каде ќе се пласираат.
Митко Карајванов, заедно со други земјоделци, беше на средба со министерот за земјоделство, Љупчо Николовски, на која го соочија со нивните проблеми.
„Покрај ковид-19, сега се соочуваме со уште една криза, тоа е војната во Украина. Знаеме дека 70-80 насто одеше во Украина и Русија. Сега треба да се бара алтернатива, да видиме како сето тоа ќе се одрази, најпрво на зелката. па компирот“,
вели Карајованов.
Генерално, Украина и Русија не се големи пазари за земјава, но, се важни за одредени култури. И увозот не е голем, но проблемот е што Русија е најголем производител на амониум нитрат – клучна суровина за производство на вештачките ѓубрива кои ги користат земјоделците. Карајованов вели дека репроматеријалите за производство на ѓубриво веќе се двојно поскапи.
„Сведоци сме дека ѓубривото минатата година беше околу 650 денари, сега е околу 1 200 денари. Правам муабет за 25 килограми. Тука да се најде некое решение и мислам дека сега во моментот актуелно е да бидат исплатени барем субвенциите за полјоделските култури. Сега ако во овој момент не се исплатат субвенциите за пченица и јачмен ние ќе влеземе во уште поголема криза со недостаток на пченица и јачмен“,
смета Карајованов.
Пред средбата со земјоделците, министерот за земјоделство Љупчо Николовски изјави дека откупот на зелка во струмичко засега се одвива непрекинато, а дека ја следат и состојбата со репроматеријалите и горивата.
„Во тој дел 13 насто е зголемено само со ова усогласување износот кој и градинарите ќе го добиваат по хектар на зелена нафта, мислам околу 4 300 денари е по хектар е по методологија. Меѓутоа, во Собрание се наоѓаат измените на соодветни на Законот за земјоделство и рурален развој“,
изјави Николовски пред средбата со земјоделците.
Николовски вели дека се и во потрага по нови пазари.
„Министерството ги ангажираше сите сектори. Доставивме барање преку МНР до сите дипломатско–конзуларни претставништва, билатерално иницираме средби со сите амбасади и претставништва во Скопје и организирани се и предвидени се наши посети како во Турција и други земји и да бараме во секој еден поглед алтернативи на пазарот. Владата е тука во секој еден момент да интервенра дополнително преку програмите кои ги имаме веќе донесено или преку нови мерки и механизми“,
најави Николовски.
Билјана Петровска од „Националната федерација на фармери“ е критична кон власта и вели дека нови пазари треба да се бараат постојано, а не само пред криза. Додава дека не само за зелката, туку дека ќе треба да се бара чаре и за други земјоделски производи кои завршуваа на руско–украинскиот пазар.
„Најголем дел од нив можам да кажам дека одат на руски пазар преку Србија. Еден од најголемите дистрибутивни центри за рускиот пазар е Србија тоа реално на таков начин функционира. Тука нормално ќе имаме негативни последици врз земјоделството, посебно врз јаболкото, посебно сега врз праската летниот период кога ќе се појави, исто така и трпезното грозје, немаме големи површини на трпезно грозје но сепак и тука ќе има негативно влијание.
смета Петровска.
Додека проблематичниот пласман на овие производи ќе погоди само дел од земјоделците, поскапувањето на горивата и ѓубривата ги засега сите производители, вели Петровска. Затоа, бара итна акција.
„Побаравме овие сегменти како што се ѓубривата да бидат покриени од страна на државата како субвенциите, па тука побаравме ако може од 20-30 насто субвенциите да се зголемат. Тоа го пренесовме на институциите, тоа нормално буџетот не го дефинираме ние, туку го дефинира државата. Но сметам дека со ваквата криза која е настаната посебно со поскапувањата, може негативно да се одрази врз земјоделството односно да се намалат површините, кои исто така не се толку големи, бидејќи ако на некому не му е рентабилно да произведува, производството му е поскапо од продажбата, може и да определи посебно за оние култури кои се едногодишни – да мирува“,
изјави Петровска.
Министерството за земјоделство веќе најави ваква мерка преку Интервентниот фонд во вредност од два милиона евра, кои ќе бидат наменети за вештачки ѓубрива, како приоритетна поддршка, но само на производителите на пченица и јачмен. Што со другите? Тие прашања ќе треба да се решаваат во од.