Петте општини што добија најмногу пари од првиот повик на Владата, од речиси 18 милиони евра колку што е вкупната сума за нив, по речиси половина година од аплицирањето повлекле само 5,3 отсто
„360 степени” изработи мини-база на податоци со информации колку договори се потпишани, колку чинат, која општина колку пари и за кој проект доби
Пред речиси еден месец, Владата објави нов повик до општините за поддршка на локални инфраструктурни проекти од државниот буџет. Извршната власт тврди – има 250 милиони евра за програмата.
„Со реализација на овие проекти очекуваме значајни подобрувања во секојдневието на нашите граѓани“,
рече Златко Перински – министер за локална самоуправа.
И додека повикува на распределба на нови 250 милиони евра, Владата сè уште не излезе со прецизен преглед – како се трошат парите од првиот повик. Тогаш, беше најавено дека има 100 милиони евра, а повикот беше објавен во септември 2024 година.
Затоа ги собравме сите расположливи информации од ресорните министерства и ја направиме првата мини-база на податоци. Таа вклучува информации колку договори се потпишани, колку чинат, која општина колку пари и за кој проект доби.
Општините потпишаа договори со министерствата за транспорт, култура, спорт, образование, животна средина, социјална политика, демографија и млади. Одобрени се вкупно 288 проекти на 78 општини. Вкупната вредност на проектите е околу 75 милиони евра, а не сто милиони, како што најавуваше Владата.
По средувањето на податоците, дојдовме до сознанието дека општината која добила најмногу средства е Куманово – речиси 4 милиони евра за реализација на 3 проекти. Втора е Битола со околу 3 милиони 750 илјади евра за 16 проекти. Речиси исто добило и Тетово, но за три проекти. Следува Аеродром со 3,4 милиони за 9 проекти. Топ 5 листата ја заокружува Гази Баба со 3 милиони евра за 4 проекти.
Поголем предизвик беше да се провери колку од одвоените 75 милиони се всушност и потрошени. Па, наместо да започнеме невозможна мисија во форма на отчет за секој од 288-те договори одделно, решивме до заклучок да дојдеме преку примерок.
Куманово гради инфраструктура во индустриската зона Речица
Во кумановската индустриска зона Речица се реализира најголемиот од трите проекти на Општина Куманово. Се работи за изградба на подземна и надземна инфраструктура како водоводна и канализациона мрежа и дел од внатрешните сообраќајници со осветлување. Ќе чини 3 милиони 425 илјади евра.
„Се отвораат можности, со изградба на оваа инфраструктура, за продажба на државно неизградено земјиште на потенцијални инвеститори чијшто интерес е многу голем и со тоа развојот на стопанството во нашиот град и воопшто во државата“,
вели Максим Димитриевски – градоначалник на Општина Куманово.
Градоначалникот смета дека ова е капитален проект. За него се издвоени околу 85 отсто од вкупната сума за трите проекти на општината. Но, вели дека помалите проекти не се помалку важни.
„Во моите разговори и со премиерот и со министерката за финансии и со ресорниот министер за транспорт и врски и останатите министри од Владата, веќе разговараме следните повици во 2026 година, повици што многу значат за нас општините, да се насочуваат во оваа насока, во одредени проценти да се решаваат овие елементарни комунални проблеми и дополнително да се реализираат стратешки проекти како примерот на Општина Куманово“,
додаде Димитриевски.
Ставено се на купче, Куманово има распишано тендери за сите три, односно за 100% од своите проекти. Едната јавна набавка се уште е во тек, што значи дека има потпишано договори за 66,7% од проектите. И за двата се почнати работите на терен, но општината нема потрошено ниту денар од државниот буџет.
Аеродром ќе добие комплетно обновен плоштад
Обнова на плоштадот зад трговскиот центар Капитол е еден од проектите на скопската Општина Аеродром. Ќе чини околу 740 илјади евра. Тоа е околу 20 отсто од вкупно договорените 3 милиони 420 илјади евра за деветте проекти на општината.
„Опфаќа комплетно нова подлога, нова хидроизолација, нова урбана опрема, ново зеленило. Отпочнавме со реализација на овој проект пред неколку недели. Согласно договорот, рокот за завршување на работите е четири месеци. Очекувам, согласно динамиката, дека економскиот оператор ќе заврши на време“,
рече Дејан Митески – в.д. градоначалник на Општина Аеродром.
Градоначалникот смета дека средствата за ваквите проекти се добредојдени ако се имаат предвид буџетите на општините и можноста за реализација на капитални инвестиции
„Иако можеби не изгледа така, но навистина се капитални проекти потребни за граѓаните. Овој проект каде што се наоѓаме во моментов чини 45 милиони денари, средства кои општината имаше потешкотии самата да ги обезбеди од својот буџет“,
смета Митески.
Од девет проекти, во Аеродром нема таков за кој не е распишана јавна набавка. Сепак, договори со изведувач се склучени за шест проекти, додека за другите постапката е во тек. На терен се работи на два проекти. Досега успеале да потрошат 398 000 евра, односно околу 11,6% од парите за нив од буџетот.
Од останатите Топ 5 општини според одобрените средства собравме податоци, без да ги посетиме. Битола има распишано огласи за јавна набавка за сите 16 проекти. Има склучено договор за 13, односно за 81,2% од проектите. На терен, сепак, се работи на три. Кога е во прашање повлекувањето средства, досега повлекле и потрошиле 160 000 евра, што е околу 4,3% од парите кои се одвоени за оваа општина.
Тетово има распишано огласи и склучено договори за сите три проекти. Но, оваа локална власт ниту има почнато проект на терен, ниту има повлечено пари.
И во Гази Баба за сите четири проекти има тендери, додека за три напредувале и со фазата на потпишување на договор, па во моментов се работи на терен. Вкупно, оваа општина има повлечено околу 385 000 евра, што е околу 12,6% од вкупните средства.
Или, ако се земат податоците од општините кај кои би требало да завршат најмногу пари, од вкупно 35 проекти, јавни набавки се распишани за сите 35. Договори се потпишани за 27, а работите на терен се почнати за 10 проекти. Од предвидените вкупни средства од 17,9 милиони евра за овие општини, повлечени се само 943 000 евра.
Ако овие општини се репер и за останатите, тоа значи дека половина година по првиот повик, локалните власти успеале да потрошат само околу 5,3 отсто од буџетот кој извршната власт го резервирала за нив.
Проектите се реализираат во изборна година
Значи, трошењето во моментов не оди брзо, па може да се очекува да ги добие на темпо во следните месеци. А до крајот на годинава треба да има и локални избори. Па, ги прашавме двајцата градоначалници – дали градежни работи на терен ќе влијаат на одлуката на граѓаните за кого да гласаат.
„Јас сум градоначалник веќе седма година. Изборите не се добиваат една година пред завршување на мандатот. Граѓаните веќе го имаат своето мислење за своите градоначалници или за потенцијалните кандидати.“ и „Јас во рамки на мојот мандат досега сè уште немам пресечено лента ниту пак имам намера да го правам тоа освен во ситуации кога навистина ќе пуштаме некој капитален проект“,
смета Максим Димитриевски – градоначалник на Општина Куманово.
„Имајќи предвид дека сите општини имаат еднакви услови без разлика дали градоначалниците доаѓаат од власта или од опозицијата, не сметам дека со овие проекти директно ќе се влијае на одлуката на граѓаните за кого ќе гласаат на овие избори, меѓутоа директно ќе се влијае на задоволството на граѓаните од тоа што ќе бидат реализирани проекти. Без разлика дали градоначалникот е од ВМРО-ДПМНЕ, од СДСМ, од ДУИ или од било која друга политичка партија“,
смета Дејан Митески – в.д. градоначалник на Општина Аеродром.
Листата има и дно
Но, топ листата покажува дека општините кои добиле најмногу пари во првиот повик имаат градоначалник од партиите кои ја сочинуваат централната власт. Зошто – одговорот го побаравме и го најдовме во бројките.
Ако на парите се додаде бројот на жители во една општина, станува јасно дека формулата што ја користела владата била да подели по околу 2 700 денари по глава на жител во речиси сите општини.
Велиме во речиси сите, бидејќи во неколку тој просек е значително понизок. Во Општина Центар тоа се 2 050 денари по глава на жител. Во Маврово и Ростуша 1 511 денари по глава на жител. Во Кичево 1 404 денари, додека во Струмица, Сарај и Град Скопје како единица на локалната самоуправа, е нула денари по глава на жител бидејќи не им беа одобрени проекти. Случајно или не, сите општините од дното на листата се раководени од кадри на опозициските СДСМ, ДУИ и во случајот на Град Скопје, од независната Данела Арсовска.
Па, ги прашавме во ДУИ и во СДСМ – дали имаат забелешка на распределбата на средствата? Не ни одговорија.