Посочи дека оваа одлука ќе доведе до уставно подисциплиниран законодавец, зашто важно е на каков начин и во каква постапка се носат законите. Не е спорно, додаде, правото на законодавецот да нормира, да врши измени и дополнувања, но постапката мора да биде транспарентна и да ги почитува правните принципи
Уставниот суд денеска со мнозинство гласови донесе одлука и поведе постапка за оценка на уставноста на членовите 17 и 18 од Законот за изменување и дополнување на Изборниот законик, соопшти на прес-конференција претседателот на овој суд, Дарко Костадиновски.
Според него, судот има сомнежи во уставноста на измените на Изборниот законик, како од неговата формална, така и од неговата материјална страна. Се повредуваат, како што рече темелни вредности како владеење на правото и политичкиот плурализам, како и принципот на еднаквост на граѓаните.
„Под сомнеж се довеедува од аспект на две темелни вредности на нашиот уставен поредок, владеењето на правото и политичкиот плурализам. Под сомнеж за уставноста се доведуваат и измените од аспект на повреда на принципот на еднаквост на граѓаните пред Уставот и законите, како и од аспект на на членовите 22 и 23 од Уставот кои ги уредуваат еднаквоста на изборачкото право и пристапот на граѓаните, секој има право да учествува во обавување на јавна функција“, вели Костадиновски.
Оваа одлука, како што рече тој, е особено важна, бидејќи по долги години, за прв пат Уставниот суд се одважи и почна да ја почитува формалната уставност на законите, односно постапката на нивно донесување.
„Досега судот го оценуваше формалниот аспект во постапката, само во поглед на потребниот број на гласови, односно дали некој закон е донесен со потребниот број на гласови. Но, сега со одлуките за измените на Кривичниот закон и со измените на Изборнит законик, Уставниот суд навлезе подлабоко и ќе ја цени формалната уставност на постапката на донесување на прописите“, рече тој.
Посочи дека оваа одлука ќе доведе до уставно подисциплиниран законодавец, зашто важно е на каков начин и во каква постапка се носат законите. Не е спорно, додаде, правото на законодавецот да нормира, да врши измени и дополнувања, но постапката мора да биде транспарентна и да ги почитува правните принципи.
„Измените на цензусот со членовите 17 и 18 се направени во нетранспарентна постапка, ја повредуваат правната сигурност и предвидливост, кои се фундаментални принципи за владеење на правото. Отсуството на јавна и експертска расправа дополнително ги компромитира измените, кои се спротивни на меѓународните стандарди. Со тие стандарди, не е препорачливо најмалку една година пред избори да се прават суштествени измени. За жал, нашиот законодавец направил суштествени измени и на граѓаните им го ограничил правото да се кандидираат или им го отежнал пристапот до вршење на јавни функции“, кажа претседателот на Уставниот суд.
Според иницијативата што ја разгледува судот, измените на Изборниот законик го подигаат прагот за поднесување независни граѓански листи за 1 отсто од гласачкото тело. Подносителите на иницијативата сметаат дека тоа ги става во нееднаква положба независните кандидати во однос на политичките партии, кои можат да поднесат листи со само 1 000 собрани потписи.
Спорно, според подносителите, е и тоа што измените се донесени во нетранспарентна и скратена постапка, без претходни консултации или јавна расправа.
Измените на Изборниот законик се изгласани во Собранието на 7 март 2024 година.