Од 2019 до 2023 година, вкупно 1,18 милијарди американски долари биле насочени кон 275 организации вклучени во антиродови иницијативи во Европа. Петте земји со најголемо антиродово финансирање се Унгарија, Франција, Велика Британија, Полска и Шпанија
„Слични шеми се појавија и во други земји каде мнозинството е православно со цркви поврзани со Москва. Во Северна Македонија, Македонската православна црква ги предводеше протестите во јуни 2023 година против законите за родова еднаквост и матична евиденција, при што многу од демонстрантите се документирани дек се луѓе со врски со руски мрежи“, се наведува во Извештајот
Сала во Европскиот парламент, говорници и банери на четири политички групации, меѓу кои и на десноцентристичката Европска народна партија. Доволно за да се разбере дека темата на разговор ја има поддршката на умерена Европа, и од левата и од десната страна на политичкиот спектар.
„Се среќаваме, денеска, во еден критичен момент. Антиродови дејци земаат се поголем замав низ Европа. Не само на дискурзивно ниво, туку и преку влијание, финансирање и политички досег. Овој извештај ни ги дава фактите што ни се потребни за да возвратиме“.
Со овие зборови, европратеничката Јоана Шоринг-Вилгус од Прогресивиот сојуз на социјалисти и демократи ја отвори презентацијата на извештајот на Европскиот парламентарен форум за родови и сексуални права.
Целото име на извештајот е – „Следниот бран: Како религиозниот екстремизам ја враќа силата“. Публикацијата всушност е истражување за потеклото, агендата и финансирањето на антиродовите трендови во периодот од 2019 до 2023 година. Главниот заклучок е:
„Од 2019 до 2023 година, вкупно 1,18 милијарди американски долари биле насочени кон 275 организации вклучени во антиродови иницијативи во Европа. Петте земји со најголемо антиродово финансирање се Унгарија (172,2 милиони американски долари), Франција (165,7 милиони американски долари), Велика Британија (156 милиони американски долари), Полска (90,7 милиони американски долари) и Шпанија (66,4 милиони американски долари)“.
Најважниот дел за земјава е дека Балканот и Македонија првпат се предмет на интерес на еден ваков извештај.
„Можеби повпечатлив развој во религиозната димензија на антиродовиот активизам е драстичното зголемување на православно-христијанската општествена мобилизација против она што тие го нарекуваат родова идеологија. И ова можеме да го видиме многу јасно во мобилизацијата против, од една страна, ратификацијата на Истанбулската конвенција против родово базирано насилство и, исто така, активизам против ЛГБТИ-парадите низ многу држави во Источна Европа и Западен Балкан“,
вели Нил Дата, од Европскиот парламентарен форум и автор на извештајот во изјава за „360 степени“.
Нил Дата – автор на извештајот на Европскиот парламентарен форум
Конкретно, за Македонија, извештајот потенцира еден настан. Протестот организиран од црквата во 2023 година:
„Слични шеми се појавија и во други земји каде мнозинството е православно со цркви поврзани со Москва. Во Северна Македонија, Македонската православна црква ги предводеше протестите во јуни 2023 година против законите за родова еднаквост и матична евиденција, при што многу од демонстрантите се документирани како приврзаници на руски мрежи“.
Се обративме за коментар до Македонската православна црква – Охридска архиепископија.
„Познато е дека МПЦ-ОА пред две години на мирен собир организиран во дворот на соборниот храм „Св. Климент Охридски“ во Скопје, јавно го искажа своето несогласување со содржината на предлог-законите за матична евиденција и родова еднаквост. Тоа се заснова на ставот на православната црковна доктрина која е транспарентна по гореспоменатите прашања, заради што Црквата, ваквиот став, отворено го споделува и го актуелизира. МПЦ-ОА не учествува во нетранспарентни активности со други организации“,
ни одговорија од МПЦ-ОА.
На генералните заклучоци од извештајот дека црковните институции учествуваат во градењето на паралелна граѓанска инфраструктура, која го симулира „гласот на народот“, а е водена од идеолошки центри и надворешни интереси, од МПЦ одговaраат:
„Без да ги коментираме наводите од споменатиот извештај, посочуваме дека МПЦ-ОА ниту била вклучена ниту има некаква потреба да создава паралелни граѓански структури. Во многу покомплексни и потешки историски времиња и предизвици, МПЦ-ОА посведочила дека има одговорност достоинствено и на соодветен начин да го изрази сопствениот став, не само пред својот верен народ, туку и пред сите останати граѓани во македонското општество“.
Точно е дека МПЦ повика на протестот против законите за матична евиденција и родова еднаквост. Но, точно е и дека на него, под иконографија, знамиња и поддршка од верски и граѓански групи, беа упатени пораки кои речиси во целост се совпаѓаат со заклучоците наведени во извештајот.
Од Асоцијацијата за здравствена едукација и истражување „ХЕРА“ сметаат дека протестот не изгледал како да е поттикнат од верски побуди.
„Тоа е прв пат кај нас црквата да протестира, ние обично мислиме дека црквата треба да протестира и да го дигне гласот за солидарност, сплотување, социјална обесправеност, но не. Видовме дека црквата и сите други антиродови движења кои во суштина промовираат забрана на абортус, за време на ковид беа против вакцини, против здравствени интервенции и носење маски. Тоа се здруженија кои шират теории на заговори против 5Г технологија и ЛГБТ заедницата…Пред неколку години беше и протерувањето на руски свештеник токму поради поврзаност со антиродовите иницијативи“,
вели Елизабета Божиноска, програмска директорка на ХЕРА.
Елизабета Божиноска – програмска директорка на ХЕРА
Божиноска, во дискусијата ја внесува и неодамнешната измената на три закони од областа на образованието.
„Она што како организации го посведочивме и мрежата за заштита од дискриминација и родовата мрежа Платформа реагираше, ние прв пат во Македонија во април по брза и скратена постапка имавме носење на три закони во образованието без вклучување на младински организации, стручни лица или широка дебата, по брза постапка кои беа иницирани од неколку пратеници поддржани од мнозинството. Овие закони беа донесени директно под влијание на антиродовите и антидемократските организации и радикални групи кои постојат во Македонија“,
потенцира таа.
Па, кога веќе пратениците бришат термини како „род“ или „сексуално образование“ од закони, а МПЦ не крие дека светиот синод повика на протест за земски закони, решивме да направиме мини-тест. Имајќи ги предвид и наодите од извештајот „Следниот бран“, составивме неколку прашања и ги пративме до четирите најголеми партии и коалиции. Меѓу нив:
– Дали поддржувате родови политики? – Дали има антиродови центри во Македонија? – Дали забележувате руско влијание во антиродовите движења? – Како гледате на улогата на верските заедници во антиродовите движења?
Од ниту една партија не добивме писмен одговор. Но, од владејачката ВМРО-ДПМНЕ и од опозициската СДСМ добивме соговорници на оваа тема.
Антонијо Милошоски – пратеник од партијата ВМРО-ДПМНЕ
Антонијо Милошоски самиот беше потписник на една од законските измени со кои по брза постапка се избриша терминот „род“ од корпусот закони од областа на образованието, што беше во спротивност со првичниот предлог кој стигна од Министерството за образование.
„Да, имаше еден таков предлог којшто дојде од министерката за образование. Првично дадовме поддршка, но потоа имаше многу сериозни реакции од граѓани…Имавме разговори со поголема група од тие родителите и ги прилагодивме согласно она што тие сметаат дека е добро за нивните деца, односно секаде каде што се смета дека би требало да се промовира одредена родова идеологија, таквиот термин да биде заменет со рамноправност помеѓу правата на жените и мажите…Родители, претежно од изборната единица 4: Струмица, Ново Село, Василево, Гевгелија…Валандово“,
вели Антонијо Милошоски, пратеник и член на ИК на ВМРО-ДПМНЕ.
Иако неговата ВМРО-ДПМНЕ е членка на ЕПП, групацијата која застана зад извештајот за антиродовите движења низ Европа, Антонијо Милошески е доволно јасен кој е неговиот и ставот на партијата.
„Во Македонија генерално трендовите се поврзани со влијанието во Европа и во САД…во Македонија нема сериозен потенцијал за руско влијание како што тоа го има во Грузија, во Молдавија, во Кипар, во Бугарија и др. И генерално сметам дека трендот на демаскирање на родовата идеологија којашто фронтално го промовира или се затскрива зад правата помеѓу мажите и жените, а позади тоа има други политки коишто имаат друга идеологија, не само рамноправноста меѓу мажите и жените…сметам дека во Македонија тоа менување или влијание најмногу има удел развојот на настаните во Америка“,
вели Милошоски.
Како што кажа и самиот тој, најголемиот притисок на антиродовите движења доаѓа од југоисточниот дел од земјата. Помалку апсурдно, Струмица е социјалдемократски бастион со децении, а во моментов градоначалник е Костадин Костадинов, кој пак не ги крие антиродовите ставови.
Со оглед дека и други истакнати претставници на СДСМ се чинат поблиски до црковните отколку до либералните позиции, седнавме на разговор со заменик-претседателката на партијата. Фани Каранфилова-Пановска не остави простор нешто да се чита меѓу редови.
„Тоа е едно влијание на анти-родови движења коешто се случува во Европа и во целиот свет коишто најчесто како инструменти ги користат дезинформациите или таа хибридна војна и затоа многу често се на линија на она што го велиме руско влијание, односно тоа е пред сè влијание концепциски на ултраконзервативни традиционални кругови и движења коишто имаат за цел да креираат конфликти, нетолеранција и нетрпеливост по кој било основ“,
вели заменик-претседателката на СДСМ.
Фани Каранфилова-Пановска – заменик-претседателка на СДСМ
Актуелните случувања и влијанија во Собранието, Каранфилова-Пановска ги толкува како регрес.
„Во моментов гледаме дека сите овие постигнувања од страна на СДСМ се соочуваат со назадување. Премиерот Мицкоски се обидува да наметне теза дека станува збор за некаква ‘полова идеологија’ – термин што апсолутно никаде не постои. Родовата еднаковст или родовосенсибилизираните политики значат дека родот е социјален конструкт, за разлика од полот којшто е биолошки конструкт. И ние како партија што се залага за прогресивни политики апсолутно сметаме дека нешто кадешто државата со сопствените политики направила прогрес во изминатите 20-30 години не смееме да ги назадуваме“,
дополнува Каранфилова-Пановска во разговорот со „360 степени“.
Како што покажува и извештајот „Следниот бран“, антиродовите движења се проект – глобален, финансиран, комуникациски поддржан и стратегиски координиран. Пари доаѓаат од Русија, но и од Европа и Америка, а во него се вклучени фондации, цркви, политичари, медиуми. Формата на дејствување има и име: ChONGOs, кованица од кратенките од зборовите Црква (Church) и НВО организација (NGO) англискиот јазик.
Европската Унија сигнализира дека борбата со антиродовите движења е важна за демократијата. Парламентарните групи од различни идеолошки страни се обединија околу пораката: „Овие структури немаат место во институциите.“
Кој курс го фаќа земјава се уште е нејасно. Додека дома парламентот го брише терминот „род“ од закони, земјава гласаше „за“ во Советот за човекови права на Обединетите нации за продолжување на мандатот на Независниот експерт за сексуална ориентација и родов идентитет.
