На двајца адвокати од Скопје им се заканува одземање на лиценцата затоа што направиле здружение во Србија кое има за цел признавање на адвокатските лиценци меѓу земјите од Отворен Балкан. Адвокатската комора на Република Северна Македонија ги гони по член во Статутот кој е додаден откако нивните колеги го направиле здружението
Случајот е предмет на работа и на Уставниот суд. Од Адвокатската комора, пак, засега не сакаат во детали да го коментираат случајот бидејќи не сакаат да влијаат на дисциплинската постапка што се води пред органите на Комората
Процесот на отворање на слободниот пазар на труд меѓу државите на Отворен Балкан почна на 5 март 2024 година. Но, тој процес отвори проблеми за двајца млади правници. Сакајќи да иницираат меѓусебно признавање на адвокатските лиценци во рамките на државите од Отворен Балкан, адвокатите Александар Ристески и Рајна Наумовска-Марковска во април годинава во Белград основале Здружени на адвокати на Отворен Балкан заедно со колега од Србија.
Не само што не добиле поддршка од матичната Адвокатска комора на Република Северна Македонија, туку им заканува исклучување.
„На годишно собрание Адвокатската комора усвоила нов Статут и во тој Статут е внесена одредба што претходно не постоела. Тоа е членот осум од статутот, ќе ми дозволите јас ќе го цитирам и гласи вака таа одредба: „Адвокатите се организираат и здружуваат само и единствено во Адвокатска комора на Република Северна Македонија“. Е сега, врз основа на ова одредба, на овој член од Статутот, ние околу десетина дена откако е усвоен овој Статут, а што е најпарадоксално, во последниот член од Статутот се вели дека е донесен на ден први јуни и стапува со денот на донесувањето, значи иако не важи наназад, околу десетина дена по донесувањето на тој Статут ние добиваме барање за произнесување. Тоа означува почеток на дисциплинска постапка“.
вели Ристески.
Или, преку хронологија, Ристески и Наумовска-Марковска го основаат Здружението на адвокати на Отворен Балкан на 21 април 2024 година. Според тогашниот Статут на Адвокатската комора, нема забрана за адвокатите да пристапуваат во други здруженија. На 1 јуни Адвокатската комора одржува собрание на кое Статутот се дополнува со членот 8 кој пропишува „адвокатите се организираат и здружуваат само и единствено во Адвокатската комора“. На 11 јули 2024 година дисциплински обвинител покренува дисциплинско обвинение до дисциплинскиот суд на Адвокатската комора. Првата причина запишана во обвинението е дека отвориле невладина организација во Србија спротивно на членот 8 од Статутот, и покрај тоа што во моментот на регистрација на невладината, Статутот не забранувал такво нешто.
Колешката на Ристески, адвокатката Рајна Наумовска-Марковска, која е и член на новоотвореното здружение, вели дека комората сè уште нема закажано јавна расправа. Но, додава Наумовкс-Марковска, неофицијалните информации што ги добиваат од колеги е дека Адвокатската комора се подготвува да им ги одземе лиценците на три години.
„Досега е само поднесена дисциплинска постапка до нас. Се уште немаат закажано јавна расправа во однос на наше сослушување и чекаме. Воедно, имаме сознанија веќе од неколку колеги наши адвокати, разбравме дека на годишното собрание било кажано дека мораме да бидеме тргнати од адвокатурата и да ни се одземат лиценците на минимум 3 години бидејќи сме направиле некаква наводна штета за македонска адвокатура. Воопшто не ми е јасно каква е таа штета за македонската адвокатура. Чекаме разврска, не знаеме што ќе се случи понатаму“.
вели Наумовска-Марковска.
Наумовска-Марковска и Ристески не ја спорат постапката само поради тоа што се обвинети за ретроактивно дејство. Според нив, спорниот член во Статутот на Адвокатската комора на Северна Македонија им ги ограничува правата и како на адвокати и како на граѓани. Затоа се обратиле до повеќе институции. Меѓу нив и до Уставниот суд.
„Ние на 27 јуни поднесовме иницијатива до Уставен суд бидејќи сметаме дека ова одредба, членот 8 што претходно го цитирав е спротивно на член 20 ставови 1 и 2 од Уставот кои што гарантираат правото на здружување. Имаме поднесено соодветна претставка и до Народниот правобранител на РСМ.“
додаде Ристески.
Од Уставниот суд ни потврдија дека е оформен предмет по иницијативата на Ристески и Наумовска-Марковска. Во фаза се на обезбедување податоци.
Се обративме и до Народниот правобранител. Ни потврдија дека предметот не само што е примен, туку за нив е и затворен. Формирале предмет кога го добиле дописот од адвокатите, но по прибраните информации од Адвокатската комора, утврдиле дека Народниот правобранител нема надлежност за понатамошно постапување.
„360 степени“ побара интервју или писмен став и од Адвокатската комора и за конкретната постапка, но и принципиелното прашање кое произлегува од случајот а кое сега е пред Уставниот суд. Оттаму, сепак, се одлучија да ни одговорат на писмено. Ова е интегралниот допис:
Додека ја чекаат одлуката на дисциплинскиот суд, Наумовска-Марковска и Ристески бараат помош на сите можни места, вклучително и од Владата.
„Сакаме да апелираме до министерот за правда и претседателот на владата да се заинтересира за овој проблем бидејќи Опен Балкан подразбира отворен пазар а самоволието и каубојското однесување на Адвокатската комора да се спречи и да застане во одбрана на човековите права, конкретно правото на здружување во случајов“.
рече Наумовска-Марковска.
А адвокатот Александар Ристески се обидува да допре и до неговите колеги, кои прифатиле членот 8 да биде вметнат во Статутот на Адвокатската комора.
„Внесувањето на членот 8 од статут на Адвокатската комора што го цитаравме во текот на разговорот е сторено од страна на адвокати, од страна на колеги адвокати чии што усти во јавниот простор поточно во медиумите се постојано со реченици и фрази поврзани со заштитата на човекови права и слободи со владеење на правото со правната држава. Некако излегува дека сите тие реченици и фрази се само празни флоскули односно мртво слово на хартија или мртво слово пуштено во етер. Не може само да зборуваме за човекови права и слободи. Тие треба и во праксата да живеат и да бидат применувани.“
вели Ристески.
На чија страна е правото во овој случај, веројатно нема да се дознае во брзо време. Но, исходот, каков и да е, ќе постави нови стандарди бидејќи предметот е прв од ваков тип.
Се разбира, за Ристески и Наумовска-Марковска, спорот не е само теоретско прашање. Од одлуките на Адвокатската комора и Уставниот суд им зависи дали ќе можат да продолжат да го вадат лебот преку адвокатурата.