Чешка деновиве е најчесто споменувана како прва меѓу европските земји која воведе обврска за носење маска поради коронавирусот. Тоа се случи кон средината на март. Сепак, не сите Чеси носат медицински маски, но ретко може да се види некој што не ставил барем марама или шал преку устата и носот.
Популарната чешка актерка Анета Кернова се појави на промотивно видео насловено „Како значително да се забави коронавирусот“ во кое ги охрабрува останатите земји да го следат чешкиот пример и да воведат задолжително носење маска.
„Знам, можеби ви кажале дека маските нема да ве заштитат. Но, има истражувања што докажуваат дека дури и рачно направена маска може да биде делумно ефективна. Делумно. Секоја заштита е суштинска денес“,
вели Кернова во видеото.
Кампањата ја поддржаа политичари, лекари, академици…
„Според нашето професионално искуство, едноставна рачно направена маска може да пречи до 100 отсто од ширењето на потенцијално заразните честички“,
смета Владимир Здимал, член на Чешката академија на науки.
Видеото стана многу популарно и споделувано на интернет со хаштагот „Маски за сите“ – на Јутјуб има речиси шест милиони прегледи.
Го сподели и чешкиот премиер Андреј Бабиш кој на Твитер му порача на американскиот претседател Доналд Трамп да се обиде да се справи со вирусот на „чешки начин“. И самиот чешки премиер постојано носи маска при јавните настапи, а тоа го прават и сите претставници на Владата давајќи ѝ поддршка на кампањата.
Чешкиот пример го прифати соседната Словачка. Вака изгледа секоја прес-конференција на државниот врв на Словачка.
Ова искуство почнаа да го следат и други земји. Саксонија е првиот регион во Германија што воведе задолжително носење маски, а токму од денеска тоа е обврска во целата земја. Ова се снимки од градот Дрезден каде што маски се делат бесплатно.
Примерот го следи и Австрија – без маска не смее да се влезе, на пример, во маркет.
Полицијата во овој парк во Лондон проверува како се спроведуваат мерките против ширењето на коронавирусот.
Градоначалникот Садик Кан повика да се носат маски кога социјалната дистанца не е можна.
„Тоа ќе го запре пренесувањето на вирусот ако сте во претсимптоматска или асимптоматска состојба. Со тоа се намалува можноста за пренесување на вирусот. Затоа лобирам до владините експерти да ги сменат нивните совети, а владата да ги промени насоките“,
смета градоначалникот Кан.
Од четвртокот носењето маска е задолжително и во Македонија. Уредбата е објавена во „Службениот весник“ и со неа секој граѓанин е обврзан да носи маска, шал, марама или слично.
Носот и устата не мора да ви бидат покриени додека сте на отворено, но само ако има доволно простор за да се одржува растојание од два метра. Во спротивно, дури и кога сте на отворено, на пример, во парк – мора да носите заштитна опрема.
Според уредбата, кога спортувате некој индивидуален спорт, на пример – возење велосипед, не мора да носите заштита.
Но, на плоштадот „Македонија“ има многу луѓе со кои се разминувам на помалку од два метра, па тука иако е отворено, заштита е задолжителна.
Ако се возите со луѓе со кои живеете, тогаш не мора да носите маска. Но, ако се возите, на пример, со колега од работа – мора.
Маска мора да се носи на пазар, во јавен превоз, институции, продавници, банки, пошти, болници, секакви чекалници.
Но, каква маска е најсоодветна и дали навистина дури и дома произведена маска или марама заштитува од вирусот?
Ивица Апостолов е претседател на Здружението на медицински лаборанти при Клиничкиот центар во Скопје. Тој вели дека ваквите маски со ознака N95 се наменети за професионалци, како што се докторите. Тие нудат одлична заштита, но според Апостолов, граѓаните не мора да се изложуваат на трошок и затоа не ги препорачува за секојдневна употреба. Исто е неговото мислење и за оваа маска која е со ознака KN95, но е без филтер. Тој препорачува граѓаните да носат обични медицински маски од кои најсоодветна е оваа што од внатрешната страна е бела, а од надворешната е сина или зелена.
„Синот дел, обоениот дел, на оваа маска има ваков смисол: кога се наоѓам во просторија во којашто не можам да направам дистанца од два метра тогаш веќе овој дел ме штити од исплукување, кашлање и гласно говорење од страна на соговорникот за да не дојде до навлегување на тие капличести исфрлени флигеови капки за овој дел, синиот, условно кажано водоотпорен, да ги прими, но не ги прима внатре каде што е белиот апсорпционен дел од каде што јас говорам. Значи, овој тип на маска мене веќе ме штити во оваа насока. Белиот дел на маската којшто е апсорпционен кога јас говорам, плукам или кашлам, тогаш апсорбциониот дел го задржува внатре и не дозволува да го исфрлам кон соговорникот“,
објаснува Апостолов.
Апостолов вели дека како здравствен работник не би ги препорачал маските сошиени од обично платно, но дека, сепак, може да најде оправдување за нивно користење ако се земе предвид економскиот аспект.
„Не може секој граѓанин да си дозволи да троши големи количини за заштита во смисол на вакви маски, бидејќи ние не знаеме колку ќе траат овие мерки. Таа текстилна маска, пред сè, ќе помогне за вие да го штитите тој што е пред вас, на дистанца помала од два метра. Кога таа маска би ја носел и соговорникот тогаш ние доаѓаме до една, условно кажано, колективна заштита со којашто има логика да се носат затоа што се поевтини, а меѓу другото и ефтини за одржување бидејќи со едно вриење од над 70 степени таа може да биде дезинфицирана.“,
вели Апостолов.
Според Дугаѓин Османи, микробиолог од Институтот за јавно здравје, шал или марама се соодветна заштита, но слично како и со платнените маски, само во една насока.
„Ние и онака при секојдневен разговор со нашите колеги на работа или било каде произведуваме ситни аеросоли коишто некогаш летаат, зависно од големината, до еден метар ако се со големина до 50 микрометри, до два метра ако се до 20 микрометри, а тие помалите од 1 до 10 микрометри знаат да лебдат и подолго во воздухот. Така што тој шал или маската што ја спомнавме од најниска категорија FFP1 придонесува тие ситни аеросоли да не се шират во околината“,
вели Османи.
Заштитата на децата е посебно комплицирана зашто особено на најмладите тешко може да им објасните зошто мора да се носи маска, а и ретко ги има со соодветна големина.
„Да се намали потребата да се изложува детето на места на кои има метеж. Сепак е ранлива категорија за сите болести. Ако може тоа да се направи – добро, ако не би требало детето да се навикнува, но ако не ја носи, подобро да не се доведува во ситуација да биде во простории каде што има повеќе луѓе и потенцијален ризик да се пренесе заболувањето“,
додава Османи.
Препораките во некои земји се маска да носат деца постари од две години, објаснувањето зошто – да биде на јазик разбирлив за возраста, а ако ништо друго не помага – тогаш да се вклучи и награда за носењето маска, по можност нешто здраво – на пример, омиленото овошје наместо омиленото чоколадо.
Министерот за здравство Венко Филипче вели дека маска е задолжителна за деца над 14 години, а за помалите – кога се во затворен простор или во група во која не е можно одржување дистанца. Децата ќе бидат заштитени, ако возрасните носат заштита, порачува Филипче.
Во Чешка, каде веќе еден и пол месец носењето маски е обврска, има три пати помалку заразени и починати на еден милион жители од Германија, која се смета за држава што успешно се справува со заразата. Објаснувањето го има промоторот на мерката – актерката Кернова:
„Кога и двајцата носиме маски, јас те заштитувам тебе, ти ме заштитуваш мене. И двајцата сме безбедни“,
вели Кернова во видеото.