Денеска, во Кривичниот суд во Скопје, обвинителството и одбраната во случајот „Таргет-Тврдина“ ги одржуваат своите завршни зборови. Станува збор за „предметот над сите предмети“ од т.н. „бомби“, кој треба да одговори – кој, како и зошто прислушувал незаконски во Македонија во периодот од 2008 до 2015 година.
Според обвинителството, незаконското прислушување се одвивало во УБК, и тоа преку три системи за следење на комуникациите. Незаконски биле следени 4 286 телефонски броја, за кои воопшто не биле издадени судски наредби.
Ристовска: Како се извадени „бомбите“
Прво, своите завршни зборови ги дава обвинителството. Обвинителката Ленче Ристоска пред судот се обиде да го објасни целиот процес, како течело прислушувањето, како биле вадени податоците и како била уништена опремата.
Нејзиниот излагање го почна со потсетување дека земјата веќе има две афери со прислушување, во 1992 и во 2000 година, за кои никој не одговарал. Хронолошки, потоа стигна до 2008 година, кога и почнуваат дејствијата во предметот.
Таа година, сведокот Ѓорѓи Лазаревски, инаку вработен во УБК, забележува дека во системот за следење на комуникациите има броеви за кои нема судска наредба.
„Ѓорѓи ги копира сите податоци од системот, за маркирање, бришење и таргетирање телефонски броеви. За појаснување, маркирање е процес на доделување на некој број на системот за следење, а таргет е бројот кој е предмет на следење. Ѓорѓи успева да ги издвои податоците и чии телефонски броеви биле предмет на следење, имајќи пристап до тогашната база на ‘Мобимак’. Така, сведокот Ѓорги доаѓа до сознанија дека се слушаат броеви на МВР, АРМ, политичари… Ѓорги, во тој момент, не презема ништо.“
кажа обвинителката Ленче Ристоска.
Во 2010 година и друго лице ја забележува истата работа.
„Сведокот Сашо Трајковски, во 2010 година, при отстранување проблеми од системот за следење на комуникации, забележал дека дел од таргетите се запишани со име и презиме, некои со псевдоним. Така на пример, ‘Кум’ се однесувал на Зоран Ставревски, ‘Риба’ се однесувал на Хари Костов итн… На кратко, се следат политичари, бизнисмени, влијателни новинари“,
кажа Ристоска.
Во текот на 2010 година Ѓорѓи Лазаревски разговара за овие сознанија со Звонко Костовски (вработен во УБК) и Звонко прифаќа да изнесе дел од материјалите. Ѓорѓи Лазаревски, пак, прави софтверско решение за читање и групирање на податоците (СМС-пораки и аудиоразговори), бидејќи тие се нечитливи без соодветен софтвер.
На крајот на 2010 година се вади првото ДВД од УБК. На него има СМС-пораки од Миле Јанакиески, Гордана Јанкулоска и други лица. Податоците завршуваат кај поранешниот директор на УБК, Зоран Верушевски.
Од 2011 до 2013 година, сведокот Ѕвонко Костовски, кој има пристап до системот во УБК, постојано вади разговори и СМС-пораки од системот.
„Ги вади од систем-салата на мемориски стик, па потоа од својата канцеларија ги пренесува на ДВД. Податоците му ги предава на сведокот Ѓорѓи Лазаревски… според проценката на Ѕвонко Костовски, тој успеал да извади околу 5% од вкупно прислушуваните разговори“,
рече Ристовска.
Според обвинителството, Звонко Костовски, кој ги вадел материјалите, немал директен контакт со Зоран Верушевски, каде што завршувале материјалите. Во една пригода Верушевски пратил порака до Звонко дали може во системот за следење да го стави Сашо Мијлаков, што Звонко го сфатил само како шега.
По изборот на Зоран Заев за претседател на СДСМ во 2013 година, работите се менуваат бидејќи лидерот на опозицијата бил запознаен со дел од материјалите, на кои препознал и свои разговори. Во 2014 година се вработуваат нови инженери кои Звонко Костовски ги обучува и со тоа полека ја губи можноста да изнесува податоци од системот.
Во 2014 година, на средби меѓу Зоран Заев и тогашниот премиер Никола Груевски, лидерот на опозицијата го информира првиот човек на Владата за материјалите до кои има пристап. Реакцијата на власта е случајот „Пуч“ од јануари 2015 година, во која Верушевски, неговата сопруга, Зоран Заев и други се осомничени за шпионажа и насилство над највисоките државни органи.
Еден од осомничените, Горан Грујевски од УБК, кога дознава дека во целиот процес е вклучен Ѓорѓи Лазаревски, му праќа порака преку Звонко Костовски дека „ќе му го пресече грлото“. Тогашното раководство на УБК доаѓа до „кртовите“, Лазаревски и Костовски, бидејќи МВР ја открива скајп-комуникацијата меѓу Верушевски и Лазаревски на лаптоп на Верушевски.
„Уапсен е и Звонко Костовски, дека по барање на Верушевски маркирал броеви… Тој трпи закани… и при првичното испитување негира тоа што му се става на товар… под притисок на МВР и непрофесионален однос на јавниот обвинител во случајот, под страв за сопственото и здравјето на сопругата и семејството, Звонко го признава делото. Исто како Звонко, и Ѓорѓи почнува постапка за спогодба пред Јавното обвинителство, но на крај не ја потпишува и останува во притвор“,
изјави Ристовска.
Додека јавноста во земјата се занимава со „Пуч“ и со „бомбите“, во една сабота во текот на март, еден од системите за прислушување е расклопен и изнесен од кругот на МВР за уништување.
Кој е осомничен и за што?
Во „Таргет-Тврдина“ се обвинети вкупно 12 лица. Меѓу нив се поранешниот директор на Управата за безбедност и контраразузнавање Сашо Мијалков, ексминистерката за внатрешни работи Гордана Јанкулоска и уште 10 други лица вработени во тајната полиција.
Двајца се недостапни за судот. Горан Грујевски и Никола Бошкоски одамна се во Грција, која одби да ги екстрадира во Македонија.
Сашо Мијалков и Горан Грујевски се во „срцето“ на тезата на обвинителството како инспиратори и реализатори на незаконското прислушување.
Што тврдеа Мијалков и Јанкулоска пред завршните зборови
Поранешниот шеф на УБК, Сашо Мијалков, го даде својот исказ во текот на минатиот месец. Отфрли каква било вмешаност во аферата со прислушувањето и уништувањето на опремата за следење на комуникациите. Тој ја држеше тезата дека во земјата имало и други системи за прислушување, освен тие на УБК, и раскажуваше дека во 2014 година израелска компанија презентирала опрема во неговата канцеларија, па, кога ја вклучила, детектирала дека има уште три други системи.
Тој тврдеше дека ниту имал техничка можност ниту наредил некому да прислушува.
„Јас никогаш не сум имал ниту техничка можност ниту привилегија да можам да дадам или да издадам наредба за следење комуникација во системот за следење во УБК. За да нема какво било недоразбирање, сакам да потенцирам и со највисок степен на одговорност да потврдам недвосмислено и категорично дека никогаш никому на никаков начин ниту писмено ниту усно сум дал наредба да изврши какво било дејствие во насока на следење на каква било комуникација, за што во текот на цела оваа постапка не видовме ниту еден материјален и вербален доказ“,
се бранеше Мијалков.
Тој дури и тврдеше дека речиси и да не го користел својот компјутер во канцеларијата, а не пак да следи нечија комуникација.
„Во принцип, познавајќи се себеси и својот карактер, немам интерес да следам чија било комуникација. А и не сум човек кој во своето секојдневие функционира користејќи компјутер. Она што го користам на дневна основа е телефонот, следење на интернет, мејл… Во текот на моето скоро деветгодишно раководење со УБК, можеби само неколкупати сум го вклучил компјутерот кој беше во мојата канцеларија за овие потреби кои ги споменав“,
рече Мијалков.
Поранешната министерка за внатрешни работи, Гордана Јанкулоска, е обвинета во овој предмет за уништувањето на опремата со која, според обвинителството, незаконски се прислушувало. Попрецизно, таа е дел од случајот „Тврдина“, кој потоа беше споен со предметот „Таргет“, за прислушувањето. Во сведочење пред судот, во јануари, таа рече дека не знаела што потпишува кога во УБК била формирана комисијата што ја уништи опремата за прислушувањето.
„До вакви сознанија дојдов кога СЈО го отвори предметот ‘Тврдина’ кој се однесува на уништувањето на опремата. Од оваа перспектива, можам да кажам дека, гледајќи ги писмените документи, без да се имаат предвид изјавите на сведоците, невозможно е да се препознае за што точно станува збор во таа постапка каде што била уништена опремата“,
рече Јанкулоска одговарајќи на прашање како дознала дека во УБК била уништувана и отпишана од евиденција опремата за следење комуникации.
Таа тврдеше дека потпишувањето на решението за формирање ваква комисија било како и секоја рутинска процедура при донесување акти во МВР, посебно што, како што кажа во сведочењето, до неа немало стигнато забелешки од правниот сектор кој по процедура го изготвува, анализира и доставува решението на потпис до министерот.
„Како сосема рутинска работа, решението кај мене било проследено на потпис без никакви забелешки, укажувања, уредно парафирано дека е целосно усогласено со она што го бара УБК, и било потпишано“,
рече Јанкулоска.