Скокот на Северна Македонија за 24 места (од 111. на 87. место) се должни на синтезата на бодовите извлечени од извештаи и истражувања на седум независни меѓународни организации. Од седумте истражувања, во пет има напредок, додека во извештаите на „Фридом хаус“ и „Глобал инсајт“ земјава има резултат како и претходната година
Начинот на кој се спроведени последните избори, процесите на реформа, судските постапки кои се водени за високипрофилни случаи на корупција, работењето на независните институции, односно Државната комисија за спречување на корупцијата, како и активностите на Владата, која направи Акцискиот план за борба против корупцијата – ова се причините што ги наведува Слаѓана Тасева како основа за подобрувањето на резултатот на Северна Македонија
Скокот од 24 места на Северна Македонија на Индексот за перцепција на корупцијата е највисок „скор“ на земјава во изминативе пет години, но не и најдобар. Од актуелното 87. место на листата со 180 земји, повисоко рангирани бевме во 2015 г., кога земјава се искачи на 66. место.
Северна Македонија го доби годинешново рангирање со вкупно 39 поени од можни 100 и е на иста позиција во однос на перцепција на корупција со Колумбија, Етиопија, Гвајана, Косово, Мароко, Суринам, Танзанија и Виетнам.
Темата на Индексот за перцепција на корупцијата за 2021 г. се човековите права, а заклучокот е дека таму каде што постои проблем со нивно почитување има и поголема загриженост од корупција.
Претседателката на „Транспаренси интернешнл – Македонија“, Слаѓана Тасева, вели дека Северна Македонија бележи подобрување на планот на човековите права, а тоа се должи на серија активности преземени главно во последните две години. Наведе и конкретни примери.
„Начинот на кој се спроведени последните избори, процесите на реформа, судските постапки кои се водени за високипрофилни случаи на корупција и работењето на независните институции, односно Државната комисија за спречување на корупцијата. Но, исто така, се бележат активностите на Владата, која направи Акцискиот план за борба против корупцијата. Целиот овој склоп на активности, иако има многу што да зборуваме дека не се направени чекори, вклучително и реформата во судството која стагнира, сепак, овие активности во последните две години, веќе го покажуваат своето влијание и затоа имаме подобрување на Индексот за перцепција на корупцијата“,
изјави Тасева на денешната презентација на извештајот на „Транспаренси интернешнл“.
Северна Македонија и Косово бележат најголем „скок“ во позиционирањето во регионот. За две места подобрување има и Црна Гора, која се искачи на 67. позиција. Хрватска стагнира на 63. место, а другите земји бележат пад.
Бугарија е на 78. место (а била 69.), Србија има пад од две места и сега е 96., а Босна и Херцеговина има подобрување од едно место и е на 110. позиција.
И Албанија е на 110. место на скалата, но во споредба со претходното рангирање паднала за шест позиции, исто како и Словенија (од 36. на 41. место).
Далеку од совршени
Скокот на Северна Македонија за 24 места (од 111. на 87. место) се должни на синтезата на бодовите извлечени од извештаи и истражувања на седум независни меѓународни организации. Од седумте истражувања, во пет има напредок, додека во извештаите на „Фридом хаус“ и „Глобал инсајт“ земјата има резултат како и претходната година.
Индексот за перцепција на корупцијата (ИПК) рангира 180 земји и територии според перцепирани нивоа на корупција во јавниот сектор на скала од 0 (многу корумпирано) до 100 (некорумпирано). Со вкупно 39 поени, земјава е под половината, па и покрај напредокот, се смета дека состојбата е далеку од совршена.
Глобална стагнација
Според Извештајот на „Транспаренси интернешнл,“ 86% од државите не направиле или пак имаат многу мал напредок во последните 10 години. Резултатите од сите регионите во светот бележат определено опаѓање или стагнирање.
На највисокото место на листата се наоѓаат Данска (88), Финска (88) и Нов Зеланд (88), и сите тие се во топ 10% во светот на Индексот за граѓански слободи Democracy Index.
Сомалија (13), Сирија (13) и Јужен Судан (11) остануваат на дното на индексот (Сомалија и Јужен Судан се нерангирани).
Според Тасева, сè што се прави и на глобално ниво покажува дека и таму каде што се направени исчекори, резултатите не се трајни.
„Не успевајќи да се борат против транснационалната корупција во нивните јурисдикции, многу најдобри држави им овозможуваат на корумпираните водачи низ светот да го сокријат нивното незаконско богатство – пари кои се користат за одржување на незаконски мрежи и наградување. Концентрацијата на богатството и моќта, пак, им помага на зајакнување на корумпираните за фалсификување на изборите, поткопување на институциите и владеење со страв.
Истрагите на пандора-досиејата покажаа како високи претставници, олигарси и милијардери го злоупотребувале глобалниот финансиски систем и го преместиле богатството во прекугранични држави, вклучувајќи го и Австралија (73) и Велика Британија (78), Сингапур (85), Хонгконг (76) и САД (67). Многу земји со висок резултат на индексот продолжуваат да служат како центар за валкани пари.
Во авторитарните режими каде малкумина ја имаат контролата, само колективната сила што ја имаат обичните луѓе може да доведе до неотповиклива одговорност. Таков беше и нашиот пример со последните локални избори.
Процесот на пристапување на Европската унија во Западен Балкан и Турција – и потенцијално во некои источноевропски земји во иднина – нуди можност да се сврти падот во регионот. Веќе се гледаат први резултати, но владите во регионот мора да ги направат неопходните реформи, вклучувајќи создавање средина во која обичните луѓе можат безбедно да дејствуваат како контрола на злоупотребите на власта“,
изјави Тасева.
Средната ИПК оценка е 43 веќе десетта година по ред, а 2/3 од земјите имаа добиено под 50 поени. Во последната декада, 154 земји или паднале на индексот или немаат никаков развој.
Со стагнацијата на антикорупциските политики, под напад се човековите права и демократијата, предупредува „Транспаренси интернешнл“.