Претседателката зборуваше и за трагедијата во Кочани, оценувајќи дека пожарот откри системски пропусти, култура на неказнивост и корупција. Ги повика политичарите да престанат со дневнополитичките препукувања на сметка на судството околу овој процес
Претседателката Гордана Сиљановска-Давкова во нејзиното годишно обраќање пред пратениците, кое траеше повеќе од еден час, повика на национален консензус околу стратешките цели на државата за евроинтеграциите, посочувајќи дека тие не се само административен процес, туку политички предизвик кој бара уставни измени и јасни гаранции од Европската Унија и од Бугарија.
На почетокот на говорот таа се осврна и на трагедијата во Кочани, нагласувајќи дека судскиот процес ќе биде лакмус за довербата во правосудството и за реалната решеност за владеење на правото.
Во обраќањето зборуваше и на други теми, како реформите во јавната администрација, иселувањето на младите, заштитата на животната средина, борбата против фемицидот и потребата од нулта толеранција кон корупцијата.
Функцијата претседател, додаде, не смее да разделува, туку да обединува.
Национален консензус и гаранции за евроинтеграциите
За претседателката, македонските евроинтеграции се школски пример за последиците од занемарување на процедурата како гаранција за демократијата.
Посочи дека пратениците од минатиот состав немале увид во содржината од вториот протокол од Договорот со Бугарија, потенцирајќи дека кога ги соочува своите соговорници со овие и со многу други прашања, има впечаток како претходно да не им биле предочени.
„Се прашувам дали можеби ќе имавме поинаква Преговарачка рамка и заклучоци ако лидерите на ЕУ и Европскиот совет биле навреме и соодветно соочени со ова“,
кажа претседателката.
Според неа, одредени политичари во минатото требало да градат политички консензус дома и оти треба да учиме од нашите соседи, кои настапуваат едногласно и не ги негираат декларациите донесени до нивните парламенти.
„Разногласието за прашања од национален интерес од нас направи слаба држава. Двојните стандарди нè доведоа до чудна ситуација, од една страна сè уште има верба кај граѓаните дека ќе бидеме дел од ЕУ, но и растечки сомнеж дека кога било ќе бидеме дел од Унијата“,
вели таа.
Без јасни гаранции од ЕУ и од Бугарија и без соодветни заштитни механизми, со уште една уставна промена, како што рече, ризикуваме да излеземе од процесот, исто како што старецот на Хемингвеј излезе од морето, само со рибини коски и со соголен национален и културен идентитет.
„За да продолжат преговорите меѓу Македонија и Европската Унија, потребна е политичка волја, наша, но и на Унијата. Ние сме предложиле повеќе политички решенија, а ЕУ треба да избере едно од нив или да најде самата решение. Ако можеше да го да го направи тоа за Украина и Молдавија, може и за нашата држава“,
рече таа.
Потсети дека преговорите со ЕУ почнуваат и завршуваат со правосудството, а политичката волја е клучна за напредок.
Највисоки оценки од ЕУ, според неа, државата добила во периодот од 2017 до 2020 година.
„Тоа е периодот кога сме ги потпишале Договорот со Бугарија и Преспанскиот договор. Сега сме стигнале до ‘ограничен напредок‘. Оттука, вистинската пречка за евроинтеграцискиот пат не се Копенхашките критериуми, ниту реформите, туку прифаќањето решенија и услови што не се врзани со владеењето на правото. Што друго е новото барање за политичка подготвеност за пристапување, или политичка зрелост ако не де факто нов политички критериум воведен за да ја мери способноста на земјата кандидат да изгради стабилен политички консензус за членство во ЕУ во амбиент на длабока политичка и партиска поларизација. Во случајот со македонските евроинтеграции проблемот не е административен, туку лежи во уставните амандмани. Ние сме технички усогласен но политички блокиран кандидат за членство, велат бројни експерти и извештаи“,
кажа таа.
Трагедијата во Кочани нè доведе до ѕидот на срамот
Претседателката во говорот зборуваше и за трагедијата во Кочани, оценувајќи дека пожарот откри системски пропусти, култура на неказнивост и корупција.
„Кочани нè доведе до ѕидот на срамот“,
рече таа посочувајќи дека судскиот процес ќе биде лакмус-тест за довербата во правосудството.
Толерирањето на корупцијата и несанкционирањето на криминалот, како што рече, ја зголемуваат опасноста до точка на катастрофа.
„Во случајот на Кочани не зборуваме само за право, туку за правда, етика и морал. Ја разбирам болката на семејствата на настраданите. Го разбирам нивниот оправдан гнев и бес“,
вели Сиљановска-Давкова.
Ги повика политичарите да престанат со дневнополитичките препукувања на сметка на судството околу овој процес.
„Треба да ги оставиме на мир обвинителите да обвинуваат, бранителите да бранат, а судиите да судат. Партиите и политичарите треба да ги прекинат дневнополитичките препукувања на сметка на работата на судот и болката на семејствата. Нивните најмили не можеме да ги вратиме“,
кажа претседателката.
Од овој процес, како што додаде, ќе зависи дали судството ќе ја стекне или трајно ќе ја изгуби довербата кај македонските граѓани.
„Овој процес е тест за реалната решеност за владеење на правото, а не само декларативно на хартија“,
рече таа.
Од реформите во правосудството зависи неговата отпорност на влијанија
Во обраќањето пред пратениците таа се осврна и на можното доаѓање на мигранти од Обединетото Кралство, посочувајќи дека тие се безбедносна закана за таа држава, а уште поголема за нашата.
Повика на урбана дисциплина за јавниот простор со порака дека државата треба да ги штити граѓаните, а не тие да се штитат од неа.
Нагласи дека нема да именува двајца нови членови за Судскиот совет додека не се донесе новиот закон за ова тело, кој, како што рече, треба да направи вистинска промена, оти стариот е генератор за партизација, политизација и влијание на судството.
Според неа, од успешноста на реформите во правосудството ќе зависи и развивањето на неговата отпорност на различни влијанија.
„Од успешноста на правосудните реформи ќе зависи дали нашето судство ќе има сила да каже ‘не‘ кога политиката ќе му вели ‘да‘“,
рече таа.
Посочи дека реформите мора да бидат водени од принципи, а не од партиски интереси, односно од знаење и интегритет, а не од партиска лојалност.
На годишното обраќање на претседателката, присуствуваа премиерот Христијан Мицкоски, претседателот на Уставниот суд, Дарко Костадиновски, претставници на судската власт, началникот на Генералштабот, Сашко Лафчиски, претставници на верските заедници и на дипломатскиот кор.