Претставниците на НАТО и дипломатите, како што наведува Ројтерс, очекуваат Руте да ги задржи приоритетите на Столтенберг во 32-члената Алијанса – натамошна поддршка на Украина, поголеми инвестиции во одбраната од страна на земјите членки и одржување на ангажираноста на САД во европската безбедност
Поранешниот премиер на Холандија, Марк Руте, од денеска и официјално ја презеде функцијата генерален секретар на Северноатлантската алијанса – НАТО, со мандат од пет години. Тој доаѓа на чело на одбранбениот сојуз во критичен момент, кога на европска почва и понатаму беснее војната во Украина, а се наближуваат и клучните претседателски избори во Соединетите Американски Држави (САД), пишува Ројтерс.
Примопредавањето на функцијата меѓу досегашниот генерален секретар Јанес Столтенберг и неговиот наследник Руте се одржа денеска на свечена церемонија во седиштето на НАТО во Брисел, каде што двајцата присуствуваа на положувањето венци на споменик во кругот на седиштето.
Руте официјално беше избран за нов генерален секретар на НАТО на 26 јуни годинава откако амбасадорите на сите 32 земји членки го одобрија неговото назначување.
Поранешниот холандски премиер беше силно поддржан од САД, а патот до функцијата шеф на НАТО му беше отворен откако романскиот претседател Клаус Јоханис ја повлече својата кандидатура уште пред состанокот на Северноатлантскиот совет.
Претставниците на НАТО и дипломатите, како што наведува Ројтерс, очекуваат Руте да ги задржи приоритетите на Столтенберг во 32-члената Алијанса – натамошна поддршка на Украина, поголеми инвестиции во одбраната од страна на земјите членки и одржување на ангажираноста на САД во европската безбедност.
Руте, кој се повлече од функцијата премиер на Холандија оваа година, по рекордни 14 години поминати на оваа позиција, е жесток поддржувач на Украина и гласен во повиците до европските сојузници да се ангажираат во зајакнувањето на одбраната на континентот.
Како еден од предизвиците, новиот генсек на НАТО го очекува и исходот од претседателските избори во САД, кои се оценуваат како клучни бидејќи едниот од кандидатите, поранешниот американски претседател Доналд Трамп е скептичен во однос на улогата на НАТО.
Од друга страна, војната во Украина ја врати НАТО-алијансата, основана во 1949 година како одбранбен сојуз за одвраќање на заканите од тогашниот Советски Сојуз, во центарот на меѓународните работи.
Шведска и Финска ги напуштија долгите традиции на неврзаност за да се приклучат на НАТО поради неговата клаузула за колективна одбрана, според која нападот врз една членка се смета за напад врз сите.
Војната, исто така, го поттикна НАТО да испрати дополнителни војници на своето источно крило и радикално да ги обнови своите одбранбени планови, сфаќајќи ја опасноста од можен напад од Москва посериозно отколку во кој било претходен момент од крајот на Студената војна.
Додека западните лидери нагласуваат дека НАТО е одбранбен сојуз, Москва долго време го прикажува како закана за безбедноста на Русија.
Една од клучните задачи на Руте ќе биде да ги убеди членките на НАТО да обезбедат дополнителни трупи, оружје и инвестиции за целосно да ги реализираат новите одбранбени планови, велат дипломатите и аналитичарите, пренесува Ројтерс.
Соединетите Американски Држави се доминантна сила на НАТО, но Алијансата одлуките ги носи со консензус, така што голем дел од работата на генералниот секретар е правење компромиси меѓу сојузниците.
Според дипломатите, долгогодишното искуство на Руте во водење коалициски влади во неговата земја го прави добро приспособен за новата улога.
Сепак, тие велат дека тој можеби ќе треба да стави граница на својата повремена тенденција отворено да ги критикува другите европски земји и инсистирањето на фискални политики кои ги лутат источноевропските сојузници кои бараат заедничко задолжување во рамките на Европската Унија за одбранбени проекти.
Во пресрет на напуштањето на функцијата, досегашниот генсек на Алијансата, Јенс Столтенберг, во колумна за „НАТО ривју“ се осврна на резултатите од своето 10-годишно раководење со Алијансата и на предизвиците со кои се соочи Пактот во овој период, како руската агресија врз Украина, зголемувањето на глобалната конкуренција, тероризмот, кибернападите и климатските промени, кои, според него, го променија безбедносен пејзаж и начинот на функционирање на НАТО.
Како најзначајни промени во тој правец Столтенберг ги посочи зајакнувањето на одбранбената способност на НАТО, зголемувањето на производството на воената индустрија, растот на средствата што членките ги одвојуваат за одбраната, проширувањето на Алијансата со четири нови земји – Црна Гора, Северна Македонија, Финска и Шведска, продлабочување на партнерствата со ЕУ и државите од Индопацифичкиот регион и од јужно соседство и зацврстување на капацитетите за справување со новите предизвици.
Според Столтенберг, петте научени лекции за време на неговиот мандат, кои се клучни за континуиран успех на НАТО, се дека безбедноста не е бесплатна, дека слободата е повредна од слободната трговија, дека одржувањето на моќна воена сила е предуслов за дијалог, дека воената моќ има свои граници и дека сојузништвото меѓу Европа и Северна Америка е суштинско за мирот и безбедност и за сегашните и за идните генерации.