Во фабриките во Северна Македонија има подобар однос кон вработените, а подобро е и управувањето со талентите во споредба со други земји од регионот, покажува истражувањето за менаџерските практики во четири земји од Балканот, кое е изработено од Економскиот факултет во Виена.
Истражувањето ги анализира менаџирањата со фабриките во Северна Македонија, Србија, Хрватска и во БиХ. Резултатите покажуваат дека најдобро се управувани фабриките во ИТ-секторот и во електронската индустрија, додека најлош менаџерски пристап има во фабриките во металуршката индустрија.
Во рамки на истражувањето анкетирани се 385 бизнисмени од 277 фабрики. Со тоа се опфатени нешто повеќе од 10 отсто од вкупниот број фабрики во регионот. Освен тоа, авторите на истражувањето посетиле дел од фабриките за на самото место да ги согледаат менаџерските практики.
Недостигот на квалификуван кадар, иселувањето, сивата економија и високото даночно оптоварување биле посочени од бизнисмените од сите четири земји како најголеми проблеми за водење бизнис. Освен тоа, тие укажале дека се неопходни реформи во јавниот сектор, но и поедноставување на административните процедури.
Семејните фирми имаат многу подобар однос кон вработените
Истражувањето покажува дека типот на сопствеништво во фабриките во голема мера влијае на начинот на менаџирање. Фабриките во сопственост на основачот, кои останале во сопственост на семејството откако сопственикот се повлекол од бизнисот, имаат подобри менаџерски практики од фабриките со друг тип сопствеништво.
Оваа разлика е далеку поголема кога се работи за односот кон работниците. Истражувањето покажува дека во фабриките што се во фамилијарна сопственост односот кон работниците е многу подобар од фабриките каде што има друг тип сопствеништво.
Резултатите, исто така, покажуваат дека приватизираните фабрики и понатаму задржале значаен дел од менаџерските навики од периодот кога биле во сопственост на државата.
Фабриките со странски капитал се управувани подобро од домашните
Но, факторот што најмногу придонесува за разликите меѓу одредени фирми, кога се работи за менаџирањето, е потеклото на сопствеништво. Фабриките во сопственост на странски корпорации се значително подобро водени од домашните. Авторите на истражувањето, сепак, напоменуваат дека и во странските компании постои голема осцилација на менаџерските практики.
Деталната анализа покажува дека најголемата разлика меѓу фабриките во сопственост на странски корпорации произлегува од тоа колку им се достапни упатствата и формалните процедури за управување од централните фирми. Фабриките што немаат доволно поддршка од своите централи се управувани на сличен начин како и домашните фабрики.
Бизнисмените се пожалиле на нелојална конкуренција
Истражувањето ги издвојува надворешните фактори во земјите кои се пречка за подобро менаџирање. Во случајот со Северна Македонија, менаџерите што биле интервјуирани се пожалиле дека Законот за работни односи е проблематичен. Според нивните одговори, домашната регулатива била пресликана од словенечката, без притоа да биде приспособена на македонските услови.
Во делот на трудот, како проблем се споменува високото ниво на структурална невработеност, каде што има дискрепанција меѓу вештините на работната сила и вештините што ги бара работодавачот. Како еден од проблемите кај домашните фирми, што предизвикува нелојална конкуренција, се и примерите во кои вработените се принудени да го враќаат регресот за годишен одмор.
„Средствата од регресот за годишен одмор, кои работодавачите со закон се обврзани да ги исплатат, во многу домашни фирми се исплаќаат, но потоа од вработените се бара да ги вратат овие пари назад во кеш“,
пишува во истражувањето.
Од аспект на владините политики и функционирањето на институциите, истражувањето како проблематични ги издвојува: „конфликтниот политички пејзаж со тензии меѓу словенското мнозинство и албанското малцинство и предизвиците во справување со сивата економија“. Анкетираните бизнисмени се пожалиле и на несоодветна инфраструктура која, според нив, оневозможува инвестиции во руралните делови од земјата.
Во однос на даночниот систем, менаџерите се пожалиле на превисоки придонеси. Ова, според нив, ги ограничува работодавачите да плаќаат повисоки бонуси.
Истражувањето е изработено со поддршка на Фесто стипендија, а автори се докторандот на Виенскиот економски факултет, Јелена Церар, и професорот Филип Ц. Нел. Асистент за спроведување на истражувањето во македонските компании беше Мирослав Драганов.