„Како судија, верувам ме познавате сите, знаете дека кај мене нема одолговлекување постапки, нема чување предмети во фиока, не ставам тешки предмети под тепих и токму затоа за овие предмети нема да дозволам да не бидат завршени. Но, пак ќе речам дека тоа што досега не беа ставени на дневен ред не е моја вина ниту, пак, е вина на моите судии. Се надевам дека во текот на септември-октомври ќе имаме одлуки за двата предмета – за Преспанскиот договор и за Законот за употреба на јазиците“, рече претседателката на Уставниот суд на денешниот брифинг со новинарите
Претседателката на Уставниот суд кратко информира и за предмети што се актуелни, беа и сè уште се во фокусот на јавноста. Таа посочи дека има иницијатива за работните часови на работниците кои ќе бидат ангажирани на коридорите 8 и 10-д кои ќе ги гради американско-турскиот конзорциум „Бехтел и Енка“. Таква иницијатива има, дадена е во работа на судија известител и на советник на судот. Кога ќе биде готов рефератот, веднаш ќе биде ставен на седница со оглед дека јавноста е значително заинтересирана за овие предмети, рече Кацарска
Двата клучни предмета, кои со години чекаат на одлучување во Уставниот – Преспанскиот договор и Законот за употреба на јазиците, претседателката на Судот е решена престојнава есен да ги стави на дневен ред и уставните судии да донесат одлуки за нив, без разлика дали ќе бидат во комплетен состав или не.
Ова денеска на брифинг го соопшти претседателката на Уставниот суд која ги собра новинарите да ги информира за плановите на Судот, чекорите што има намера да ги преземе и актуелните иницијативи кои го предизвикуваат вниманието на јавноста.
Наративот на Кацарска се движеше во интервали кои одеа од жестоки критики до пофалби за она што е веќе направено или е на добар пат да го види светлото на денот.
Критиките беа упатени до политичарите, конкретно до пратениците, поради кочењето на изборот на двајца судии во Уставниот суд за тој да може да функционира во целосен состав од деветмина.
„Пратениците се мајтапат со Уставниот суд и со граѓаните на нашата република“,
рече Кацарска на самиот почеток на брифингот откако соопшти дека двата предмета – оној за Преспанскиот договор и оној за Законот за употреба на јазиците ќе бидат ставени на дневен ред за одлучување.
Дека дотогаш на овалната маса во Уставниот суд ќе седнат деветмина судии, Кацарска не е оптимист.
„Не очекувам дека во скоро време ќе изберат судии. Несовесно постапување не е дозволено од никого, а најмалку би рекла од пратениците. Не очекував дека толку долго ќе се провлече оваа ситуација, но веќе еве од 2 јуни почнуваме трета година во која Судот не е комплетиран. Долг период работевме на работ на кворум со само пет судии и ќе беше многу несериозно од мене ако ги ставев тие предмети, важни за државата, на седница со само пет судии, сега сме седум. Но, повторно ќе нагласам дека не очекувам дека парламентот, конечно, ќе почне да го почитува Уставот и да избере судии и токму затоа овие предмети би сакала да ве информирам дека ќе бидат ставени на седница некаде во текот на септември, најдоцна на почетокот на октомври“,
рече Кацарска.
За ова, како што посочи таа, биле информирани судиите на вчерашниот состанок и се согласиле со ставовите на претседателката на Уставниот суд. Во предметот за Преспанскиот договор таа рече дека има пет инцијативи, додека во оној за Законот за употреба на јазиците нивниот број е 13. Тоа што досега предметите не биле завршени Кацарска вели дека не било нејзина вина.
„Како судија, верувам ме познавате сите, знаете дека кај мене нема одолговлекување постапки, нема чување предмети во фиока, не ставам тешки предмети под тепих и токму затоа за овие предмети нема да дозволам да не бидат завршени. Но, пак ќе речам дека тоа што досега не беа ставени на дневен ред не е моја вина ниту, пак, е вина на моите судиите. Се надевам дека во текот на септември-октомври ќе имаме одлуки за двата предмета“,
рече претседателката на Уставен на брифингот.
„Упатството за матична евиденција е неуставно”
Во врска со измените и дополнувањата на Упатството за начинот на водење, заштита и чување на матичните книги и списи, издавање изводи, уверенија, преписи и копии врз основа на матичните книги, водење постапка и составување на записник за најдено дете, обновување на уништени, оштетени или исчезнати матични книги, како и за обрасците на матичните книги, регистарот на матичните книги, изводите и уверенијата што се издаваат врз основа на матичните книги, за кои вчера уставните судии одлучија да поведат постапка по сопствена иницијатива, Кацарска рече дека предлогот бил нејзин, а го прифатиле сите останати судии.
На новинарско прашање дали додека Уставниот суд донесе одлука ќе има привремено запирање на неговата употреба, Кацарска рече дека праксата на Судот во оваа фаза од постапката не е таква.
„Постапката во Уставниот суд за времени мерки не е како што е во граѓанскиот суд, на пример. Ние можеме во текот на нашата работа, ако поведеме постапка во таа фаза одлучуваме за привремена мерка. Не можеме пред седница да одлучиме за привремена мерка“,
рече таа.
Дали предмет на оценување ќе биде само подзаконскиот акт или Законот за матична евиденција бидејќи, според информацијата од Министерството за правда кое го донесе Упатството на 29 мај тоа е во согласност со Законот, претседателката на Уставниот суд рече дека не знае како ќе одлучи Судот.
„Ние имаме оформено предмет само за упатството, дали во текот на постапката ќе се осврнеме и на закон или во меѓувреме ќе има иницијатива за законот или ние ќе оформиме предмет и за него, тоа е нешто за што може да говориме потоа. Во оваа фаза е оформен предмет за упатството. Што понатаму ќе видиме“,
рече Кацарска.
На директно прашање зошто предложила Уставен по сопствена иницијатива да отвори предмет за Упатството за матична евиденција, Кацарска одговори директно, но не сакаше да навлегува во детали и аргументи поради самата постапка.
„Затоа што сметам дека е неуставен. Сметам дека Упатството е спротивно на Уставот. Има одредби кои се косат со Уставот“,
рече претседателката на Уставен.
Во врска со иницијативата за истото Упатство, која вчера најави дека ќе ја поднесе партијата Левица, Кацарска и нејзините соработници рекоа дека до денеска попладне, пред почетокот на брифингот (во 13 часот), во Судот не стигнала никаква иницијатива од партијата на Димитар Апасиев.
За иницијативата Кацарска рече дека веќе е распределена кај судија известител и очекува во брзо време да биде ставена на дневен ред.
Нов акт за Уставниот суд наесен треба да го замени актуелниот Деловник стар 30 години
Претседателката на Уставен најави оти очекува наесен да биде донесен нов акт за Уставниот суд, кој треба да го замени актуелниот Деловник за работа на Судот, кој е врсник со осамостојувањето на државата, односно е стар повеќе од 30 години.
„Веќе долго време го најавувам новиот акт за Уставен суд бидејќи знаете дека нема закон за Уставен суд во Република Северна Македонија. Ние работиме со Деловник кој е од 1992 година. Тој Деловник ја завршил својата улога, години наназад бил во примена и сите предмети и сите постапки се воделе согласно тој деловник, но има сега работи што гледаме дека се пропуштени во него. Направивме еден добар акт кој пред сè нема да се вика деловник туку ќе биде акт на судот, со многу измени. Овој акт исто така го оставив кога судот ќе биде во комплетен состав, но со оглед дека не очекувам дека судот ќе се комплетира, се надевам дека и овој акт ќе го донесеме во текот на есента некаде септември-октомври, можеби“,
рече Кацарска.
Според неа, станува збор за револуционерен акт во кој ќе има многу измени во однос на постапката, начинот на работа, финансиска самостојност на Судот и неговата организација.
Во новиот акт, како што посочи Кацарска, бил направен обид да се вметне и институтот уставна тужба, меѓутоа, како што додаде, за тоа сè уште се разговара со домашни и странски експерти.
„Сметам дека граѓаните се многу оштетени со тоа што немаме ние уставна тужба и сме една од ретките земји во Европа што немаме уставна тужба… Не може вие како граѓанин да имате право на здрава животна средина, а не можете да се обратите до Уставен суд, ако ви е загрозено тоа право. Не можете да одите директно во Стразбур (Европскиот суд за човекови права), угледот на државата е тука. Еден предмет помалку да оди во Стразбур е добивка за државата, еден изгубен случај е загуба за државата. Срамота е за државата, како ќе кажеме дека имаме изгубено 20, 50, 100 предмети пред судот во Стразбур. Дали ќе успеам во овој дел не сум сигурна, затоа што има поделени мислења“,
рече Кацарска.
Одлична соработка со Бугарија: Ќе се формира балкански форум на уставни судови
Претседателката на Уставниот суд се пофали за соработката на Судот на меѓународен план, особено со својата колешка од Бугарија, со која, како што соопшти, иницирале формирање балкански форум на уставни судови наесен, во октомври.
„Тоа е добро за соработка, за размена на искуства. Размена на наши советници со нивни советници за дообучување и дообразување на советниците. Оваа иницијатива веќе ја прифатија неколку земји како Грција, мислам Романија, Албанија, Косово, има најава од Црна Гора… Очекуваме да одговорат Хрватска, Словенија и тоа е она што во моментов е актуелно и многу битно затоа што, повторно ќе кажам, ние со Уставниот суд на Бугарија имавме склучено меморандум за соработка кој функционира одлично. Бев многу среќна што прифатија, без никакво приговор, меморандумот да биде склучен на македонски јазик“,
рече Кацарска.
Има иницијатива за оценување на уставноста на работните часови за коридорите 8 и 10-д
Таа на брифингот кратко информира и за предмети кои се актуелни, беа и сè уште се во фокусот на јавноста. Таа посочи дека има иницијатива за работните часови на работниците кои ќе бидат ангажирани на изградбата на коридорите 8 и 10-д кои ќе ги гради американско-турскиот конзорциум „Бехтел и Енка“
„Таква иницијатива има, дадена е во работа на судија известител и на советник на судот. Кога ќе биде готов рефератот, веднаш ќе биде ставен на седница, со оглед дека јавноста е значително заинтересирана за овие предмети. Исто така, интересен е предметот за превозот на средношколците и тој е распределен кај судија известител и кај советник на судот“,
наведе претседателката на Уставниот суд.
Инаку, таа беше прашана за одлуката на Уставен со која избраните и именувани функционери добија зголемување на платите за 78 отсто, што предизвика големи реакции во јавноста и зошто токму сега беше донесена.
Одговорот на претседателката на Уставен гласеше:
,,Затоа што имавме иницијатива. Тогаш стигна иницијативата. Ако имало иницијатива пред пет месеци, ќе сме одлучуваме тогаш, ако беше во декември оваа година, ќе одлучуваме после тоа. Значи, со добивањето на иницијативата ние постапивме по тој предмет. Имаше невистини кога се кажуваше дека за два месеци сме одлучиле, сме ја брзале, за четири месеци е одлучено, а веќе кажав дека овие рокови во кои ние одлучуваме по предметите е симнат на четири месеци. Ние имаме предмети кои се одлучуваат и за еден месец и за два и за три и за неколку недели, каде што гледаме дека е нешто неспорно, пресудена работа… Имаше една изјава, не е важно од кого, кога рече зошто Уставниот суд не го укина член 11 од Законот за плати на избрани и именувани функционери. Не можеме него да го укинеме, тоа е основата, овде е начинот, тоа е основата“.