Деновиве Косово ја претрка Македонија по еден неславен параметар – изминатото време без конституиран парламент од моментот на завршување на парламентарните избори. Кај нас таа драма заврши со настаните од 27 април 2017 година во околности во кои имаше декларирано ново мнозинство, а дотогашното не сакаше да ја предаде власта. На Косово сега мнозинство нема ниту власта ниту опозицијата
Од вчера, политичките партии добија рок од Уставниот суд од 30 дена – да се договорат и да го конституираат парламентот. Ако и тоа не успее, преостануваат само нови избори
Високите температури и летните одмори ги подиспразнија улиците и плоштадите во Приштина.
Но, на Косово не е жешко само поради времето. Врие во законодавната зграда.
Самоопределување инсистира Аљбулена Хаџиу да биде претседателка на парламентот и се обидува да дојде до мнозинство преку партиите на малцинствата. Блокот опозициски партии одбива да ја гласа, секој поради свои причини.
„Се потсмеваат сите политички партии, почнувајќи од Албин Курти, кој е виновен некаде 42% или повеќе. Тој е главен, домаќинот на куќата во семејството беше, затоа што веќе не е и овие другите исто така не можат да најдат решение, штета“,
рече граѓанин.
„Тие го злоупотребија гласот на граѓаните и сега се кошкаат во парламентот. Има подобри од таа жена, има поспособни, повредни луѓе. Таа ја изгуби шансата, заменете ја, има и други. Овие другите ќе гласаат“,
вели жител на Косово.
„Не работат добро, имаат можност да направат многу повеќе, ова што се случува е… навистина немам зборови“,
рече граѓанин.
Во петмесечната битка во парламентот, Самоопределување успеа да стигне до најмногу 57 гласа за својата кандидатка од потребните 61. Според изјавата која за „360 степени“ ја даде пратеничката Фиторе Пацоли, немаат намера да се откажат.
„Од самиот почеток, во рамките на законските рокови, вложивме напори што е можно поскоро да го предложиме името на кандидатот. Го предложивме, но наидовме на блокада од опозицијата. Како најголема парламентарна група, вложивме напори и презедовме неколку иницијативи за да излеземе од овој институционален ќор-сокак, но гледаме дека опозицијата не сака да најдеме заеднички јазик за да го конституираме собранието“,
рече Пацоли.
Свои позиции, иако спротивставени со тие на власта, има и опозициската партија со најмногу пратеници, ДПК. Немаат намера да ги напуштат, вели пратеникот Перпарим Груда.
„Ние воспоставивме еден принцип: секој што не бил член на владата на Курти – 1 или 2, кој не бил министер во владата на Албин Курти, ние ќе го гласаме од едноставна причина што сакаме да го деблокираме формирањето на парламентот. Инаку, нема европска земја во која се бара од опозициска партија, како од нас, да ѝ се продолжи мандатот на власта. Но, ние ова го правиме за да донесеме нов стандард во политиката, за да не се блокира формирањето на институциите“,
вели Груда.
Кога стигнаа до 57 гласа, од Самоопределување се обидоа да направат дополнителен маневар. Побараа тајно да гласаат за претседател на собранието, барање кое го испратија до Уставниот суд.
„Сега најсмешно е што ако Уставниот суд дозволи собранието, како што предложивме, да продолжи со тајно гласање, што би им овозможило на пратениците послободно да се изразат, имаме опозициски партии кои велат дека ќе го објават гласањето, со што ги кршат принципите на демократијата и имаат намера да прекршат постапка што бара од пратениците да гласаат тајно. Тие велат дека ќе го направеле тоа јавно, ќе го сликаат (ливчето), што е многу голема грешка и значи дека се заинтересирани да го одолговлекуваат процесот колку што можат. Во наш интерес е како најголема политичка група да го конституираме собранието, да ја избереме новата влада и да продолжиме со проектите напред“,
вели Пацоли.
Перпарим Груда од редовите на опозициската ДПК потврдува дека се категорично против овој начин на гласење, имајќи го предвид Деловникот на парламентот.
„Ние не го прифативме од самиот почеток и не учествуваме во тоа гласање, прво затоа што Деловникот на собранието не дозволува промена на начинот на гласање во постапка што веќе е започната. Мислам дека промената на начинот на гласање од јавно во тајно имаше две основни цели – Самоопределување да ја спаси Аљбулена Хаџиу и да каже дека таа не се разрешува со гласање, туку комисијата одлучила така, и второ, да се одолговлекува постапката на неодредено време, додека од друга страна тие продолжуваат да ги држат владините функции, нешто што Законот за влада и Уставот не го дозволуваат. Во овој случај се работи за узурпација на власта“,
рече Груда.
Другите опозициски партии декларираат други причини да не гласаат за Хаџиу. Демократската лига на Косово бара формирање преодна влада, додека од партијата на Рамуш Харадинај велат дека ќе гласаат за оној што ќе ги обедини сите партии. Но, тоа што сите се против Самоопределување не значи дека имаат заедничка опозициска платформа. Напротив.
Универзитетскиот професор Дритеро Арифи вели дека ситуацијата е безнадежна бидејќи не гледа придвижувања кон соработка, што би довело до решение на политичкиот ќор-сокак. За најодговорна, сепак, ја смета партијата која освоила најмногу мандати.
„Движењето Самоопределување не се обиде со сериозноста што треба да ја има, се обиде поиндиректно да создаде коалиција. Но, така не се прави ниту влада, ниту се избира претседател на собранието. Кога немате гласови, треба да барате соработка и мора да комуницирате, а Самоопределување се чини дека го има ова како своја најслаба точка, односно комуникацијата и соработката на долг рок. Ова го казнува Самоопределување затоа што не успева да го конституира собранието, иако победи на изборите и следствено е невозможно да формира влада затоа што без да го помине собранието не може да дојде до формирање влада. Затоа, на некој начин, ако го гледаме како целосна слика, тоа ќе ги казни Косово и благосостојбата на граѓанинот на долг рок“,
вели Арифи.
Според Арифи, или ќе се случи некоја трагедија на Балканот што ќе ги принуди партиите да формираат поширока влада или ќе се одржат вонредни избори. На тие избори, очекува тој, резултатот ќе биде сличен како сега – но не и епилогот.
„Мислам дека иако можеби ќе имаме приближно исти бројки, вонредните избори би создале сосема поинаков моментум бидејќи тогаш, дури и да дојдеме до истите бројки, партиите би нашле излез затоа што не можеме повторно да одиме на вонредни избори зашто тогаш тоа би било премногу и за тие партии, но и за граѓаните и многу висок финансиски трошок, па затоа би биле принудени, кажувам во наводници, да соработуваат, доброволно или неволно“,
рече Арифи.
Излез посакуваат и граѓаните. Уморни се и од сцените во собранието и од потенцијално нови избори. Бараат договор – сега.
„Слушнавте еден германски амбасадор како вели дека ако играчот не игра добро, треба да се смени. Дури и Меси, ако прави грешки, мора да се смени, дури и оваа госпоѓа мора да се смени, заменете ја со друг. Јас бев наставник 35 години, ако не сум им се допаѓаал на учениците, им реков дека ќе им предава некој друг“,
рече граѓанин на Косово.
„Мислам дека некој треба да попушти, без оглед на дебатите поради ситуацијата, да не зборуваме глобално, но треба да се попушти и треба да продолжиме напред без оглед на тоа, ние сме се движеле напред дури и во најтешките ситуации“,
вели жител на Приштина.
„Верувам дека ако не се реши ќор-сокакот, народот треба да се мобилизира секоја сабота, можеби дури и секој ден, сè додека не се најде јазик на помирување“,
рече граѓанин.
Следната шанса за избор на претседател на косовскиот парламент е веќе утре. За тогаш е закажано 38. продолжение на конститутивната седница.